رازهای پنهان اسپند؛ از فواید درمانی تا عوارض جانبی / خواص ترکیبی اسپند را بشناسید

به گزارش رکنا، اطلاعات زیادی درباره خواص اسپند موجود نیست. با این وجود، مطالعات آزمایشگاهی یا حیوانی نشان داده‌اند که استفاده از این گیاه به صورت خوراکی یا موضعی ممکن است در برخی موارد مفید باشد، از جمله:

• از بین بردن سلول‌های سرطانی: عصاره اسپند خاصیت ضد سرطانی داشته و از رشد سلول‌های غیر طبیعی جلوگیری می‌کند.
• خواص ضد میکروبی: عصاره به‌دست‌آمده از ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه اسپند روی باکتری‌ها اثر سمی دارد و مانع رشد آنها می‌شود.
• اثرات ضد قارچی: اسپند جلوی رشد قارچ‌ها را می‌گیرد و در برخی مناطق برای مقابله با عفونت‌های قارچی استفاده می‌شود.
• کاهش قند خون: ترکیبات اسپند اثرات ضد دیابتی داشته و در مطالعات انجام‌شده روی موش‌های آزمایشگاهی سطح قند خون را به طرز چشمگیری کاهش داده‌اند.
• رفع مشکلات گوارشی: از خواص اسپند برای گوارش، بهبود هضم و درمان نفخ استفاده می‌شود.
• درمان اسهال: خواص اسپند برای روده و درمان اسهال کاربرد دارد. چون این گیاه از خاصیت ضد میکروبی برخوردار است.
• درمان تنبلی تخمدان: بعضی از افراد از خواص اسپند برای تنبلی تخمدان بهره می‌گیرند. چون معتقدند این گیاه روی هورمون‌ها تاثیر گذاشته، اختلال قاعدگی را برطرف و باعث تقویت باروری می‌شود.
• از بین بردن شپش: از خواص اسپند برای مو هم نباید غافل شد. ریشه این گیاه را با روغن خردل مخلوط کرده و روی پوست سر بمالید تا شپش از بین برود.

خواص اسپند دود کردن

بر اساس گزارش درمانکده، در برخی کشورها، از جمله ایران، دود کردن اسپند برای از بین بردن میکروب‌ها، دفع انرژی‌های منفی، کاهش استرس و تقویت تمرکز استفاده می‌شود. اما افراد مبتلا به مشکلات تنفسی مثل آسم باید در استفاده از دود اسپند احتیاط کرده یا این کار را در محیط باز انجام دهند.

مضرات اسپند

اگر اسپند با روغن زیتون رقیق‌شده و به صورت موضعی روی پوست استفاده شود، احتمالاً بی‌خطر است. ولی مصرف خوراکی آن حتی در دوزهای پایین می‌تواند عوارض ایجاد کند. خوردن سه تا چهارم گرم دانه اسپند اثرات محرک داشته و به توهم منجر می‌شود. مصرف آن در دوزهای بالاتر به احتمال زیاد خطرناک‌تر بوده و عوارض جدی بر سیستم عصبی، قلب، کبد و کلیه‌ها می‌گذارد. همچنین ممکن است در برخی موارد منجر به مرگ شود.

عوارضی که به دنبال مسمومیت با اسپند گزارش شده‌اند عبارت‌اند از:

• حالت تهوع و استفراغ
• استفراغ خونی
• زخم معده
• کند شدن ضربان قلب
• افت فشار خون
• توهمات بصری و شنیداری
• گیجی
• اختلال در تعادل حرکتی
• لرزش
• تشنج
• کما

موارد احتیاط و نکات مهم

هرگز بدون مشورت با پزشک، متخصص تغذیه یا متخصص طب سنتی از خواص اسپند خوراکی برای درمان بیماری استفاده نکنید. آگاهی از موارد زیر هم به شما کمک می‌کند که از خود در برابر عوارض احتمالی این گیاه محافظت کنید:

