سرور چیست؟

به گزارش رکنا، سرور (Server) یک دستگاه، نرم‌افزار، یا سیستم کامپیوتری است که منابع، خدمات، داده‌ها یا اطلاعات را برای سایر دستگاه‌ها یا نرم‌افزارها (که به آن‌ها کلاینت گفته می‌شود) فراهم می‌کند. سرورها معمولاً در شبکه‌های کامپیوتری به‌عنوان منابع مرکزی عمل کرده و نقش پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات را دارند. 

در واقع، سرور به درخواست‌های ارسال شده از سوی کلاینت‌ها پاسخ می‌دهد و اطلاعات یا خدمات مورد نیاز آن‌ها را فراهم می‌کند.

انواع سرورها:

سرورها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند که هرکدام وظایف خاصی را انجام می‌دهند. 

مهم‌ترین انواع سرورها عبارتند از:

1. سرور وب (Web Server):

   • وظیفه: سرور وب مسئول میزبانی وب‌سایت‌ها و صفحات وب است. این سرورها درخواست‌های HTTP/HTTPS از مرورگرهای وب را دریافت کرده و محتوای صفحات وب را به کاربران ارسال می‌کنند.

   • مثال: سرورهایی مانند Apache HTTP Server، Nginx و IIS از معروف‌ترین سرورهای وب هستند.

2. سرور پایگاه داده (Database Server):

   • وظیفه: سرور پایگاه داده وظیفه ذخیره‌سازی، پردازش و مدیریت داده‌ها در سیستم‌های مدیریت پایگاه داده (DBMS) را بر عهده دارد. این سرورها درخواست‌های SQL از سوی کلاینت‌ها را دریافت و پردازش کرده و داده‌های مورد نظر را به آنها برمی‌گردانند.

   • مثال: MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server و Oracle Database از جمله معروف‌ترین سرورهای پایگاه داده هستند.

3. سرور ایمیل (Mail Server):

   • وظیفه: سرور ایمیل برای ارسال، دریافت، ذخیره‌سازی و مدیریت ایمیل‌ها استفاده می‌شود. این سرورها از پروتکل‌های مختلفی مانند SMTP برای ارسال ایمیل و IMAP یا POP3 برای دریافت ایمیل استفاده می‌کنند.

   • مثال: سرورهای ایمیلی مانند Microsoft Exchange و Postfix برای مدیریت ایمیل‌ها در سازمان‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌شوند.

4. سرور فایل (File Server):

   • وظیفه: سرور فایل مسئول ذخیره‌سازی و مدیریت دسترسی به فایل‌ها در شبکه است. این سرورها به کاربران اجازه می‌دهند تا فایل‌ها را ذخیره، به اشتراک‌گذاری، بازخوانی یا ویرایش کنند.

   • مثال: سرورهای NAS (Network Attached Storage) و SAN (Storage Area Network) به‌عنوان سرورهای فایل شناخته می‌شوند.

5. سرور پروکسی (Proxy Server):

   • وظیفه: سرور پروکسی به‌عنوان واسطه بین کلاینت و سرور مقصد عمل می‌کند. این سرورها درخواست‌ها را از کلاینت‌ها دریافت کرده و به سرور اصلی ارسال می‌کنند. استفاده از سرور پروکسی می‌تواند امنیت، حفظ حریم خصوصی و کنترل دسترسی را بهبود بخشد.

   • مثال: Squid و Apache Traffic Server از معروف‌ترین سرورهای پروکسی هستند.

6. سرور DNS (Domain Name System Server):

   • وظیفه: سرور DNS به‌عنوان یک مترجم عمل می‌کند و نام دامنه‌ها (مثلاً www.example.com) را به آدرس‌های IP تبدیل می‌کند تا امکان برقراری ارتباط با سرورهای مختلف در اینترنت فراهم شود.

   • مثال: Google DNS و Cloudflare DNS از معروف‌ترین سرورهای DNS هستند.

