توافق 25 ساله ایران و چین ! / سیر تا پیاز + متن کامل
رکنا: توافق 25 ساله ایران و چین به لحظه نهایی خود رسیده است و گفته می شود به زودی شاهد امضای قرارداد خواهیم بود!
توافق 25 ساله ایران و چین ، برای نخستین بار سال 94 در دیدار رهبر معظم انقلاب با شی جین پینگ، رئیس جمهوری خلق چین و با عنوان" توافق ایران و چین برای روابط استراتژیک 25 ساله" مطرح شده بود. این دیدار 11 روز پیش از توافق هسته ای بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ و در تاریخ 11 تیر برگزار شد.
به گزارش رکنا، ورود وانگ ای عضو شورای دولتی و وزیر امور خارجه چین به تهران، گمانه زنی ها درخصوص امضای برنامه 25 ساله همکاری های مشترک ایران و چین مرسوم به توافق یا قرارداد 25 ساله ایران و چین را بار دیگر مطرح کرده است.
اما توافق 25 ساله ایران و چین چیست؟ چه زمانی مطرح شد و چرا تا به امروز به امضای طرفین نرسیده است؟
تاریخچه قرارداد 25 ساله ایران و چین
تاریخچه قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین به سفر «شی جین پینگ» رییس جمهوری چین در بهمن ماه سال ۹۴ به تهران باز می گردد. زمانی که دو کشور بیانیه مشترک و رسمی را امضا کردند که در یکی از بندهای آن از اراده راسخ دو طرف برای گسترش همکاری های جامع ۲۵ ساله سخن گفته شد. رییس جمهوری چین پس از این توافق گفت: «اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر درخصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد سازوکاری برای افزایش همکاری‌های امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری می‌دانیم.»
از قرار معلوم وزارت امور خارجه ایران نسبت به تهیه نسخه پیش‌نویس «برنامه همکاری جامع» اقدام کرده و در شهریور 1398 به دولت چین تحویل شده است.
طرف چینی در بهار 1399، به صورت رسمی نظر خود را پیرامون پیش‌نویس پیشنهادی طرف ایرانی اعلام و هیات دولت در تاریخ تیرماه 1399، مجوز رسمی آغاز مذاکرات و امضای برنامه همکاری جامع را اعطا کرد.
طرف چینی در اواخر اسفند 1399، نظرات خود پیرامون سند را به اطلاع ایران رسانده است. حال شنیده می شود در جریان سفر رسمی دو روزه وزیر امورخارجه چین که فردا انجام می شود به ایران توسط وزرای امور خارجه دو کشور امضاء خواهد شد.
قرارداد ایران و چین در جنبه امنیتی، فرهنگی و اقتصادی تنظیم شده است.
اطلاعات نشان می دهد در بخش اقتصادی این سند بر ظرفیت مکمل اقتصادی دو کشور برای پیوند دادن ایران به زنجیره تولید بازار جهانی، تولید مشترک و در نهایت بهره‌برداری از ظرفیت‌های ایران از جمله نیروی کار جوان و ماهر تاکید شده است. این همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی (نیرو، انرژی‌های تجدیدپذیر و ..) مبتنی انجام خواهد شد.
علاوه بر این در سند حاضر بر مشارکت موثر ایران در ایده کمربند-راه طرف چینی تاکید شده است و همکاری‌های همه‌جانبه ای در قالب این ابتکار با اولویت همکاری در حوزه زیرساختی (ریلی، جاده‌ای بندری و هوایی)در نظر گرفته شده است.
علاوه بر این تسهیل همکاری‌های مالی-بانکی، گمرکی، مقررات زدایی، اعطای تسهیلات منطق با قوانین در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، تقویت همکاری و تجارت غیرنفتی برای رسیدن به به همکاری اقتصادی مشترک پایدار گنجانده شده است.
متن توافق 25 ساله ایران و چین چه می گوید؟
متن توافق 25 ساله ایران و چین به این شرح است:
برنامه همکاری‌های جامع فیمابین جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران
مقدمه
جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران که در این متن طرف‌ها نامیده می‌شود.
– دو تمدن کهن آسیایی و دو شریک نزدیک در عرصه های تجاری، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی هستند، با دیدگاه ها و منافع مشترک بسیار در عرصه دوجانبه و چندجانبه بوده و یکدیگر را شریک راهبردی مهم خویش تلقی می کنند.
– با به رسمیت شناختن مشترکات فرهنگی، چندجانبه گرایی، حمایت از حق ملت ها برای برخورداری از حق حاکمیت برابر و مدل توسعه بومی خود و اشتراک دیدگاه‌هایی مشابه در مورد مسائل مختلف جهانی که موجب گسترش روابط آنها به سطح راهبردی مبتنی بر منافع متقابل و رویکرد برد – برده شده است.
