بول چیست؟

به گزارش رکنا، بول یا ادرار ، یک مایع است که از کلیه‌ها تولید می‌شود و به عنوان یک فرآیند طبیعی برای حذف مواد زائد و مایعات اضافی از بدن عمل می‌کند. این مایع از طریق مجاری ادراری به مثانه منتقل شده و در نهایت از بدن خارج می‌شود.

روند تولید ادرار

روند تولید ادرار فرآیند پیچیده‌ای است که در کلیه‌ها اتفاق می‌افتد و هدف آن تصفیه خون و دفع مواد زائد از بدن است. این فرآیند به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود: فیلتراسیون، بازجذب، و ترشح. در ادامه این مراحل را توضیح می‌دهیم:

1. فیلتراسیون (Filtration)

این مرحله در بخش گلومرول کلیه‌ها اتفاق می‌افتد. خون از طریق شریان‌های کلیوی وارد گلومرول‌ها می‌شود، که شبکه‌ای از رگ‌های خونی فشرده است. در این بخش، فشار خون باعث می‌شود که مایعات و مواد زائد از خون به داخل کپسول بومن (محفظه‌ای که گلومرول را احاطه کرده) فیلتر شوند.

مواد فیلتر شده شامل:

آب

گلوکز

اسیدهای آمینه

اوره

نمک‌ها و الکترولیت‌ها

کراتینین و سایر مواد زائد

اما سلول‌های خونی (گلبول‌های قرمز و سفید) و پروتئین‌ها نمی‌توانند از این فیلتر عبور کنند و به خون بازمی‌گردند.

2. بازجذب (Reabsorption)

پس از فیلتراسیون، مایع فیلتر شده وارد لوله‌های کلیوی (توبول‌های پروکسیمال) می‌شود. در این مرحله، بدن بسیاری از مواد مفید را دوباره جذب می‌کند تا از دست نروند. در توبول‌های پروکسیمال، مواد زیر بازجذب می‌شوند:

آب: بیشتر آب از طریق فرایند اسمزی به خون بازمی‌گردد.

گلوکز و اسیدهای آمینه: این مواد به طور کامل از طریق انتقال فعال بازجذب می‌شوند.

الکترولیت‌ها: مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و فسفات که در تنظیم تعادل الکترولیتی بدن نقش دارند.

بخشی از آب و مواد مغذی دوباره به خون بازمی‌گردد تا بدن از آن‌ها استفاده کند.

3. ترشح (Secretion)

در این مرحله، برخی مواد اضافی و سمی که در فرآیند فیلتراسیون از خون خارج نشده‌اند، از خون به لوله‌های کلیوی ترشح می‌شوند. این مواد به طور فعال وارد مایع فیلتر شده می‌شوند تا در نهایت از بدن دفع شوند. مواد ترشح شده شامل:

پادزهرها و داروها: برخی داروها و مواد شیمیایی که بدن نیاز ندارد.

یون‌های هیدروژن: برای تنظیم pH خون.

پتاسیم: در صورت نیاز بدن به تنظیم سطح پتاسیم.

4. دفع ادرار

در نهایت، پس از فرآیندهای فیلتراسیون، بازجذب و ترشح، مایع نهایی وارد مجاری ادراری می‌شود، که به مثانه منتقل می‌شود. در مثانه ذخیره می‌شود و وقتی مثانه پر شد، سیگنال‌هایی به مغز ارسال می‌شود تا فرد احساس نیاز به دفع ادرار را تجربه کند.

اجزاء اصلی ادرار

اجزاء اصلی ادرار عبارتند از:

آب: آب بخش عمده‌ای از ادرار را تشکیل می‌دهد. تقریباً 95% ادرار از آب است. این آب برای حفظ تعادل مایعات در بدن ضروری است و به دفع مواد زائد و مواد اضافی از بدن کمک می‌کند.

اوره: اوره یک محصول زائد از تجزیه پروتئین‌ها در بدن است. وقتی پروتئین‌ها در بدن تجزیه می‌شوند، آمینواسیدها آزاد می‌شوند و نیتروژن اضافی از آن‌ها به شکل اوره در خون جمع می‌شود. اوره در نهایت از طریق کلیه‌ها فیلتر شده و از بدن دفع می‌شود.

