جذب توریست شکست خورد

رکنا : جام جهانی 2022 قطر قرار بود فرصتی باشد برای فعالان گردشگری که خسارت‌های دوساله شیوع ویروس کرونا را جبران کنند. البته این فرصت ویژه جزایر کیش و قشم بود اما با وجود تشکیل ستاد و هماهنگی‌هایی که انجام شد، طرح به نتیجه نرسید و نه کیش و نه قشم در جذب توریست‌های خارجی موفق نشدند. کیش این روزها برای جذب توریست‌های داخلی نیز با چالش‌هایی مواجه است. به همین روی اتفاقی بی سابقه در این جزیره رخ داده و اقامت و بلیت پروازشان با تخفیف بالایی ارائه می‌شود. حتی برخی تفریحات نیز رایگان شده‌اند. کیش تابستان شاهد وقوع زلزله‌های متعدد بود و این امر موجب شد حتی در های سیزن(فصل پرسفر گردشگری) نیز کیش در جذب مسافران داخلی با شکست مواجه شود. اما فعالان گردشگری قشم می‌گویند اصلا هماهنگی برای حضور توریست‌های خارجی در این جزیره صورت نگرفته بود، هیچ تمهیداتی در نظر گرفته نشده بود و زیرساخت‌های جزیره تکمیل نشده بود. برخلاف جزیره کیش، مسئولان نه تنها به قشم رسیدگی نکرده اند بلکه آن‌را به حال خود رها کرده اند.

25 دی ماه  سال 99 بود که خبر تشکیل ستاد هماهنگی برای جام جهانی منتشر شد. در این خبر آمده است که اعضای ستاد هماهنگی و پیگیری مسائل جام جهانی ۲۰۲۲قطر ، ناصر آخوندی، داریوش سلیمی، خسرو نشان، سعید پورعلی، علی مقدس زاده، ابوالفضل طیبی، علی عرب، عزیزاله فرضی پور، محسن قریب، رحمان سادات نجفی بوده و مسیح الله صفا با حکم غلامحسین مظفری، رئیس ستاد هماهنگی و پیگیری مسائل جام جهانی ۲۰۲۲ قطر انتخاب شد. البته بعدها ریاست این ستاد به مهدی کشاورز، مدیرعامل وقت منطقه آزاد کیش واگذار شد.

مظفری در آن زمان با اشاره به اهمیت تعامل سازنده بخش خصوصی از جمله جامعه بازاریان و هتل داران در ارائه خدمات با کیفیت به گردشگران این منطقه گفته بود: با هم افزایی و همدلی بخش خصوصی در قالب ستاد هماهنگی و پیگیری مسائل جام جهانی ۲۰۲۲قطر می توانیم اقدامات موثری در ترغیب و جذب گردشگران و شرکت کنندگان رویداد ۲۰۲۲ قطر برای سفر به منطقه آزاد کیش داشته باشیم؛ که نتوانستند.

همچنین در 23 فروردین 1401، سعید محمد، دبیرشورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی، مهدی کشاورز، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش را به عنوان عضو ستاد هماهنگی های مناطق آزاد برای جام جهانی ۲۰۲۲ قطر و ‌ رئیس کمیته اجرایی کیش منصوب کرد. اکنون کشاورز استعفا داده یا عزل شد و سعید پورزادی به مدیریت سازمان منطقه آزاد کیش منصوب شده است. این طرح با شکست مواجه شد و مسافران از قطر به کیش و دیگر مناطق آزاد نیامدند. البته در کنار کیش، مسئولان قصد داشتند برای قشم نیز توریست جذب کنند اما سرمایه‌گذاری ها و برنامه ریزی ها برای کیش صورت گرفته بود. شاید از نظر مسئولان و یا مردم، اتفاق کوچکی به نظر برسد اما فعالان گردشگری از دوسال قبل برروی حضور توریست‌های ورودی به کیش سرمایه‌گذاری کرده بودند و بسیاری متضرر شده اند. در کنار کم‌کاری مسئولان دولتی و هیات دولت، به گفته کارشناسان، مسائل سیاسی و حواشی پیش آمده در کشور نیز بسیار موثر بود. به ویژه آنکه بسیاری از دولت‌ها به شهروندان خود اعلام کردند از سفر کردن به ایران خودداری کنند. در کنار آن، مسئولان معتقدند قطر هیچ علاقه‌ای به همکاری متقابل در گردشگری و ارسال توریست به کیش و قشم نداشت. تلاش‌ها برای مصاحبه با رییس سازمان منطقه آزاد کیش و سعید محمد، رییس ستاد هماهنگی و پیگیری جام جهانی 2022 قطر بی نتیجه بود. علی اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به «فرارو» گفت: مناطق آزاد بر طبق ماده 65 قانون برنامه ششم توسعه، زیر نظر وزارت گردشگری و معاونت گردشگری این وزارتخانه نیستند و به ما هیچ ارتباطی ندارند. بنابراین ستاد هماهنگی جام جهانی قطر 2022 نیز که مربوط به جذب توریست از قطر بود نیز با سازمان مناطق آزاد همکاری می‌کرد و دلیل شکست خوردن این ستاد باید از سازمان مناطق آزاد پرسیده شود.

