خانم ها بخوانند / وقتی تخمدان‌ها کم کاری می‌کنند
سلامت رکنا : حتما نام بیماری تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی‌کیستیک یا pco احتمالا این روزها زیاد به گوش‌تان خورده و برایتان آشناست و شاید خود شما مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشید.
تنبلی همیشه باعث کاهلی و خرابی می‌شود. فرقی هم نمی‌کند کجا به کار گرفته شود همه جا یک نتیجه دارد، به زحمت افتادن و دردسر.
به گزارش رکنا ، آدم تنبل خودش می‌داند و کارهایش اما یک عضو تنبل را چگونه می‌توان درمان کرد؟ چطور می‌توان کار درست و به موقع را نشانش داد؟ حتما نام بیماری تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی‌کیستیک یا pco احتمالا این روزها زیاد به گوش‌تان خورده و برایتان آشناست و شاید خود شما مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشید. باتوجه به شیوع زیاد این بیماری و تاثیر آن برسیستم هورمونی خانم‌ها در این زمینه با دکتر مرجان قاجار متخصص زنان، زایمان و نازایی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
در تخمدان سالم چه می‌گذرد؟
به گفته دکتر مرجان قاجار، متخصص زنان در یک تخمدان سالم در شروع هر سیکل در هر یک از تخمدان‌ها ، 10-20 عدد فولیکول، همزمان شروع به رشد می‌کنند. در آخر، فولیکولی که از همه بی‌نقص‌تر و باکیفیت تر باشد و همچنین به سایز خوبی رسیده باشد، می‌تواند تخمکش را آزاد کند. بقیه فولیکول‌ها (که کیفیت‌شان کمتر است) در نیمه راه از بین رفته یا متوقف شده‌اند. رقبای مرحله نهایی نیز، پس از آزاد شدن تخمک به وسیله فولیکول غالب، پژمرده می‌شوند و از بین می‌روند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟
سندرم یا نشانگان، به معنی این است که چندین علامت و نشانه در کنار هم قرار گرفته‌اند و درکنار هم یک بیماری را تشکیل می‌دهند. در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا
pcos( poly cystic ovarian syndrom)، نیز باید چند علامت کنار هم جمع شوند. به گفته دکتر مرجان قاجار، اصلی‌ترین علامت در این بیماری پریودهای نامنظم است. پریود نامنظم بیشتر به صورت عقب افتادن عادت ماهانه است. دیگر نشانه‌ها عبارتند از:
آکنه و جوش‌های صورت و بدن
ریزش موی سر
موهای زائد
نازایی
افسردگی
مقاومت به انسولین و دیابت
چاقی
تخمدان‌های بزرگ و حاوی فولیکول‌های ریز یا به اصطلاح کیست‌های ریز که در سونوگرافی به‌عنوان پلی‌کیستیک گزارش می‌شود.
وجود کیست تخمدان و علت
دکتر قاجار درباره شیوع این بیماری می‌گوید: «این بیماری یک علت اصلی ندارد، بلکه چندین علت در آن دخیل‌اند و به‌اصطلاح مولتی فاکتوریال است. ژنتیک در کنار سبک زندگی و فاکتورهای محیطی در بروز آن نقش دارند و باعث اختلال در کارکرد تخمدان‌ها و اختلال تخمک‌گذاری و به هم خوردن تعادل هورمونی می‌شوند. طوری که درنهایت فرد مبتلا دچار پریودهای بی‌نظم همراه با علائم افزایش هورمون مردانه (ریزش موی سر، جوش، موهای زائد و...) می‌شود.»
ژنتیک:
ژن واحد و مشخصی برای بروز این بیماری پیدا نشده و به نظر زنجیره‌ای از چند ژن در بروز آن موثرند. اگر مادر یا خواهر فردی مبتلا باشند احتمال بروز در آن فرد به۵۰ درصد می‌رسد.
سبک زندگی و فاکتورهای محیطی:
بی‌تحرکی، چاقی، مصرف زیاد چربی و موادقندی، سیگار، قلیان و الکل.
دکتر مرجان قاجار همچنین به همراهی مقاومت به انسولین با این بیماری اشاره می‌کند و می‌گوید: «به جز ژن و فاکتورهای محیطی که درکنار هم باعث اختلال کارکرد تخمدان می‌شوند، در گروهی از مبتلایان به این بیماری، اختلالی به نام مقاومت به انسولین وجود دارد. ضمن این‌که مقاومت به انسولین، باعث تولید بیشتر هورمون‌های مردانه در تخمدان می‌شود؛ در این گروه، احتمال بروز عوارض قلبی عروقی (سکته، فشارخون و...)، چربی وکلسترول بالا بیشتر است.»