الکترولیت‌ها: ادرار شامل تعدادی یون یا الکترولیت است که در تعادل مایعات و تنظیم فشار خون نقش دارند. این یون‌ها شامل:

سدیم (Na+): به تنظیم حجم مایعات بدن و فشار خون کمک می‌کند.

پتاسیم (K+): در تنظیم عملکرد سلول‌ها، عضلات و اعصاب مهم است.

کلسیم (Ca2+): برای عملکرد استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است و در تنظیم ضربان قلب نقش دارد.

فسفات (PO4³-) و منیزیم (Mg2+): در تعادل اسید-باز و فرآیندهای متابولیکی مختلف نقش دارند.

کراتینین: کراتینین یک محصول تجزیه طبیعی از کراتین است که در عضلات تولید می‌شود. کراتینین معمولاً در خون و ادرار موجود است و میزان آن به عملکرد کلیه‌ها بستگی دارد. سطح بالای کراتینین می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کلیوی باشد.

مواد زائد دیگر: این شامل مواد متابولیک دیگر است که بدن آن‌ها را از طریق کلیه‌ها دفع می‌کند. برخی از این مواد عبارتند از:

اسید اوریک: محصول تجزیه پورین‌ها (مواد موجود در غذاهایی مانند گوشت قرمز و غذاهای دریایی).

سموم و داروها: داروها و سموم مصرفی توسط کلیه‌ها فیلتر و از طریق ادرار دفع می‌شوند.

گلوکز (در شرایط خاص): گلوکز معمولاً نباید در ادرار وجود داشته باشد، زیرا کلیه‌ها گلوکز را بازجذب می‌کنند تا از آن برای انرژی استفاده شود. اما در افرادی که دیابت دارند، سطح گلوکز در خون بالا می‌رود و ممکن است به ادرار نشت کند.

پروتئین (در شرایط خاص): پروتئین‌ها معمولاً نباید در ادرار موجود باشند. کلیه‌ها فیلترهای بسیار دقیقی دارند که پروتئین‌ها را نمی‌گذارند از آن عبور کنند. اما در بیماری‌های کلیوی یا عفونت‌ها، ممکن است پروتئین‌ها به ادرار وارد شوند، که این به نام پروتئینوری شناخته می‌شود.

تغییرات در ادرار

تغییرات در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات سلامتی باشد و بر اساس عوامل مختلفی مانند رژیم غذایی، داروها، سطح هیدراتاسیون بدن و شرایط پزشکی متفاوت تغییر کند. در اینجا برخی از رایج‌ترین تغییرات در ادرار آورده شده است:

1. تغییر در رنگ ادرار

ادرار زرد روشن: این رنگ نشان‌دهنده سطح مناسب هیدراتاسیون است. ادرار زرد کمرنگ معمولاً نشانه‌ای از مصرف آب کافی است.

ادرار تیره (زرد تیره یا قهوه‌ای): این ممکن است نشانه‌ای از کم‌آبی (دهیدراسیون) باشد که بدن سعی دارد آب را حفظ کند و مواد زائد بیشتری در ادرار متمرکز شوند.

ادرار صورتی یا قرمز: وجود خون در ادرار می‌تواند به علت مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری، سنگ‌های کلیه، آسیب به دستگاه ادراری یا بیماری‌های کلیوی باشد. در این صورت باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.

ادرار سفید یا شیری: این ممکن است نشانه‌ای از وجود پروتئین، چربی یا عفونت در ادرار باشد.

ادرار سبز یا آبی: معمولاً ناشی از مصرف برخی داروها یا رنگ‌های غذایی است، اما در برخی موارد ممکن است به دلیل عفونت‌ها یا مشکلات دیگر باشد.

2. تغییر در بوی ادرار

بوی تند یا قوی: ممکن است ناشی از مصرف برخی غذاها مانند اسپارژوس یا قهوه باشد. همچنین، عفونت‌های ادراری نیز می‌توانند باعث بوی بد و تند ادرار شوند.