– با داشتن روابط عمیق و دوستانه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در ۱۹۷۱ با زمینه‌های مساعد برای همکاری در حوزه‌های انرژی، زیرساخت، منتم علوم و فن‌آوری و غیره، رهبران دو طرف قویا متعهد به گسترش روابط و درخواست برنامه برای تقویت روابط بوده‌اند.
– با اطمینان از اینکه این سند ترمیم کننده فصلی جدید در سپهر مناسبات دو تمدن بزرگ آسیایی چین و ایران و گامی موثر جهت تحقق اراده مشترک رهبران در جهت تعمیق روابط دوجانبه و تقویت همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف در چارچوب ابتکار «کمربند – راه» می‌باشد؛ – با هدف عملیاتی شدن بند ششم بیانیه مشارکت در خصوص ایجاد مشارکت جامع راهبردی بین جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی که ژانویه ۲۰۱۶ میلادی منتشر شده و تاکید می‌کند بر ضرورت ایجاد مکانیزم و فراهم آوردن زیر ساخت‌های لازم برای توسعه همکاری‌ها در یک چشم انداز ۲۵ ساله.
دو طرف در خصوص موارد زیر تفاهم نمودند؛
بند اول
چشم‌انداز
سوق دادن مشارکت راهبردی جامع چین – ایران، مبتنی بر رویکرد برد-برد در زمینه دوجانبه منطقه ای و روابط بین الملل
بند دوم
ماموریت
با در نظر داشتن ظرفیت‌های عظیم همکاری، طرفین در چارچوب این سند، برای دستیابی به اهداف زیر همکاری خواهند کرد؛
– گسترش همکاری‌های دوجانبه اقتصادی و تجاری
– تعامل موثر بین دستگاه های عمومی دولتی و بخش خصوصی و مناطق آزاد و ویژه
– افزایش میزان اثرگذاری در حوزه‌های اقتصادی، فناوری و گردشگری
– مشارکت راهبردی در حوزه های مختلف اقتصادی
– گسترش همکاری‌ها بین دانشگاه ها، بخش‌های فناوری و علمی
– بازنگری موثر و مستمر همکاری های مشترک اقتصادی به منظور فائق آمدن بر موانع و چالش‌ها
– حمایت از مواضع یکدیگر و همکاری در مجامع بین المللی و سازمان‌های منطقه‌ای
– تقویت اجرای قانون و همکاری‌های امنیتی در حوزه‌های مختلف از جمله مبارزه با تروریسم
– گسترش همکاری نظامی برای تقویت ظرفیت‌های دفاعی و راهبردی
– همکاری در زمینه‌های دیگر.
بند سوم
اهداف اساسی
طرفین، اهداف اساسی این سند را با در نظر داشتن سیاست‌های راهبردی دوجانبه، ظرفیت‌های همکاری و فرصت‌ها و شرایط واقعی به شرحی که در ضمیمه شماره (۱) آمده است، تدوین نموده‌اند.
بند چهارم
زمینه‌های همکاری
طرف‌ها برای گسترش و توسعه همکاری‌های جامع به شرح ضمیمه شماره (۲) همکاری خواهند نمود. برخی از حوزه‌های مرجع به شرح زیر می‌باشند:
انرژی شامل نفت خام (تولید، حمل، پالایش و امنیت تامین) پتروشیمی، انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی هسته‌ای غیر نظامی.
بزرگراه، خط آهن و اتصالات دریایی به منظور ارتقای نقش ایران در ابتکار کمربند-جاده.
همکاری‌های بانکی با استاندارد بالا، با تاکید بر استفاده از ارزهای ملی، با تصریح بر مقابله با پولشویی، تامین مالی تروریسم و جنایت‌های سازمان یافته.
همکاری‌های گردشگری، علمی- آکادمیک، فناوری و تبادل تجارب در آموزش نیروی انسانی ریشه کن کردن فقر و بهبود وضعیت معیشت مردم در مناطق کمتر توسعه یافته.
بند پنجم
اقدامات اجرایی
طرفین بر مبنای اصول و منافع مشترک، و منطبق بر اصول تجارت میان بنگاه‌های اقتصادی، همکاری‌های جامع راهبردی خود را در تمامی حوزه‌ها با اجرای اقدامات مندرج در ضمیمه ۳ این سند گسترش می‌دهند.
