محله مولوی و شاهکارهای قاجاری / نگاهی به گنبد سرقبر آقا

آرامگاه سرقبر آقا، یکی از آثار تاریخی برجسته دوران قاجار است که در قلب تهران، در محله مولوی، قرار دارد. این بنای تاریخی در ضلع جنوبی چهارراه مولوی و در انتهای خیابان شهید مصطفی خمینی (سیروس سابق) واقع شده و در دل خود تاریخ، فرهنگ و هنر معماری ایرانی-اسلامی را حفظ کرده است.

داستان آرامگاه میرزا ابوالقاسم

گنبد و بقعه «سر قبر آقا» در حقیقت بر قبر میرزا ابوالقاسم تهرانی، شخصیتی برجسته و امام‌جمعه تهران در دوران قاجار ساخته شده است. پیش از دفن میرزا ابوالقاسم، این منطقه قبرستان کوچکی بوده است اما با دفن وی و به دلیل احترام و اعتقادی که عوام به این شخصیت داشتند، این مکان به یکی از بزرگ‌ترین قبرستان‌های تهران تبدیل شد و نام «سر قبر آقا» را به خود گرفت.

معماری منحصربه‌فرد بقعه

بنای «سر قبر آقا» در سال ۱۲۷۱ قمری ساخته شد، هم‌زمان با فوت میرزا ابوالقاسم امام‌جمعه تهران. معماری این بنا نمونه بارزی از طرح‌های چهار ایوانی است که در دوران قاجار متداول بوده‌اند. تزئینات داخلی این بنا شامل آینه‌کاری، گچبری، رنگ‌آمیزی‌های زیبا و کاشی‌کاری‌های هنری است که در میان آثار معاصر تهران متمایز و بی‌نظیر به شمار می‌رود.

یکی از ویژگی‌های چشمگیر این بنای تاریخی، کتیبه‌ای است که آیات قرآن، از جمله قسمتی از آیه ۳۵ سوره نور، بر روی دور گنبد آن حک شده است. این کتیبه زیبا حاصل کار استادان محمد و علی‌اکبر است که با تبحر خود این هنر جاودان را خلق کرده‌اند.

هویت محله مولوی

هرچند این مقبره عنوان «امامزاده» ندارد، اما گنبد زیبا و ساختار ماندگار آن طی دهه‌های گذشته بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت محله مولوی شده است. امروزه، نام «سر قبر آقا» به عنوان یکی از نمادهای تاریخی این محله، در ذهن و یاد مردم تهران جای دارد و یادآور گذشته‌ای پرافتخار است.

منبع عکس: پژوهشکده تاریخ معاصر