بوی شیرین یا میوه‌ای: این می‌تواند نشانه‌ای از دیابت کنترل نشده باشد، زیرا سطح بالای گلوکز در ادرار می‌تواند باعث ایجاد بوی شیرین شود.

بوی آمونیاک: ممکن است به دلیل کم‌آبی بدن باشد که باعث می‌شود ادرار غلیظ‌تر و بوی تندتری پیدا کند.

3. تغییر در حجم ادرار

ادرار زیاد (پلی‌اوری): تولید ادرار بیش از حد ممکن است به دلیل مصرف زیاد مایعات، دیابت، استفاده از داروهای مدر (ادرارآور) یا بیماری‌هایی مانند بیماری کلیوی یا نارسایی قلبی باشد.

ادرار کم (اولیگوری): کاهش حجم ادرار می‌تواند نشانه‌ای از کم‌آبی شدید، مشکلات کلیوی، انسداد مجاری ادراری، یا نارسایی کلیه باشد.

ادرار به دفعات زیاد (پلی‌اوری): اگر فرد نیاز به دفع ادرار به طور مکرر داشته باشد، ممکن است نشانه‌ای از عفونت ادراری، دیابت، پرکاری غده تیروئید یا مشکلات دیگر باشد.

4. تغییر در شفافیت ادرار

ادرار کدر: ممکن است نشان‌دهنده وجود عفونت ادراری، سنگ کلیه یا مشکلات دیگر باشد. گاهی اوقات وجود پروتئین یا گلبول‌های سفید یا قرمز خون می‌تواند باعث کدر شدن ادرار شود.

ادرار شفاف: معمولاً نشانه‌ای از هیدراتاسیون خوب است. در حالت طبیعی، ادرار باید شفاف باشد مگر در موارد خاص.

5. وجود خون در ادرار (هماچوری)

خون در ادرار: هر نوع خونریزی در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری، سنگ کلیه، آسیب به دستگاه ادراری، یا حتی سرطان‌های دستگاه ادراری باشد. وجود خون در ادرار نیاز به ارزیابی پزشکی فوری دارد.

6. وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوری)

وجود پروتئین در ادرار معمولاً به دلیل آسیب به فیلترهای کلیه است. این ممکن است در نتیجه بیماری‌های کلیوی مانند نفروپاتی دیابتی، فشار خون بالا یا بیماری‌های التهابی کلیه باشد.

7. وجود گلوکز در ادرار (گلوکوزوری)

گلوکز در ادرار معمولاً زمانی ظاهر می‌شود که سطح گلوکز خون بالا باشد، مانند در دیابت کنترل نشده. در شرایط عادی، گلوکز در ادرار وجود ندارد، زیرا کلیه‌ها آن را جذب می‌کنند.

8. وجود کتون‌ها در ادرار (کتونوری)

کتون‌ها ممکن است در ادرار افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده یا افرادی که رژیم غذایی کتوژنیک دارند، مشاهده شوند. کتون‌ها محصولاتی هستند که در بدن به عنوان منبع انرژی استفاده می‌شوند زمانی که بدن قادر به استفاده از گلوکز نیست.

9. وجود باکتری‌ها یا گلبول‌های سفید (نشان‌دهنده عفونت ادراری)

اگر در ادرار باکتری‌ها یا گلبول‌های سفید دیده شوند، این معمولاً نشان‌دهنده عفونت‌های ادراری (UTI) است که نیاز به درمان دارویی دارند.

رنگ ادرار نشانه چیست؟

رنگ ادرار می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت هیدراتاسیون بدن، رژیم غذایی، داروها و یا برخی از مشکلات پزشکی باشد. در اینجا رنگ‌های مختلف ادرار و نشانه‌های احتمالی آن‌ها آورده شده است:

1. زرد روشن

نشانه‌ها: ادرار زرد روشن معمولاً نشان‌دهنده هیدراتاسیون مناسب و مصرف کافی مایعات است. این رنگ طبیعی ادرار است و نشان می‌دهد که بدن به خوبی آب را جذب کرده و مواد زائد را به طور مؤثر دفع می‌کند.