بند ششم
نظارت و اجرا
۱. برای هماهنگی و نظارت بر کاربرد مفاد این سند، طرفین یک سازوکار به سرپرستی مقامات عالی و ذیصلاح به نمایندگی از رهبرانشان ایجاد می‌کنند.
۲. در این راستا، نمایندگان عالی‌رتبه، دیدارهای سالانه خواهند داشت و در صورت نیاز مقامات مرتبط، جلسات مشورتی با همتایانشان خواهند داشت.
۳. وزارت خانه‌های امور خارجه دو کشور، به عنوان مقامات مسئول، با همکاری سایر وزارتخانه‌ها، از جمله وزارت بازرگانی چین و وزارت امور اقتصاد و دارایی ایران، وظیفه نظارت بر اجرای مفاد این سند و ارائه گزارش پیشرفت همکاری را به رهبرانشان در زمان‌های مناسب دارند.
بند هفتم
همکاری در کشور ثالث
با توجه به علایق مشترک در ابتکار کمربند – جاده، طرفین، همکاری دوجانبه و چند جانبه را از طریق برنامه‌های مشترک در کشورهای همسایه یا ثالث تشویق می‌کنند.
بند هشتم
نفی فشارهای خارجی
در راستای حمایت از اصل چند جانبه گرایی، طرفین در مقابل فشارهای غیرقانونی طرف‌های ثالث، از اجرای مفاد این سند حفاظت می‌نمایند.
بند نھم
مفاد نهایی
۱- هرگونه اصلاح در ضمائم این سند (موضوعات مطروحه در بندهای ۳، ۴، ۵) باید با رضایت متقابل طرفین و از طریق هماهنگی و مشاوره انجام شود.
۲- در صورت ضرورت، برای تسهیل در اجرای موضوعات مورد توافق طرفین می‌توانند با ارائه پیشنهادهای برای اصلاح یا به‌روزرسانی سند حاضر اقدام کنند. این امر نباید بر اجرای پروژه‌های توافق شده تاثیر بگذارد یا مانع شود.
۳- ضمائم ابن سند جزء لاینفک آن محسوب می‌شوند.
۴- این سند از تاریخ امضا به مدت ۲۵ سال اجرایی خواهد بود.
کارشناسان درباره توافق 25 ساله ایران و چین چه نظری دارند؟
هادی خسرو شاهین روزنامه نگار و تحلیل گر سیاست خارجی در مطلبی خبر داده است:" چینی ها قرارداد ٢٥ساله با ایران را در نیمه اسفند ٩٩نهایی کرده اند و نظرات خود را در اواخر همین ماه به اطلاع وزارت خارجه رسانده اند.با این اوصاف مهمترین ماموریت وزیر خارجه چین به ایران امضای این توافقنامه خواهد بود."
مخالفان امضای توافق 25 ساله ایران و چین / نه شرقی ، نه غربی
در کنار رسانه های خارج نشین و آنچه غرب می نامند، جریان هایی مثل محمود احمدی‌نژاد نیز با سند تعامل با چین مخالفت کرده است. او که خود معتقد به رابطه سطح بالا با چین بوده، در مقطع فعلی برای فاصله گذاری خود با با دولت، از این همکاری دفاع نمی کند. برخی نیز معتقدند نگاه انقلاب اسلامی به جهان نه شرقی نه غربی بوده است و این توافق آیا در راستای سیاست های کشورمان است؟
سفیر اسبق ایران در چین درباره سیاست نگاه به شرق گفته است: چین در شرق آسیا قرار دارد همان طور که اندونزی، مالزی، کره و ژاپن در آن قرار دارند و ما سیاست نه شرقی، نه غربی را تغییر نداده ایم و همان سیاست را ادامه می‌دهیم و چین تنها کشوری است که با ما تاکنون مشکلی نداشته است.
داستان برنامه همکاری 25 سال با چین به روایت یک کارشناس چیست؟
محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی در تلگرام نوشته است: این برنامه با دو عدم قطعیت مواجه است: یک. هنوز برنامه و محتوای سند قطعی نشده است؛ و دو. برنامه 25 ساله است و با عدم قطعیت‌هایی در طول زمان مواجه است. ما می‌توانیم درباره سناریوهای مختلف در آینده سخن بگوییم. سناریوی خوش‌بینانه موضوع این یادداشت است، اما پیش از آن باید مسأله را هم مشخص کنیم، یعنی این برنامه قرار است چه مسائلی را حل کند.
مسأله چیست؟
من فکر می‌کنم مسأله ایران ما بالاخص در یک دهه گذشته و در چشم‌انداز پیش رو، به‌طور عمده چند محور زیر است:
یک. فروش نفت به حد بسیار پایینی رسیده که برای کشوری با وابستگی عظیم به این منبع، رنج‌آور است.