• بارداری و شیردهی: مصرف خوراکی اسپند در دوران بارداری یا شیردهی خطرناک است. می‌تواند باعث القای زایمان شده و احتمال سقط جنین را 
• افزایش دهد.
• بیماری‌های قلبی: اسپند حاوی ترکیبات شیمیایی خاصی به نام هارمالین (Harmaline) و هارمین (Harmine) است. این ترکیبات ممکن است در افراد مبتلا به کندی ضربان قلب یا بیماری قلبی باعث عوارض شوند.
• انسداد معده: هارمالین و هارمین موجود در اسپند می‌توانند برای افرادی که دچار انسداد معده هستند، مشکلاتی ایجاد کنند.
• بیماری‌های کبدی: آسیب کبدی در بعضی از مصرف‌کنندگان اسپند گزارش شده است. افرادی که به بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت مبتلا هستند باید از مصرف این گیاه پرهیز کنند.
• زخم‌ معده: هارمالین و هارمین ممکن است در کسانی که زخم معده دارند، عوارض ایجاد کنند.
• بیماری‌های ریوی: وجود هارمالین و هارمین در اسپند ممکن است برای افراد مبتلا به آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) مشکل ایجاد کند.
• تشنج: هارمالین و هارمین ممکن است در افراد مبتلا به تشنج عوارض ایجاد کند.
• جراحی: اسپند می‌تواند سطح سروتونین را در مغز تحت تاثیر قرار دهد و در فرآیند جراحی اختلال ایجاد کند. توصیه می‌شود مصرف این گیاه را حداقل ۲ هفته قبل از جراحی متوقف کنید.
• انسداد مجاری ادراری: هارمالین و هارمین برای افرادی که دچار انسداد مجاری ادراری هستند، مشکل ایجاد می‌کنند.

علاوه بر این، استفاده از اسپند همراه با غذاهای حاوی تیرامین مانند پنیر کهنه، گوشت فرآوری‌شده، سبزیجات تخمیرشده، ترشی، میوه‌های گرمسیری و مرکبات منع مصرف دارد.

تداخل اسپند با داروها

اکنون که با خواص اسپند آشنا شدید، باید در مورد تداخلات دارویی آن هم اطلاعات کسب کنید. شواهد نشان می‌دهد که این گیاه می‌تواند با داروهای زیر تداخل داشته باشد:

• داروهای آنتی‌کولینرژیک: اسپند میزان استیل‌کولین را در بدن افزایش می‌دهد؛ در حالی که داروهای آنتی‌کولینرژیک اثرات این ماده را مهار می‌کنند. بنابراین مصرف اسپند ممکن است با کاهش اثربخشی این داروها همراه باشد.
• کافئین: مصرف هم‌زمان کافئین و هارمالین خطر لرزش را افزایش می‌دهد.
• داروهای کولینرژیک که برای درمان گلوکوم (آب سیاه)، بیماری آلزایمر و... استفاده می‌شوند: هم اسپند و هم داروهای کولینرژیک سطح استیل‌کولین را در بدن بالا می‌برند. از این‌رو مصرف اسپند همراه با این داروها ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
• داروهایی که توسط کبد تغییر می‌کنند: بعضی از داروها توسط کبد تجزیه می‌شوند. اسپند ممکن است سرعت تجزیه این داروها را تغییر دهد که این موضوع می‌تواند روی اثربخشی و عوارض آنها تاثیر بگذارد.
• داروهای بیماری پارکینسون (آگونیست‌های دوپامین): ترکیبات موجود در اسپند روی مغز تاثیر گذاشته و اثری مشابه بعضی از داروهای پارکینسون دارند. مصرف اسپند همراه با این داروها ممکن است اثرات و عوارض جانبی آنها را تشدید کند.
• داروهایی که ممکن است به کبد آسیب برسانند (داروهای هپاتوتوکسیک): هم اسپند و هم بعضی از داروها می‌توانند به کبد آسیب بزنند. از این‌رو مصرف آنها همراه باهم خطر آسیب کبدی را افزایش می‌دهد.
• داروهای سروتونرژیک: هم اسپند و هم بعضی از داروها سطح سروتونین را در مغز بالا می‌برند. به همین دلیل، مصرف هم‌زمان آنها ممکن است به افزایش بیش‌ازحد سروتونین منجر شده و عوارض جانبی جدی مانند مشکلات قلبی، تشنج و استفراغ ایجاد کند.

کلام پایانی

در حال حاضر، اطلاعات معتبر و کافی درباره فواید و عوارض جانبی خوردن اسپند یا دود کردن آن وجود ندارد. محصولات طبیعی همیشه بی‌خطر نیستند و میزان مصرف آنها تاثیر زیادی روی وضعیت سلامتی دارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود قبل از امتحان کردن اسپند با دکتر عمومی، متخصص تغذیه یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.

سوالات متداول