سفر به گذشته: یافتن ماموت‌های باورنکردنی یک میلیون ساله

به گزارش رکنا، مطالعات تازه‌ای در زمینه ژنوم ماموت‌ها، پرده از تاریخ ژنتیکی ناشناخته‌ای برداشته که به بیش از یک میلیون سال پیش بازمی‌گردد. این پژوهش علمی، تصاویری جدید از مسیر تکامل ماموت‌ها را آشکار می‌کند و راهی به سوی درک بهتر تاریخ فرگشتی این گونه‌ها باز می‌نماید. در این تحقیق، پژوهشگران موفق شدند ۳۴ ژنوم میتوکندریایی جدید استخراج کنند که ۱۱ نمونه از آن‌ها متعلق به دوره‌های پلیستوسن ابتدایی و میانی با قدمتی بین ۱.۳ میلیون تا ۱۲۵ هزار سال هستند. این یافته‌ها نمایی گسترده از تنوع ژنتیکی در طول تاریخ به دست می‌دهد.

پژوهشی نوین در اعماق تاریخ

خ. کامیلو چاگون-دوکه، پژوهشگر دانشگاه استکهلم و نویسنده اصلی این تحقیق می‌گوید: «ما توانسته‌ایم با تحلیل این داده‌ها، تصویری بی‌سابقه از چگونگی اثرگذاری رویدادهای جمعیتی بزرگ بر تنوع ژنتیکی ماموت‌ها در گذر زمان به دست آوریم.»

دو و نیم میلیون سال گذشته، زمان پدیدار شدن بیشتر تنوع زیستی کنونی بوده است. برای فهمیدن فرایندهای تکاملی که این تنوع زیستی را شکل داده‌اند، نیاز به اطلاعات ژنتیکی گسترده وجود دارد. پیش از این، حفظ دی‌ان‌ای قدمتی بیش از صدهزار سال بسیار چالش‌برانگیز بود؛ اما این پژوهش، با استخراج دی‌ان‌ای ماموت‌هایی با قدمت بیش از یک میلیون سال، اهمیت عظیم نمونه‌برداری‌های تاریخی را ثابت کرده است.

ارتباط تغییرات جمعیتی با تنوع ژنتیکی

پژوهشگران با تجمیع ژنوم‌های جدید با بیش از ۲۰۰ میتوژنوم قبلاً منتشرشده دریافتند که تغییرات ژنتیکی ماموت‌ها با رویدادهای جمعیتی پلیستوسن ابتدایی و میانی هم‌زمان بوده است. یافته‌ها بر خاستگاه تاریخی ماموت در سیبری تأکید دارند و نشان می‌دهند که چگونه تغییرات جمعیتی می‌تواند به گسترش یا کاهش دودمان‌های ژنتیکی منجر شود.

جسیکا اِی. توماس تورپ، پژوهشگری از مؤسسه ژنوم ولکام سنگر، اشاره می‌کند که «با وجود کاهش هزینه‌های فن‌آوری‌های توالی‌یابی، میتوژنوم‌ها هنوز هم برای مطالعات زیست‌شناسی تکامل بسیار ارزشمند هستند، زیرا نسبت به دی‌ان‌ای هسته‌ای، دسترسی بهتری به آن‌ها وجود دارد.»

گامی بزرگ در درک تاریخ تکاملی ماموت‌ها

این پژوهش تاریخی، نه تنها فهم ما از مسیر تکاملی ماموت‌ها را بهبود می‌بخشد، بلکه حوزه تحقیقات دی‌ان‌ای باستانی را نیز تقویت می‌کند. تیم علمی توانستند چارچوب زمانی مولکولی جدیدی برای تخمین سن نمونه‌ها ارائه دهند؛ روشی که محدودیت‌های فعلی تاریخ‌گذاری کربن-۱۴ را پشت سر می‌گذارد. این پیشرفت می‌تواند در تحقیقات آینده روی دیگر گونه‌های منقرض‌شده یا در معرض خطر نیز به کار رود.

داده‌های قدیمی و نقشه‌ای جدید

لاو دالن از دانشگاه استکهلم می‌گوید: «ما با افزودن داده‌های جدید از ماموت در سراسر یک میلیون سال گذشته، تصویری شفاف‌تر از مسیر تکامل آن‌ها به دست آورده‌ایم که نشان می‌دهد چگونه تنوع ماموت‌ها در طول زمان دستخوش تغییر شده است.»

این تحقیق شامل ۳۴ ژنوم جدید است که ۱۱ نمونه از آن‌ها به بیش از صدهزار سال پیش بازمی‌گردند. همچنین، قدیمی‌ترین دی‌ان‌ای ماموت شناخته‌شده در آمریکای شمالی از یوکان کانادا با قدمتی بیش از ۲۰۰ هزار سال شناسایی شده است، که گام بزرگی در تحقیقات درباره گذشته ژنتیکی ماموت‌ها به شمار می‌آید.

درک بهتر تاریخ تکاملی گونه‌های منقرض‌شده

داده‌ها تأیید می‌کنند که ماموت‌های یک میلیون سال پیش، شباهت کمی به ماموت‌های متأخر داشته‌اند. این تحقیق روش‌های مبتنی بر دی‌ان‌ای برای تخمین سن نمونه‌های باستانی را ارتقا می‌دهد و راه را برای بازسازی دقیق‌تر دوره‌های تکاملی باز می‌کند.

با کمک فناوری‌های مولکولی پیشرفته و مدل‌های محاسباتی، این پژوهش نقشی کلیدی برای فهم گذشته ژنتیکی گونه‌های منقرض‌شده برجا می‌گذارد و می‌تواند در تحقیقات آینده برای گونه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد تا اطلاعات بیشتری درباره زیست‌شناسی تکاملی به ما بدهد.