دو. تحریم‌ها ارتباطات بانکی را هدف گرفته‌اند، نقل و انتقال پول به حد بسیار دشوار، گاه ناممکن و بسیار پرهزینه رسیده است.
سه. سرمایه‌گذاری خارجی در ایران صورت نمی‌گیرد، انتقال فناوری بسیار اندک و دشوار است، همکاری‌های فناورانه به حداقل رسیده و چشم‌انداز توسعه فناوری از مسیر تعامل با جهان تیره است.
چهار. صادرات بقیه منابع (غیر از نفت) و محصولات ساخته‌شده به دلیل تحریم‌های بانکی، با مشکل نقل و انتقال پول مواجه است.
پنج. ایران علی‌رغم قرار داشتن در نقطه‌ای بسیار راهبردی و به نوعی پل گذار مسیرهای دریایی، زمینی و هوایی از شرق به غرب جهان، به دلیل تحریم‌ها از کلیه مسیرهای اصلی عبور هوایی، زمینی، دریایی، ریلی و حتی خطوط عبور انرژی (برق، گاز) حذف شده است.
شش. فضای ناامنی سرمایه‌گذاری، فساد و سیاست‌های اقتصادی مسبب تورم و بی‌ارزش شدن پول ملی، حجم عظیم فرار سرمایه از کشور را باعث شده است.
هفت. تحت تأثیر شرایط فوق، نرخ تشکیل سرمایه در کشور پایین و در طول یک دهه گذشته منفی بوده، در نتیجه ظرفیت‌های تولید ملی، اشتغال و افزایش کیفیت زندگی پایدار کاهش یافته است. این فرایند در نهایت به بیکاری بیشتر، تشدید آسیب‌های اجتماعی و در افق پدیدار شدن بحران‌های اجتماعی، بی‌ثباتی و ناامنی می‌شود.
مسائل دیگری هم هست که به نوعی تحت تأثیر همین مسائل هستند یا برای نشان دادن اهمیت وضعیتی که در آن قرار داریم، همین هفت مورد کفایت می‌کند.
سناریوی اول: خوش‌بینانه
خطوط کلی این سناریو می‌تواند این گونه ترسیم شود:
یک. نفت به چین فروخته می‌شود و منابع حاصل از آن نزد بانک‌های چینی سرمایه‌گذاری شده و به اضافه سرمایه چینی، در غالب اجرای پروژه‌های توسعه صنعتی در ایران سرمایه‌گذاری می‌شود. (هدف: بی‌اثر کردن تحریم‌های بانکی و نفتی، افزایش سرمایه‌گذاری، تولید رونق اقتصادی)
دو. بقیه قدرت‌ها بالاخص آمریکا با مشاهده خروج ایران از انزوای اقتصادی، شروع رونق و ایجاد اتحاد استراتژیک میان تهران و پکن، به اشتباه راهبردی خود در تحریم ایران و محدود کردن ایران به انتخاب تنها گزینه موجود، چین، پی برده و تلاش برای باز کردن گره تحریم‌ها و راه دادن مجدد ایران به عرصه تعاملات جهانی شروع می‌شود. (حل کردن کمی ریشه‌ای مشکل تحریم‌ها)
سه. چینی‌ها نقش مهم‌تری به ایران در ابتکار «جاده-کمربند» (OBOR) می‌دهند و توسعه کریدورهای ترانزیتی شمال-جنوب و شرق-غرب ایران در عرصه‌های دریایی، زمینی و ریلی شروع می‌شود. پیوندهای صنعت هوایی دو کشور نیز استفاده دیگری از مزیت‌های جغرافیای ایران است.
چهار. جذب سرمایه چین، این کشور را به امنیت ایران حساس‌تر می‌سازد. چین هم‌چنین به نیروی ادغام‌کننده ایران در مناسبات بین‌المللی کم‌تنش‌تر تبدیل می‌شود.
پنج. تولید مشترک محصولات با چین، تجربه، تکنیک‌ها، نفوذ و سایر نیروهای تجاری چین را تا اندازه‌ای در خدمت توسعه تجارت ایران و سایر کشورها قرار می‌دهد.
شش. چین فاقد انگاره‌های سلطه‌جویانه غربی، گفتمان حقوق بشری و ظرفیت سیطره ژئوپلتیک بر ایران است، و از این‌رو مخاطرات رابطه با قدرتی نظیر آمریکا در توسعه رابطه با چین نهفته نیست.
هفت. توسعه اقتصادی از مسیر تعامل با چین، بحران ناشی از نرخ پایین سرمایه‌گذاری، اشتغال پایین و تبدیل آن به بحران اجتماعی و بی‌ثباتی سیاسی را درمان می‌کند.