شیوع بیماری چگونه است؟
شیوع این بیماری در سنین باروری حدود پنج تا۱۰ درصد است و یکی از شایع‌ترین اختلال‌های هورمونی در سنین باروری است.
علائم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟
دکتر قاجار با اشاره به این‌که علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است می‌گوید: «زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ممکن است کمتر از هشت قاعدگی در سال داشته باشند، یعنی پریود این افراد معمولا نامنظم و با تاخیر است. همچنین به علت افزایش هورمون‌های مردانه؛ آکنه و جوش، رشد موهای زائد در بدن و طاسی با الگوی مردانه ایجاد می‌شود.
زنان مبتلا به این سندرم چون دچار عدم تخمک‌گذاری یا کمبود تخمک‌گذاری هستند ممکن است در بارداری با مشکل مواجه شوند. افزایش وزن بدن و همچنین افزایش اشتها از دیگر علائم است که می‌تواند با آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب همراه شود و علائمی چون اضطراب، افسردگی، تیرگی پوست زیر بغل وکشاله‌های ران، اختلال‌های قلبی عروقی، چربی و کلسترول بالا، دیابت و سرطان آندومتر (رحم) از دیگر نشانه‌های این بیماری هستند.»
چه باید کرد؟
۱. تغییر سبک زندگی:
دنبال کردن سبک زندگی سالم می‌تواند باعث کنترل علائم شما شود.
داشتن وزن ایده‌آل، ورزش، مصرف کمتر چربی و قندهای ساده (برنج، شکلات، شیرینی، شکر و...) و مصرف بیشتر قندهای کمپلکس (غلات، برنج قهوه‌ای، ماکارونی) مصرف میوه و سبزی، حذف سیگار، قلیان و الکل در بهبود تخمک‌گذاری و افزایش باروری، کم شدن کلسترول خون، کم شدن مقاومت به انسولین و کاهش رشد موی زاید و آکنه موثر است.
۲. درمان‌های دارویی برای بهبود وضعیت پریود:
اگر در حال حاضر مجردید یا به دنبال باردار شدن نیستید، پزشک متخصص برایتان داروهای هورمونی از خانواده قرصهای ضدبارداری یا قرصهای پروژسترونی تجویز خواهد کرد تا بتوانید قاعدگی‌تان را تنظیم کنید.
۳. درمان‌های دارویی برای کنترل علائم مردانه (موی زائد، جوش، ریزش موی سر و...)
قرصهای ذکر شده در بالا در این مورد موثرند و ممکن است داروهایی مثل اسپیرونولاکتون یا فیناستراید برای کنترل بهتر مشکلات ناشی از افزایش هورمون مردانه اضافه شوند.
۴. درمان‌های دارویی برای اختلال تحمل گلوکز:
گیاهان دارویی حاوی دارچین، متفورمین، داروهای حاوی میواینوزیتول مثل پودر اینوفولیک در این زمینه موثرند.
5. درمان‌های دارویی برای افسردگی، چربی، کلسترول و... به‌طورجداگانه تجویز می‌شوند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چگونه درمان می‌شود؟
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک درمان قطعی ندارد، چون ژنتیک نقش اصلی در بروز آن را دارد و نمی‌توان ژنتیک یک فرد را عوض کرد.
درمان نازایی ناشی از تخمدان پلی‌کیستیک چگونه است؟
دکتر قاجار با اشاره به این‌که بعضی زنان ممکن است تا هنگامی که قصد بارداری نداشته باشند متوجه وجود این بیماری در خود نشوند چنین می‌گوید: «اگر خانم‌های زیر ۳۵ سال برای بیشتر از یک سال است که برای باردار شدن تلاش کرده‌اند و موفق نبوده‌اند و بالای ۳۵ سال شش ماه است که باردار نشده‌اند، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند باعث بی‌نظم شدن تخمک‌گذاری یا به‌طور کلی باعث عدم تخمک‌گذاری شود که درنهایت با ایجاد اختلال در بارداری طبیعی همراه است اما بیشتر بانوان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌توانند باردار شوند ولی ممکن است کمی طول بکشد. تغییر سبک زندگی که بارها اشاره شد شانس بارداری را افزایش می‌دهد و پزشک با تجویز داروهای القاکننده تخمک‌گذاری به شما کمک می‌کند و شانس بارداری افزایش می‌یابد.»
آیا طی بارداری هم ممکن است عوارضی برای فرد مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک وجود داشته باشد؟
زنان مبتلا به این سندرم ممکن است بیشتر سقط جنین داشته باشند و احتمال ابتلا به دیابت دوران بارداری هم بالا می‌رود. درمورد بعضی زنان این احتمال وجود دارد که اگر داروهای کاهش‌دهنده انسولین مصرف کنند، خطر سقط جنین کمتر باشد.