2. زرد تیره یا قهوه‌ای

نشانه‌ها: ادرار زرد تیره یا قهوه‌ای ممکن است نشان‌دهنده کم‌آبی باشد، به این معنی که بدن آب کافی دریافت نکرده و ادرار غلیظ‌تر شده است. همچنین می‌تواند نشان‌دهنده وجود برخی مواد مانند بیلی‌روبین (که در بیماری‌های کبدی دیده می‌شود) باشد.

3. صورتی یا قرمز

نشانه‌ها: ادرار صورتی یا قرمز ممکن است به دلیل وجود خون در ادرار (هماچوری) باشد. این می‌تواند ناشی از مشکلاتی مانند:

عفونت ادراری (UTI)

سنگ کلیه

آسیب به دستگاه ادراری

بیماری‌های کلیوی یا سرطان‌های دستگاه ادراری در این صورت نیاز به مراجعه فوری به پزشک است.

4. سفید یا شیری

نشانه‌ها: ادرار سفید یا شیری ممکن است به دلیل وجود پروتئین، چربی یا عفونت در ادرار باشد. این می‌تواند ناشی از:

عفونت‌های ادراری

بیماری‌های کلیوی (مثل نفروپاتی)

وجود چربی‌ها یا سلول‌های زنده در ادرار

5. سبز یا آبی

نشانه‌ها: ادرار سبز یا آبی ممکن است ناشی از مصرف برخی داروها یا رنگ‌های غذایی باشد. همچنین ممکن است به دلیل عفونت‌های خاصی (مثلاً عفونت با برخی باکتری‌ها) باشد که در این صورت نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.

6. شفاف (بدون رنگ)

نشانه‌ها: ادرار شفاف معمولاً نشان‌دهنده هیدراتاسیون بیش از حد است. در صورتی که فرد بیش از حد مایعات مصرف کند، بدن ممکن است آب اضافی را از طریق ادرار دفع کند. این رنگ معمولاً مشکل‌ساز نیست مگر اینکه با علائم دیگر همراه باشد.

7. زرد مایل به سبز

نشانه‌ها: گاهی ادرار ممکن است به رنگ زرد مایل به سبز درآید که به دلیل مصرف برخی داروها (مانند داروهای ضدعفونی‌کننده مثانه) یا تغییرات در سطح مواد شیمیایی موجود در ادرار است.

اهمیت بررسی ادرار

بررسی ادرار می‌تواند اطلاعات بسیار مهمی در مورد سلامت کلی بدن فراهم کند و می‌تواند به تشخیص بسیاری از مشکلات پزشکی کمک کند. در اینجا اهمیت‌های مختلف بررسی ادرار آورده شده است:

1. تشخیص بیماری‌های کلیوی

اهمیت: بررسی ادرار می‌تواند به شناسایی مشکلات کلیوی مانند نارسایی کلیه، سنگ کلیه، عفونت‌های کلیوی، و بیماری‌های مزمن کلیوی کمک کند.

چگونگی کمک: وجود پروتئین، گلوکز، یا خون در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به کلیه‌ها یا اختلال در عملکرد آن‌ها باشد.

2. تشخیص عفونت‌های ادراری (UTI)

اهمیت: عفونت‌های ادراری یکی از بیماری‌های شایع هستند که می‌توانند به راحتی از طریق آزمایش ادرار شناسایی شوند.

چگونگی کمک: وجود باکتری‌ها، گلبول‌های سفید و گاهی خون در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باشد.

3. بررسی سطح گلوکز (دیابت)

اهمیت: بررسی وجود گلوکز در ادرار می‌تواند به تشخیص دیابت یا دیابت کنترل‌نشده کمک کند.

چگونگی کمک: در شرایط عادی، گلوکز در ادرار باید وجود نداشته باشد. اگر سطح گلوکز خون بالا باشد، ممکن است گلوکز از کلیه‌ها عبور کند و وارد ادرار شود.

