مهم ترین تفاوت‌ ارتش رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی ایران+ عکس

ارتش پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷، به عنوان نهاد رسمی دفاع از تمامیت ارضی کشور فعالیت می‌کرد. اما این فعالیت‌ها حتما باید با نظارت و مستشاری نیروهای آمریکایی که در ارتش حضور داشتند، صورت می‌گرفت. این امر نشانگر نفوذ بی سابقه آمریکایی‌ها در ارتش ایران بود که تمام امور مهم و حساس باید تحت نظر آن‌ها انجام می‌شد.

همین نفوذ و اعتماد کامل آمریکایی‌ها به شاه بود که با سرازیر کردن سیل تجهیزات آمریکایی و وام‌های میلیون دلاری ایران را به عنوان یک جزیره ثبات در منطقه مطرح کرده بودند و به ایران نقش ژاندارمی منطقه را واگذار کرده بودند که برای ملت ما نتیجه‌ای جز وابستگی به ارمغان نداشت. این وابستگی به حد تحقیر آمیز بود که یک افسر ارتش نیز اینگونه روایت کرده است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در یکی از پادگان‌های ارتش نامه‌ای از ژاندارمی را مشاهده کردم که در آن از ارتش درخواست شده بود پنج عدد خمپاره به ژاندارمری واگذار شود. در ذیل این نامه پاراف شده بود که در صورت موافقت مستشار نظامی (افسر آمریکایی) خمپاره‌ها به ژاندارمری تحویل داده شود.

این وابستگی چند بُعد داشت که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

وابستگی کامل فنی و تسلیحاتی به آمریکا

اگر بخواهیم این روند را دقیق‌تر بررسی کنیم باید اینگونه بگوییم که ارتش در زمان شاه از ۲۸ مرداد سال ۳۲ یعنی پس از کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد تغییر سازمان داد. در واقع پیش از این تاریخ سازمان رزم ارتش تغییر کرد و از سوی تجهیزات انگلیسی و فرانسوی به سوی تجهیزات آمریکایی رفت. البته شاید بتوان ریشه این امر را در دو موضوع اساسی جست‌وجو کرد. نخست افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی و دوم هم عضویت ایران در پیمان سنتو که در واقع برای مقابله با بلوک شرق به همراه کشورهای پاکستان، ترکیه عراق و انگلستان به عنوان خط مقدم مقابله با بلوک شرق و به خصوص شوروی تشکیل شده بود.

آمریکا با تشکیل چنین ائتلافی به دنبال این بود که از ایران به عنوان کشوری که بیشترین مرز را با شوروی دارد استفاده ابزاری کرده و برای حفظ منافع خود ایران را تجهیز و تسلیح کرده تا در صورت خطرات احتمالی که ممکن است برای منافع آمریکا در منطفه رخ دهد، مدتی ایستادگی کند تا قوای آمریکا از سایر کشورهای اطراف برای مقابله با تهاجم احتمالی شوروی به این منطقه برسند. پس برای تحقق چنین هدفی باید ایران به سلاح‌های روز دنیا مسلح می‌شد. آمریکایی‌ها که همواره به دنبال منافع خود در منطقه هستند نه از طریق کمک‌های تسلیحاتی بلکه با پول نفت کشور که متعلق به همه مردم بود تسلیحات خود را به ایران می‌فروختند و حتی در مواقعی که ایران پول کافی برای خرید این تجهیزات نداشت، با اعظای وام‌هایی با بهره‌های سنگین این تجهیزات را به ایران تحویل می‌دادند.

خروج مستشاران نظامی؛ مهم ترین تفاوت‌  ارتش رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی ایران

آمریکایی‌ها حتی اجازه نمی‌دادند تا پرسنل فنی ما به اصول تکنیکی و تخصصی مسلط شوند و تنها مستشاران  نظامی آمریکایی اجازه دسترسی به بخش‌های فنی و تخصصی تسلیحات و تجهیزات را داشتند، که همه این‌ها نشان از خوی استکباری آمریکای جنایتکار دارد. اما اگر بخواهیم در بعد مقایسه ارتش فعلی با قبل از انقلاب  به اهم تفاوت‌های ارتش نسبت به دوران شکوهمند انقلاب اسلامی بپردازیم بایستی مهمترین دستاوردهای آن را خروج مستشاران نظامی، تغییر در تاکتیک‌ها و خوداتکایی در حوزه تجهیزات بدانیم. چرا که ارتش ایران در دوران حکومت پهلوی بود؛ ارتشی که بدون اجازۀ مستشاران نظامی آمریکا حتی اجازۀ انجام ساده‌ترین امور را هم نداشت.