توریست‌ها علاقه ای به دیدن ایران نداشتند

فعالان گردشگری معتقدند تمامی زیرساخت‌ها و امکانات برای خدمات‌رسانی به توریست‌های خارجی فراهم بود. مشکل اینجا بود که توریست‌ها بعد از تماشای مسابقات فوتبال علاقه‌ای به حضور در ایران نداشتند، ترجیح می‌دادند کشورهای همسایه را ببینند و از جاذبه‌های قطر لذت ببرند.

مهرداد تاوتلی، دبیرکل جامعه هتلداران کیش و مدیر مجموعه گروه گردشگری هزاره سوم به « رکنا » گفت: این تصور که توریست‌های خارجی را در جریان برگزاری جام جهانی قطر 2022 جذب کنیم، کاملا اشتباه بود. گردشگران و تماشاچیان مسابقات ورزشی بعد از بازی به دنبال حواشی بازی و جاذبه‌های دیدنی شهر برگزارکننده مسابقات هستند. در مجموع این تصور که توریست‌ها بعد از مسابقات به ایران سفر می‌کنند بسیار اشتباه بود. قطر، دوبی و کشورهای همسایه جاذبه‌های خاصی دارند که در کیش موجود نیست و توریست‌ها آزادی‌های کشورهای همسایه را نیز در کشور ما ندارند.

با اینکه خدمات‌رسانی ایرلاین‌های خارجی از خطوط هوایی داخل کشورمان بسیار بهتر است، هزینه و بلیت پروازشان ارزان‌تر است. ایرلاین‌های خارجی در رقابت رشد می‌کنند و همگی از این هوشمندی برخوردارند که در موقعیت‌های خاص چگونه با تخفیفات ویژه، رقیب را از میدان به در کنند. اما خطوط هوایی ایران چه می‌کنند؟ تا حد امکان قیمت بلیت‌ها را افزایش می‌دهند. از سویی دیگر، با اینکه قیمت اقامت در هتل‌های دوحه گران است اما قطرایرویز پرواز رفت و برگشت خود را به گونه‌ای برنامه ریزی کرد که مسافران از ایران به دوحه رفته، مسابقه را تماشا کنند و سپس همان روز به شهر خود بازگردند.

تاوتلی گفت: در رابطه با گردشگران داخلی اتفاقی که رخ داد این بود که ایرلاین قطرایرویز، از 6 شهر اصلی ایران به دوحه پرواز داشت با مناسب‌ترین قیمت. قیمت بلیت پرواز ایرلاین‌های داخلی به دوحه، رفت و برگشت، 8 میلیون تومن بود و قیمت بلیت قطر ایرویز، 5 میلیون تومان. مسافر می‌توانست صبح به دوحه سفر کرده، مسابقه را تماشا کند و عصر برگردد. با این روش هزینه‌ای برای هتل‌های گران قیمت دوحه هم پرداخت نمی‌کرد. با این روش برای مسافران داخلی توجیه بهترین داشت که به قطر بروند و مسابقه را از نزدیک تماشا کنند.

او افزود: حواشی سیاسی، اعتراضات، صحبت‌ها و انتقاداتی که از ایران می‌شد در عرصه جهانی نیز بر عدم استقبال توریست‌ها از سفر به کیش تاثیرگذار بود.

