چهارشنبه‌سوری: جشنی با ریشه‌های کهن در ایران

معنای لغوی چهارشنبه‌سوری

کلمه چهارشنبه‌سوری از دو واژه «چهارشنبه» و «سوری» تشکیل شده است. چهارشنبه، یکی از روزهای هفته است و واژه «سور» به معنای سرخ است و به آتش اشاره دارد. البته سور در فارسی به مفهوم میهمانی و جشن هم به کار رفته است.

ترجمه چهارشنبه‌سوری به انگلیسی

این جشن زیبای ایران باستان در زبان انگلیسی به چند صورت ترجمه می‌شود:

• Fireworks Wednesday: معادل اصلی و دقیق چهارشنبه‌سوری
• Chaharshanbeh Soori: تبدیل شده کلمه فارسی چهارشنبه‌سوری به انگلیسی

تاریخچه چهارشنبه‌سوری

چهارشنبه‌سوری جشنی باستانی و کهن ایرانی است. فردوسی در شاهنامه خود به مراسم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز اشاره می‌کند که نماد کهن بودن این جشن است. اشاره به چهارشنبه‌سوری در شاهنامه به داستان رزم بهرام چوبینه با «پرموده» پسر ساوه‌شاه مربوط می‌شود. همچنین داستان گذر سیاوش از آتش برای نشان دادن پاکی خود را هم دلیلی بر برپایی این جشن می‌دانند.

ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی (۲۸۶ تا ۳۵۸ هجری قمری) نیز در کتاب تاریخ بخارا به جشن چهارشنبه‌سوری اشاره کرده است.

فلسفه چهارشنبه‌سوری

در طول تاریخ، آتش ارزش و اهمیت بالایی در میان ایرانیان داشته است. آتش نزد ایرانیان قدیم نماد روشنی، پاکی، طراوت، سازندگی، زندگی، تندرستی و نشانه خداوند در روی زمین بوده است.

قبل از ورود اعراب به ایران، مردم ایران در پنج روز آخر سال و پنج روز ابتدای سال جدید آتش روشن می‌کردند. آنها معتقد بودند ارواح نیاکان‌شان در این روزها به بازماندگان خود سر می‌زنند و چند روزی را در کنار آن‌ها هستند. پس از ورود اعراب به ایران، این مراسم کمی تغییر کرد و با نام چهارشنبه‌سوری مرسوم شد، اعراب روز چهارشنبه را نحس و شوم می‌دانستند و با روشن کردن آتش نحسی آن را از بین می‌بردند.

امروزه مراسم چهارشنبه‌سوری در شهرهای مختلف کشورمان برگزار می‌شود و مردم آتش روشن کرده و از روی آن می‌پرند و شعر «زردی من از تو، سرخی تو از من» را می‌خوانند تا آتش، بیماری‌ها و کسالت‌ها و نگرانی‌های سالی که گذشته را از آن‌ها بگیرد و سال جدید را با شادکامی و سرزندگی شروع کنند.

آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری

در گذشته جشن چهارشنبه‌سوری مانند امروز نبود و در آن خبری از حوادث تلخ بازی با مواد محترقه وجود نداشت. ایرانیان به رسم پیشینیان خود در این روز آتش کوچکی برپا کرده و از روی آن می‌پریدند. برخی از آیین‌های جشن سوری مانند آب‌پاشی و آب‌بازی، فالگوش‌نشینی، قاشق‌زنی، کوزه‌شکنی، فال کوزه، آش چهارشنبه‌سوری، خوردن آجیل مشکل‌گشا، شال‌اندازی و … نیز برگزار می‌شد.