اما همین ارتش زمانی که با انقلاب اسلامی همراه می‌شود و به ندای امام خمینی (ره) لبیک می‌گوید، به یک ارتش انقلابی تبدیل می‌شود. ارتشی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی حماسه می‌آفریند و در کنار سایر نیروهای مسلح، پیام‌آور امنیت و آرامش برای ملت ایران می‌شود. در واقع پیروزی انقلاب اسلامی به میزان قابل توجهی مرهون اطاعت‌پذیری بدنه ارتش از امامِ امت و همراهی و همگامی ارتش با حرکت‌های انقلابی مردم بود.

پول نفت ایران ناجی صنایع ورشکسته آمریکا

با این خریدها ایران در آن زمان مجهز به جدیدترین تجهیزات روز دنیا بود. اما کشورمان در برخی موارد مسئول احیای کارخانه‌های برشکسته و بحران زده آمریکایی مانند نورتروپ گرومن آمریکا بود یعنی پول نفت ما وسیله‌ای برای احیای صنایع تسلیحاتی آمریکا در دوران پهلوی بود. به طور مثال شرکت گرومن که تولید کننده هواپیمای اف ۱۴ است، در برهه‌ای که دچار ورشکستگی کامل شده بود با گرفتن سفارش ۸۰ فروندی هواپیمای اف ۱۴ و دریافت پول‌های آن از ورشکستگی رهایی پیداکرد و دوباره به چرخ تولیدات خود بازگشت.

سپهبد عبدالله آذربرزین که در دهه ۵۰ شمسی جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش بود در این مورد می‌گوید که در مورد خریدهای نظامی ایران در دوران پهلوی دوم شخصی به نام ارتشبد حسن طوفانیان مسئولیت این کار را برعهده داشت و در بسیاری از مواقع از ما درباره خریدهای تسلیحاتی و نیازهای نیرو سوال نمی‌کرد و پس از خرید به ما اطلاع می‌داد. اینکه چرا طوفانیان را برای این کار انتخاب کردند کسی دقیق نمی‌داند، ولی یکی از دلایل این بود که می‌گفتند او خیلی خوب با آمریکایی‌ها صحبت می‌کند. در واقع طوفانیان در موقع خرید اصلاً چانه نمی‌زد و هرچه آمریکایی‌ها می‌گفتند قبول می‌کرد و آن‌ها هم دوست داشتند این سیستم را.

خرید هواپیماهای ناکارآمد و اسقاطی حاصل رابطه با ایالات متحده 

تمام کارشناسان نظامی خرید هواپیمای اف ۱۴ را اشتباه می‌دانستند، چون که این هواپیما مخصوص نیروی دریایی بود. نه بمب داشت و نه موشک هوا به زمین و نه مسلسل (برای اهداف زمینی) و اصلاً برای حفاظت از ناو هواپیمابر ساخته شده بود. در صورت خرید، اگر می‌خواستیم بصورت کاملا عملیاتی از اف ۱۴ استفاده کنیم چند کار باید صورت می‌گرفت که هزینه‌های سرسام‌آوری داشت.

حتی در یک خرید دیگر ایران به خرید ۱۱ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ شرکت TWA اقدام کرده بود که همگی اسقاط شده و دیگر قابل استفاده نبودند، اما به دلیل اینکه خواست آمریکایی‌ها بود باید انجام می‌شد که در یکی از پروازهای این هواپیما در اسپانیا یکی از این ۱۱ فروند به علت فرسودگی دچار آتش سوزی شد.

تمام این موارد و خریدهای اشتباه به علت تصمیم‌هایی بود که سران وابسته رژیم شاه به آمریکا اتخاذ می‌کردند و با هدر رفت منابع مالی ایران و سود حاصل از فروش نفت ملی کشورمان نه تنها باعث تقویت بنیه ارتش نمی‌شدند بلکه گاهی با همین خریدهای اشتباه که در بالا هم ذکر شد، هزینه‌های گزافی را نیز به کشورمان تحمیل می‌کردند.

نیروهای حزب اللهی، عامل شکستن همینه شاه در درون ارتش

در همین دوران نیروهای حزب اللهی و مسلمان ارتش، چون سپهبد شهید محمد، ولی قرنی، سرلشکر شهید موسی نامجو،سپهبد علیب صیاد شیرازی، سرلشکر خلبان شهید جواد فکوری، سرلشکر شهید احمد کشوری، سرلشکر شهید علی اکبر شیرودی و سایر افراد مسلمان و با عقیده ارتش که از طریق اعلامیه‌های حضرت امام خمینی (ره) با آراء و اندیشه‌های ایشان آشنا شده بودند در جهت شکستن هیمنه رژیم پهلوی که مزدور و وابسته به آمریکا بود قدم برداشته و با سیل خروشان ملت ایران همراه شده و در راه پیروزی انقلاب نیز قدم‌های شایانی را در ارتش بردارند.