تاوتلی تاکید کرد: اگرچه انتظارات فعالان گردشگری در کیش برای جذب توریست برآورده نشد اما زمین‌های چمن مناسبی ایجاد شد، هتلها بازسازی و استانداردسازی شده و هتلداران به آموزش نیروی انسانی خود پرداختند. آموزش ارتباطی مشتری مداری، بهداشت و زبان خارجه به نیروی انسانی متخصص در هتل‌ها اتفاق بسیار خوبی بود. این اتفاقات نتایج درخشانی در آینده برای گردشگری کیش به همراه خواهد داشت.

قطر قصد همکاری نداشت

معاون معاون گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش معتقد است هماهنگی‌ها باید بسیار زودتر صورت می‌گرفت و جدی‌تر پیگیری می‌شد اما قطر قصد نداشت رابطه گردشگری با ایران داشته و به تبادل توریست بپردازد. از طرفی او معتقد است که تمامی امکانات و زیرساخت‌ها برای حضور توریست در کیش فراهم شده بود.

مرتضی رمضانی به « رکنا » گفت: ستاد هماهنگی و پیگیری مسائل جام جهانی ۲۰۲۲قطر در حوزه مشاور مدیرعامل و مدیرکل حوزه ریاست تشکیل شد. زمان فعالیت آن قبل از حضور من به عنوان معاونت گردشگری این منطقه آزاد بوده است.

او اما به تلاش‌های فراوان فعالان گردشگری در جزیره کیش برای خدمات رسانی به توریست‌ها اشاره کرده و گفت: ما کشتی گردشگری به قطر ارسال کردیم اما قطر مخالفت کرد. تمامی زیرساخت‌های دریایی را آماده کردیم. اسکله و بندرگاه را آماده کردیم، یدک کش قرار داده و گیت های خاص ایجاد کردیم تا به مسافران و توریست‌های خارجی خدمات رسانی کنیم. برای هواداران ایرانی حاضر در قطر تمامی امکانات را فراهم کردیم تا در هنگام بازگشت به کیش آمده و از امکانات گردشگری جزیره استفاده کنند. اما دولت قطر اجازه نداد توریست‌های جام جهانی به کیش سفر کنند.

بسترهای لازم برای خدمات رسانی فراهم بود

معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش می‌گوید هم زیرساخت‌ها فراهم بود و هم بسترهای لازم برای خدمات رسانی به توریست های ورودی.  

رمضانی افزود: کیش از نظر اجرایی تمامی بسترهای لازم را برای حضور توریست‌های خارجی فراهم کرده بود. دولت قطر ملاحظاتی داشت که حتی اجازه نداد کشتی گردشگری در قطر پهلو بگیرد و توریست‌ها از دوحه به کیش سفر کنند.

او با اشاره به خودتحریمی‌هایی که صورت گرفت، بیان کرد: هواپیمایی کیش، این جزیره را به عنوان مبدا پایگاه هواداران پرواز به دوحه لحاظ کرد اما سازمان هواپیمایی کشوری به نوعی خودتحریمی ایجاد کرد. سوبسیدهایی که سازمان هواپیمایی کشوری به دو شهر در استان کرمان و لار ارائه کرد، شامل کیش نشد. با اینحال ما ریسک کردیم و با چارترکنندگان و بخش خصوصی در هر سه بازی ایران، پرواز به مقصد دوحه در نظر گرفتیم. از هر سه پرواز به شدت استقبال شد.

رمضانی گفت: اگر مسئولین ما تلاش می‌کردند تا توریست‌های خارجی را به کیش و قشم جذب کنند، بازهم با مخالفت دولت قطر مواجه می‌شدند. با اینهمه تلاش برای جذب توریست باید از مدت‌ها پیش از آغاز جام جهانی آغاز می‌شد. سفیر ایران در قطر نیز نسبت به بی میلی دولت قطر برای تبادل توریست واکنش نشان داد اما به دلایل مختلف قطر علاقه‌ای به همکاری با ما نداشت.

او تاکید کرد: کیش بسترهای خدمات رسانی را کاملا آماده کرده بود. زمین‌های هیبریدی، فرودگاه، بندرگاه، گیت‌ها، یدک‌کش‌های بنادر و بسیاری امکانات دیگر آماده شده بود تا از مسافران به خوبی پذیرایی شود. هتل‌ها، بندرگاه و فرودگاه آماده بود.