7. سرور DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol Server):

   • وظیفه: سرور DHCP به دستگاه‌ها در شبکه آدرس IP اختصاص می‌دهد. این سرورها به‌طور خودکار آدرس‌های IP را به کلاینت‌ها اختصاص داده و تنظیمات شبکه را ساده‌تر می‌کنند.

   • مثال: سرور DHCP در بیشتر روترها و سرورهای شبکه داخلی به‌طور خودکار فعال است.

8. سرور اپلیکیشن (Application Server):

   • وظیفه: سرور اپلیکیشن وظیفه میزبانی و اجرای برنامه‌ها و سرویس‌های مختلف را بر عهده دارد. این سرورها برای اجرای برنامه‌های کاربردی پیچیده در شبکه به‌کار می‌روند.

   • مثال: Apache Tomcat، Microsoft IIS و JBoss از معروف‌ترین سرورهای اپلیکیشن هستند.

نحوه عملکرد سرور:

سرورها معمولاً در محیط‌های شبکه‌ای (LAN یا WAN) قرار دارند و به طور دائم در حال فعالیت هستند. عملکرد یک سرور به این صورت است که وقتی یک کلاینت (مثلاً یک مرورگر وب یا یک دستگاه دیگر) درخواست اطلاعاتی را به سرور ارسال می‌کند، سرور پس از پردازش درخواست، پاسخ مناسب را برای کلاینت ارسال می‌کند. این پاسخ ممکن است شامل یک صفحه وب، یک فایل، داده‌ها از پایگاه داده یا هر نوع اطلاعات دیگری باشد.

سرورهای فیزیکی و مجازی:

1. سرور فیزیکی: یک سرور فیزیکی یک سخت‌افزار است که به‌طور خاص برای اجرای نرم‌افزارهای سرور طراحی شده است. این سرور معمولاً منابع قابل توجهی از جمله پردازنده، حافظه RAM، فضای ذخیره‌سازی و کارت‌های شبکه را داراست.

2. سرور مجازی: در این مدل، چندین سرور مجازی بر روی یک سرور فیزیکی اجرا می‌شوند. این سرورهای مجازی منابع فیزیکی مانند پردازنده، حافظه و فضای ذخیره‌سازی را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. از این نوع سرورها در محیط‌های ابری و برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها استفاده می‌شود.

مزایای استفاده از سرورها:

1. دسترسی مرکزی به منابع: سرورها به کاربران این امکان را می‌دهند که از منابع مرکزی برای ذخیره‌سازی داده‌ها، پردازش اطلاعات یا دسترسی به خدمات مختلف استفاده کنند.

2. امنیت و کنترل دسترسی: سرورها می‌توانند برای کنترل دسترسی به منابع مختلف، احراز هویت و مجوزدهی انجام دهند تا امنیت داده‌ها حفظ شود.

3. کارایی بالا: سرورها معمولاً برای مدیریت حجم بالای درخواست‌ها و پردازش‌های سنگین طراحی شده‌اند، که باعث می‌شود عملکرد شبکه و خدمات بهبود یابد.

4. مقیاس‌پذیری: بسیاری از سرورها قابلیت افزایش مقیاس را دارند، یعنی می‌توان منابع آن‌ها را افزایش داد تا نیازهای بیشتری از کاربران و درخواست‌ها را پوشش دهند.

سرور به‌عنوان یک جزء اساسی در دنیای فناوری اطلاعات و شبکه‌های کامپیوتری، نقش کلیدی در ایجاد ارتباطات و مدیریت منابع در شبکه‌ها ایفا می‌کند. بسته به نوع و وظیفه خاص خود، سرورها می‌توانند خدمات متنوعی مانند میزبانی وب، ذخیره‌سازی داده‌ها، ارسال ایمیل، مدیریت فایل‌ها و بسیاری دیگر از خدمات اینترنتی را فراهم کنند.