انقلاب اسلامی، عامل ایجاد استقلال دفاعی و دکترین نظامی ملی

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ آمریکا انقلاب مردم را برنتابید و تحریم‌های خود را برعلیه ایران اتخاذ کرد. این تحریم‌ها ابتدا از قطعات فنی جت‌ها و هواپیماهای نطامی و اسلحه‌های انفرادی آغاز شده و تا امروز به حدی گسترش پیداکرده که دامن بخش مسافربری و تجاری کشورمان را نیز گرفته است. این تحریم‌ها هنگامی شدت پیداکرد که رژیم بعثی عراق روز ۳۱ شهریورماه سال ۵۹ به کشورمان حمله کرده و قصد داشت تا در عرض یک هفته به تهران برسد تا صدام در پایتخت ایران سخنرانی کند.  

همین دلایل باعث شد تا جوانان کشورمان در صنایع دفاع و سایر بخش‌های کشور در حوزه دفاعی نظامی دست به ابتکار بزرگی بزنند و با یادگیری تجربی مراحل تعمیرات و اورهال این تجهیزات را همواره به روز و کارا نگه دارند. یکی از مهم‌ترین نقاطی که این روند در آن بسیار حیاتی بود و نبود آن احساس می‌شد، نیروی هوایی ارتش بود. نیروی هوایی ارتش به دلیل تجهیزات محور بودن یک نیروی استراتژیک و راهبردی برای کشور محسوب می‌شود و به همین دلیل هم مانند دوران دفاع مقدس همواره باید آماده پرواز و به اصطلاح تخصصی آلرت باشند.

متخصصان دفاعی ما که برخی با تسلط به دانش روز دنیا و برخی هم به صورت تجربی دانش تعمیر و نگهداری را به دست آورده بودند در دوران دفاع مقدس همواره تجهیزات و تسلیحات را به روز و قابل استفاده نگه داشتند تا مبادا دشمن بعثی ذره‌ای از خاک ایران را به یغما ببرد.

با پایان دوران دفاع مقدس نیروهای فنی و متخصصان امر شروع به مهندسی معکوس و ساخت نمونه‌های بومی تجهیزات اصلی و حیاتی کردند که پس از موفقیت در این زمینه به سراغ طراحی و ساخت نمونه‌های بومی همان تجهیزات، اما مطابق با دانش روز دنیا و تهدیدات پیرامونی رفتند که این کار تا امروز نیز با قوت و جدیت ادامه دارد.

هنگامی که در نیروهای زمینی، دریایی و پدافند هوایی هم این قبیل موارد را بررسی می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که در حوزه ساخت رادار، سیستم‌های پدافند هوایی، تانک و زرهی، هواپیما و سایر حوزه‌ها به توانمندی قابل قبولی رسیده ایم.

این توانمندی به حدی است که اگر در دوران پهلوی دوم مجبور بودیم تا برای تامین کوچکترین نیازهای خود مانند سیم خاردار جلوی بیگانگان دست دراز کنیم، امروز توانایی تولید تجهیزاتی، چون انواع پهپادها، هواپیماهای جنگنده و آموزشی، انواع ناوها و ناوشکن ها، انواع موشک ها، انواع موشک‌های بالستیک، انواع بالگردها و بسیاری از تجهیزات از گلوله گرفته تا انواع هواپیماهای روز دنیا را در اختیار داریم.

کلام آخر 

ارتش جمهوری اسلامی از بدو پیروزی انقلاب تاکنون حوادث بسیاری را پشت سر گذاشته و از میدان آزمون‌های سختِ وفاداری به اسلام و انقلاب، سربلند بیرون آمده است که حضور در میادین مقابله با غائله‌های مختلف در ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب، حضور در عرصه سخت و طولانی جنگ تحمیلی، حراست از مرزهای کشور، حضور در عرصه مقابله با تروریسم در سوریه و مقابله با داعش در عراق و همچنین یاری‌رسانی به مردم در هنگام بروز حوادث طبیعی از آن جمله است.

این ارتش که زمانی افسران آمریکایی برای آن تعیین تکلیف می‌کردند، پس از پیوند خوردن با انقلاب اسلامی، اکنون به مرحله‌ای از پیشرفت رسیده که تمامی نیازهای خود را در عرصه‌های زمینی، هوایی و دریایی با استفاده از ظرفیت جوانان این سرزمین تأمین می‌کند و چشم به بیگانه ندارد. ساخت و بهینه‌سازی انواع جنگنده، تانک، نفربر، سلاح‌های انفرادی و ضد زره، ناوشکن و زیردریایی  مؤید همین مطلب است.

ارتش جمهوری اسلامی که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را «ارتش حزب‌الله» نامیده‌اند، طی سال‌های گذشته پیوندی مستحکم‌تر با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برقرار کرده است تا به همراه خیل عظیم رزمندگان جبهه مقاومت، منادی اخراج شیاطین آمریکایی و متحدان آن‌ها از منطقه باشد. منبع: خبرگزاری دانشجوبرای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.