خطر پنهان میکروپلاستیک‌ ها در غذاهای سالم: چطور مراقب باشیم؟

به گزارش رکنا، جریان بی‌صدای آلودگی میکروپلاستیک‌ها مدت‌ها بود که از چشم‌ها پنهان مانده بود، اما اکنون دیواری نامرئی از خطر، بشقاب‌های غذای ما را دربر گرفته است. زباله های پلاستیکی مدت‌هاست که سواحل و رودخانه‌ها را آلوده کرده‌اند، اما حالا مشخص شده است که این تهدید به خاک کشاورزی و محصولات غذایی نیز رسیده است. این آلودگی‌ها نه تنها وضعیت زیست‌محیطی را تحت تأثیر قرار داده‌اند، بلکه به شکلی مستقیم سلامت انسان را نیز به خطر می‌اندازند.

چطور میکروپلاستیک‌ها راه خود را به خاک‌های کشاورزی باز می‌کنند؟

طبق یافته‌های تازه، موادی همچون افزودنی‌های شیمیایی و آلاینده‌ها به همراه ریزذرات پلاستیکی در خاک‌های کشاورزی رسوب می‌کنند. این ذرات خطرناک پیش از این در مواد غذایی مانند گندم، هویج و حتی کاهو شناسایی شده بودند. همین موضوع نشان می‌دهد که زباله‌های پلاستیکی از مسیرهای مختلف و به‌صورت پنهان وارد زنجیره غذایی انسان شده‌اند.

اخیراً گروهی از پژوهشگران به‌سرعت وارد عمل شده‌اند تا منشأ این آلودگی‌ها را بررسی کنند. در مطالعه گسترده‌ای، جوزف بوکتور از دانشگاه مرداک استرالیا و تیم او حدود ۲۰۰ مقاله علمی را بررسی کردند تا به عمق ماجرای آلودگی‌های پلاستیکی در زمین‌های کشاورزی پی ببرند.

ابعاد گسترده آلودگی در زمین‌های کشاورزی

طبق برآوردها، در هر سال، صدها هزار تن میکروپلاستیک به خاک‌های زراعی در اروپا و آمریکای شمالی وارد می‌شود. تنها در بریتانیا، سالانه حدود ۲۲٬۵۰۰ تن میکروپلاستیک از طریق کودها و مواد افزودنی کشاورزی وارد خاک می‌شود. چنین روندی نشان می‌دهد که خاک‌های کشاورزی به‌طور تدریجی به مخزن‌های بلندمدت این مواد آلاینده تبدیل شده‌اند.

پلاستیک؛ از مالچ‌پلاستیکی تا کودهای آلی

یکی از عوامل اصلی آلودگی خاک، استفاده از تکنیک موسوم به مالچ‌پلاستیکی است که در آن ورقه‌هایی از پلاستیک به منظور حفظ رطوبت و تنظیم دمای خاک روی زمین کشاورزی پهن می‌شود. هرچند این روش منجر به کاهش مصرف آب و بهبود بازدهی محصولات می‌شود، اما به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع آلودگی‌های میکروپلاستیکی شناخته می‌شود.

علاوه بر مالچ‌پلاستیکی، عواملی نظیر لجن فاضلاب، زیست‌لجن‌ و کودهای آلی نیز در انتشار این آلودگی نقشی جدی ایفا می‌کنند. این ذرات از طریق فرآیندهای طبیعی وارد خاک شده و سپس به گیاهان انتقال پیدا می‌کنند.

فرایند جذب پلاستیک توسط گیاهان

ریزذرات پلاستیکی به روش‌های مختلفی وارد بافت گیاهان می‌شوند. از جمله می‌توان به جذب توسط سلول‌های ریشه در فرآیندی موسوم به اندوسیتوز یا رسوب از طریق روزنه‌های برگ اشاره کرد. همچنین این ذرات از طریق آب به خاک کشاورزی نیز به بافت‌های گیاه منتقل می‌شوند.

بوکتور هشدار می‌دهد که خاک‌ها به مخازن پلاستیکی تبدیل شده‌اند و نظارت ناکافی بر مواد افزودنی شیمیایی، این روند خطرناک را ادامه‌دار کرده است. وی تأکید می‌کند که این آلودگی‌ها نه تنها بر کشاورزی بلکه بر سلامت انسان‌ها نیز پیامدهای جدی دارند.

پیامدهای خطرناک برای انسان

میکروپلاستیک‌ها در بدن انسان می‌توانند مشکلات عمیق سلامتی ایجاد کنند. مطالعات نشان داده‌اند که این ذرات با مشکلاتی مانند کاهش باروری در مردان، آسیب به قلب و عروق، اختلالات هورمونی و مشکلات ژنتیکی مرتبط هستند. همچنین مواد افزودنی به کار رفته در تولید پلاستیک نظیر فتالات‌ها، باعث بروز اختلالاتی در تولیدمثل می‌شوند. ترکیبات بازدارنده شعله مانند اترهای دی‌فنیل پلی‌بروم‌دار (PBDEها) نیز خطر مرگ ناشی از سرطان را افزایش داده‌اند.

هشدار به سیاست‌گذاران

بوکتور به سیاست‌گذاران هشدار می‌دهد که این آلودگی‌ها دیگر تهدیدی نامرئی نیستند، بلکه درست در دل اکوسیستم‌های زنده جای گرفته‌اند. وی می‌گوید: «هدف ما از انتشار این مطالعات، مشخص کردن ابعاد نگران‌کننده بحران پلاستیک است تا سیاست‌گذاران با سرعت بیشتری برای مقابله با این چالش جهانی اقدام کنند.»

تحقیقات بیشتری منتشر شده و لازم است که تمامی جهان نسبت به این معضل بزرگ آگاه شود.