4. تشخیص مشکلات کبدی

اهمیت: تغییرات در رنگ ادرار (مثلاً زرد تیره یا قهوه‌ای) می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کبدی باشد.

چگونگی کمک: افزایش بیلی‌روبین (محصول تجزیه هموگلوبین) در بدن ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای شود که به بررسی وضعیت کبد کمک می‌کند.

5. ارزیابی وضعیت هیدراتاسیون

اهمیت: بررسی رنگ ادرار می‌تواند نشانه‌ای از سطح هیدراتاسیون بدن باشد.

چگونگی کمک: ادرار زرد روشن نشان‌دهنده هیدراتاسیون مناسب است، در حالی که ادرار زرد تیره یا قهوه‌ای می‌تواند نشان‌دهنده کم‌آبی باشد.

6. تشخیص بیماری‌های متابولیک

اهمیت: بررسی ادرار می‌تواند به تشخیص بیماری‌های متابولیک مانند نقرس (به دلیل وجود اسید اوریک) و بیماری‌های متابولیک دیگر کمک کند.

چگونگی کمک: وجود کتون‌ها یا اسید اوریک در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده اختلالات متابولیک یا دیابت کنترل‌نشده باشد.

7. شناسایی مواد سمی یا دارویی

اهمیت: ادرار به عنوان یک مسیر دفع برای مواد سمی و داروها عمل می‌کند.

چگونگی کمک: بررسی ادرار می‌تواند به شناسایی داروهای مصرفی، مواد مخدر، یا سموم در بدن کمک کند. همچنین ممکن است در ارزیابی درمان‌های دارویی استفاده شود.

8. بررسی بیماری‌های قلبی و فشار خون

اهمیت: بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا می‌توانند بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر بگذارند و موجب دفع پروتئین در ادرار شوند.

چگونگی کمک: پروتئین در ادرار (پروتئینوری) می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کلیوی ناشی از فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی باشد.

9. ارزیابی وجود سرطان‌های دستگاه ادراری

اهمیت: وجود خون یا سلول‌های غیرعادی در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از سرطان‌های دستگاه ادراری باشد.

چگونگی کمک: هماچوری (خون در ادرار) می‌تواند نشانه‌ای از سرطان مثانه، کلیه یا پروستات باشد.

10. پایش سلامت عمومی

اهمیت: بررسی ادرار به‌طور منظم می‌تواند در شناسایی مشکلات بهداشتی نهفته که ممکن است هیچ‌گونه علامتی نداشته باشند، کمک کند.

چگونگی کمک: برخی از مشکلات پزشکی ممکن است در مراحل اولیه علائمی نداشته باشند، اما آزمایش ادرار می‌تواند آن‌ها را قبل از بروز مشکلات جدی‌تر شناسایی کند.

وجود خون در ادرار

وجود خون در ادرار که به آن هماچوری گفته می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلف در سیستم ادراری باشد. خون در ادرار ممکن است به صورت رنگ قرمز، صورتی یا قهوه‌ای مشاهده شود و ممکن است به طور واضح دیده شود (هماچوری کلینیکی) یا به میزان کم باشد که تنها از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص است (هماچوری میکروسکوپیک).

علل شایع وجود خون در ادرار:

عفونت ادراری (UTI):

عفونت‌های ادراری، به ویژه عفونت‌های مثانه (سیستیت)، می‌توانند باعث خونریزی در ادرار شوند.

علائم دیگر ممکن است شامل سوزش در هنگام ادرار، تکرر ادرار، و احساس فشار در ناحیه پایین شکم باشد.

سنگ کلیه یا مثانه:

سنگ‌های کلیه یا مثانه ممکن است به دیواره‌های دستگاه ادراری آسیب بزنند و منجر به خونریزی شوند.

این خونریزی معمولاً با درد شدید در ناحیه پهلو یا پایین شکم همراه است.

آسیب به دستگاه ادراری:

هرگونه ضربه یا آسیب به کلیه‌ها، مثانه یا مجاری ادراری می‌تواند منجر به خونریزی شود. این آسیب‌ها ممکن است ناشی از تصادفات، ورزش‌های شدید، یا جراحی‌ها باشند.