روش‌های تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
معاینه لگنی
سونوگرافی شکمی
هیچ تستی برای تشخیص قطعی وجود ندارد، پزشک با بررسی سابقه پزشکی از جمله سن، وضعیت تاهل، نظم دوره قاعدگی و دیگر علائم‌ها همراه با معاینه فیزیکی مانند بررسی رشد موهای زائد در بدن، آکنه و... ممکن است توصیه به انجام موارد زیر کند:
معاینه لگن:
پزشک به صورت بصری و دستی ارگان‌های شما را برای یافتن توده‌ها، رشد غیرطبیعی یا دیگر ناهنجاری‌ها بررسی می‌کند.
آزمایش خون:
آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون، تجزیه و تحلیل آن انجام می‌دهند. این آزمایش می‌تواند علت بی‌نظمی قاعدگی یا افزایش آندروژن را نشان دهد. همچنین ممکن است آزمایش خون جدا برای اندازه‌گیری تولرنس گلوکز، سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید برای شما در خواست شود.
سونوگرافی شکمی:
پزشک شما ظاهرا تخمدان‌ها و ضخامت پوشش رحم را بررسی می‌کند. در سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی تصویری از درون بدن به‌دست می‌آید، اگر تشخیص پلی‌کیستیک بود پزشک شما ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای فهمیدن عوارض جانی آن توصیه کند.
این آزمایش‌ها می‌توانند، شامل موارد زیر باشند:
بررسی دوره‌ای فشار خون، تولرنس گلوکز، میزان کلسترول و تری‌گلیسیرید
آزمایش و غربالگری افسردگی و اضطراب
آزمایش و غربالگری آپنه انسدادی خواب
چه غذاهایی بخوریم تا تخمدانی سالم داشته باشیم؟
منظور از تخمدان سالم، تخمدانی است که به‌طور منظم و ماهیانه تخمک‌گذاری دارد، تخمک‌های سالم و باکیفیت آزاد می‌کند همچنین هورمون‌های زنانه را می‌سازد.
سلامت تخمدان‌ها هم برای بارداری موفق و هم برای تولید هورمون‌های زنانه لازم است. این هورمون‌ها در سلامت خلقی، پوست، مو، استخوان‌ها، قلب‌وعروق و ... موثرند. همان‌طور که ژنتیک بر سلامت تخمدان‌ها اثر دارد، خوراک نیز تاثیر بسزایی دارد.
چه برای افراد سالم چه افراد مبتلا به تخمدان‌های تنبل یا پلی‌کیستیک، افرادی که استعداد یائسگی زودرس در خانواده دارند، افرادی که می‌خواهند باردار شوند همچنین افراد با سابقه نازایی یا سقط مصرف این غذاها توصیه‌ها می‌شود:
کربوهیدرات: مصرف قندهای کمپلکس شامل غلات (گندم، جو چاودار)، نخود، لوبیا، برنج قهوه‌ای و ماکارونی مفید است.
مصرف قندهای ساده (شکر، برنج، شکلات، شیرینی و نوشابه) مضر است.
به یاد داشته باشید میوه هم قند ساده اما به علت داشتن مواد مفید مصرف آن لازم است. مصرف میوه با مغزها ( بادام، تخمه آفتاب‌گردان) از عوارض قندی آن کم می‌کند.
پروتئین: مصرف ماهی، سفیده تخم‌مرغ، عدس، مغزها، کینووا مفید است.
مصرف گوشت قرمز توصیه نمی‌شود. مصرف گوشت قرمز با افزایش شانس ابتلا به فیبروم و آندومتریوز همراه است.
چربی: حذف چربی اشباع (گوشت) و چربی‌های ترنس(چیپس، سرخ کردنی، کیک و شیرینی) و مصرف مواد حاوی اسیدهای چرب ضروری (ماهی، دانه‌های روغنی) و چربی‌های غیراشباع، امگا سه و شش، زیتون، کنجد، ذرت و تخمه آفتاب‌گردان توصیه می‌شود.
ویتامین‌ها و مواد معدنی: میوه و سبزی بخصوص گوجه‌فرنگی، مانگو، کدو تنبل، هویج، بروکلی، موز، قارچ، لوبیا سبز، پرتقال، توت فرنگی، کیوی، گریپ فروت، هندوانه، اسفناج، پیاز، سیر و آووکادو.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بی‌نظمی قاعدگی یا تاخیر مکرر در قاعدگی، رشد موهای زائد، عدم بارداری یا مشاهده هر یک از علائم این سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باید حتما به پزشک مراجعه کنید.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.
ارسال نظر