معاون گردشگری منطقه آزاد کیش در رابطه با تفاهم نامه ای که با قطر منعقد شده بود گفت: تفاهم‌نامه مربوط به سیاست‌هایی است که مابین وزارت ورزش، وزارت گردشگری و میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه کشور در سطح ملی تعیین شده است. کیش در سطح ملی قرار ندارد. در رابطه با کیش باید هماهنگی شده و اجازه ورود مسافران به کیش از قطر اخذ می‌شد که این اتفاق رخ نداد. حتی زمانی که من قصد داشتم به قطر بروم، به عنوان معاون گردشگری به من اجازه ورود ندادند و گفتند جزو مقامات نیستم.

او افزود: سفیر ایران به دلیل مسائلی پشتیبانی لازم را انجام نداد و دولت قطر نیز قصد نداشت ارتباط گردشگری با ایران برقرار کند. مسئولان کشور باید بسیار زودتر وارد عمل می‌شدند و اقدامات لازم را انجام می‌دادند.

فعالان گردشگری قشم بی خبر بودند

فعالان گردشگری بومی قشم مدعی هستند که هیچ نهاد و مسئولی به آن‌ها نگفته است که قرار است از قطر توریست خارجی به منطقه بیاید. در صورتی که ستاد هماهنگی و پیگیری جام جهانی قطر 2022 قرار بود توریست‌های خارجی را هم به قشم و هم کیش جذب کند. برخلاف کیش که فعالان آن مدت‌ها در حال تدارکات برای پذیرایی از مسافران خارجی بودند، فعالان گردشگری قشم از سفر توریست‌های خارجی به این جزیره بی خبر بودند.

حسین مدالی، مدیر یک اقامتگاه بومگردی و فعال گردشگری بومی قشم به « رکنا » گفت: سازمان منطقه آزاد قشم علاقه‌ای ندارد که منطقه قشم از نظر گردشگری رونق پیدا کند.

به گفته او سازمان منطقه آزاد قشم به فعالان گردشگری این جزیره اعلام نکرده بود که برای حضور توریست‌ها از قطر آماده شوند و یا اینکه توریست خارجی قرار است به این منطقه بیاید.

مدالی افزود: جاده‌های قشم وضعیت بسیار نابسامانی دارند. دوسال قبل که 50 نفر از عمان به قشم سفر کردند، از وضعیت جاده‌ها و عدم رسیدگی به منطقه شاکی بودند. اکنون توریست خارجی در قشم نیست، قبلا به ندرت می‌آمدند اما وضعیت جاده‌ها و منطقه به حدی نابسامان است که توریست‌ها زیبایی‌های طبیعی منطقه را نمی‌دیدند و آنگونه که باید از جاذبه‌ها لذت نمی‌بردند چراکه جاده‌ها و وضعیت منطقه، زیبایی قشم را تحت الشعاع قرار داده است.

او گفت: غار نمکی قشم، بزرگترین غار نمکی جهان است و ثبت جهانی شده اما کسی به آن رسیدگی نمی‌کند، نه زمانی که قرار بود از جام جهانی توریست به منطقه بیاید و نه پیش از آن. به ما هم اعلام نکردند که قرار است توریست خارجی از قطر بیاید. من 9 سال است که اقامتگاه بومگردی دارم و همواره مورد استقبال توریست‌ها بوده است.

مدالی افزود: روستاها همه در حال پرورش میگو هستند، ساحل با این فعالیت‌ها تخریب می‌شود. سازمان منطقه آزاد قشم وظیفه دارد جلوی آن‌ها را بگیرد اما این کار را نمی کند. ژئوسایت قشم را به حال خود رها کرده‌اند. به طور کلی مسئولان علاقه‌ای ندارند که قشم فعال شود.

کم کاری مسئولان و بی علاقگی قطر

فعالان گردشگری براین باورند که کم کاری مسئولان، عدم هماهنگی و پیگیری به موقع آن‌ها در کنار بی علاقگی قطر به همکاری با ایران موجب شد کیش و ستاد هماهنگی و پیگیری مسائل جام جهانی 2022 قطر با شکست کامل به کار خود پایان دهد.

صبا رضایی