بزرگ شدن پروستات (هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات):

در مردان مسن‌تر، بزرگ شدن غده پروستات می‌تواند فشار بر مجرای ادراری وارد کند و باعث خونریزی در ادرار شود.

سرطان دستگاه ادراری:

وجود خون در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از سرطان‌های مثانه، کلیه یا پروستات باشد. این نوع خونریزی معمولاً بدون درد است.

خونریزی بدون درد باید جدی گرفته شود و نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارد.

بیماری‌های کلیوی (نفریت یا گلومرولونفریت):

التهاب کلیه‌ها، که ممکن است ناشی از عفونت، بیماری‌های خودایمنی یا اختلالات متابولیک باشد، می‌تواند باعث خونریزی در ادرار شود.

داروها و مواد شیمیایی:

مصرف برخی داروها مانند رقیق‌کننده‌های خون (وارفارین) یا داروهای شیمی درمانی می‌تواند باعث خونریزی در ادرار شود.

مواد شیمیایی مانند رنگ‌های غذایی یا داروهای خاص نیز ممکن است رنگ ادرار را تغییر دهند.

وراثت و مشکلات ژنتیکی:

برخی از مشکلات ژنتیکی مانند بیماری‌های خونریزی‌دهنده یا اختلالات ارثی کلیوی می‌توانند باعث خونریزی در ادرار شوند.

علائم همراه با خون در ادرار:

درد یا سوزش هنگام ادرار

احساس نیاز به ادرار کردن مکرر یا غیرقابل کنترل

درد در ناحیه کمر، پهلو یا پایین شکم

تغییر رنگ ادرار به قرمز، صورتی یا قهوه‌ای

تب یا لرز (در صورت وجود عفونت)

تشخیص و درمان:

اگر خون در ادرار مشاهده شد، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است آزمایش‌های مختلفی مانند آزمایش ادرار، سیستوسکوپی، سونوگرافی، یا سی‌تی‌اسکن برای شناسایی علت خونریزی انجام دهد.

درمان: بسته به علت خونریزی، درمان‌ها ممکن است شامل مصرف دارو (برای درمان عفونت یا التهاب)، جراحی (برای حذف سنگ‌ها یا تومورها)، یا درمان‌های ویژه (برای بیماری‌های کلیوی یا سرطان) باشد.

آیا ادرار بی‌رنگ نشانه خوبی است؟

ادرار بی‌رنگ معمولاً نشان‌دهنده هیدراتاسیون مناسب است و می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که شما مایعات کافی مصرف کرده‌اید. وقتی بدن به خوبی هیدراته است، ادرار معمولاً به رنگ زرد روشن یا بی‌رنگ می‌شود زیرا غلظت مواد دفعی در آن کم است.

مزایای ادرار بی‌رنگ:

هیدراتاسیون مناسب:

ادرار بی‌رنگ نشان می‌دهد که شما به اندازه کافی آب یا مایعات مصرف کرده‌اید، که برای عملکرد بهینه کلیه‌ها و سایر سیستم‌های بدن ضروری است.

سلامت کلیه‌ها:

هیدراتاسیون کافی به کلیه‌ها کمک می‌کند تا به درستی مواد زائد و سموم را از بدن دفع کنند.

نکات مهم:

زیاده‌روی در مصرف مایعات: در حالی که هیدراتاسیون مناسب مفید است، نوشیدن مفرط مایعات (که به‌ویژه در صورت نداشتن احساس تشنگی انجام شود) می‌تواند باعث هیپوناترمیا یا کاهش سطح سدیم در خون شود. این وضعیت نادر اما جدی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی برای سلامت شود.

حالات غیرعادی: اگر ادرار شما بی‌رنگ همراه با علائم دیگری مانند خستگی شدید، گیجی یا ورم در بدن است، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات متابولیکی یا بیماری‌های خاص باشد. در چنین مواردی، بهتر است با پزشک مشورت کنید.