هشت. فقدان اشتراکات فرهنگی، دینی و دانش زبانی ایرانیان از زبان چینی، سیطره فرهنگی چین بر جامعه ایرانی را نیز نامحتمل می‌سازد.
این‌ها در حد یک یادداشت مختصر، ابعاد نگاه خوش‌بینانه به برنامه همکاری با چین هستند.
پشت پرده سند راهبردی توافق 25 ساله ایران و چین
مردم به شایعات توجه نکنید
در این باره حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم به طور دقیق مسائل مطرح شده درباره این توافق را با خبرنگار رکنا بررسی کرد:
حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به این سوال که آیا این پیمان عنوان مشخصی دارد؟ اظهار کرد: این پیمان هنوز تصویب نشده و به امضای طرفین نرسیده است. بنابراین هنوز اسم و عنوانی ندارد. آنچه که مطرح بوده است، این است که ما یک پیمان راهبردی و بلند مدت بین ایران و چین داشته باشیم.
توافق 25 ساله با چین به پیشنهاد ایران است
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: این پیمان برای نخستین بار در سال 1394 مطرح شد. طرح همکاری 25 ساله ایران و چین در سفر رئیس جمهور چین به ایران برای اولین بار توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد.ظاهرا" پیشنهاد ایشان بود. این پیشنهاد مورد استقبال رئیس جمهور چین قرار گرفت. بنابراین چیزی نیست که از ناحیه چینى ها به ما تحمیل شده باشد.
توافق 25 ساله ایران و چین در زمان برجام مطرح شد
این طرح در شرایطی مطرح شد که از سوی دیگر مساله تصویب برجام مطرح بود . ظاهرا"رهبر معظم انقلاب می خواستند درشرایطى که از سویی ایران با تصویب برجام در موضوع انرژى هسته اى با پنج بعلاوه یک درحال شکل گیرى است، از سویی دیگر رویکرد همکارى با شرق و چین دنبال شود. طرحی که می توانست روابط متوازنی بین ایران و چین برقرار کند و مورد استقبال چین هم قرار گرفت.
رهبر معظم انقلاب پذیرفتند که مذاکرات شروع شود. پیش نویس تهیه و مبادله شود. تا مبنای همکاری 25 ساله قرار بگیرد.
دولت وقت جدیت لازم را برای پیگیری این توافق نشان نداد
اما باتوجه به این که دولت محترم نسبت به این مساله جدیت لازم را نشان نداد و پیگیری لازم را نکرد، در نتیجه طرف چینی این عدم پیگیری از سوی طرف ایرانی را بی مهری خواند.
سال گذشته نماینده مخصوص رهبری برای مطرح کردن توافق با هیأتی به چین سفر کرد
و خط مشیی که در شرایط تحریمی آمریکا داشت با رویکرد جدیدی استمرار پیدا کرد. یعنی یک تعامل قوی و مثبتی بین ایران و چین برقرار نشد. تا این که سال گذشته رهبر انقلاب دوباره نماینده مخصوص خود، جناب آقای دکتر لاریجانی را همراه با هیاتی از دولت به چین فرستادند. این هیات با رئیس جمهور چین دیدار کردند و پیام ویژه رهبر معظم انقلاب را به رئیس جمهور چین دادند و مورد استقبال مجدد ایشان قرار گرفت.
دیدگاه من نسبت به این توافقنامه مثبت است
مصباحی مقدم درباره جزئیات این توافقنامه اظهار کرد: از مفاد این توافقنامه اطلاعی ندارم. چیز خاصی هم جدای آنچه تاکنون مطرح شده است وجود ندارد. بنا بر این، است که مفاد چنین توافقی بعد از اینکه مورد توافق طرفین قرار گرفت از سوی دولت به عنوان لایحه به مجلس ارائه شود و بعد از بررسی های لازم به تصویب مجلس برسد.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه افزود: از متن منتسب به این توافقنامه که در فضای مجازی منتشر شده نیز اطلاع ندارم.
مصباحی مقدم درباره مخالفان این توافقنامه نیز افزود: آمریکا، اسرائیل و در داخل افرادی که ممکن است جاهل به فوائد و منافع این پیمان باشند ، با آن مخالف اند.
ایشان در آخر نسبت به وجود شایعاتی بر واگذاری قشم و کیش به چین افزود: من دیدگاه کاملا مثبتی به این پیمان دارم . این سخنان واگذاری جزایر ایران به چین سخنانی واهی و بی معنا ، برای تشویش اذهان عمومی است.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.
ارسال نظر