قرص مدروکسی پروژسترون برای چیست؟ / موارد منع مصرف + جداول مهم برای خانم ها

به گزارش رکنا، قرص مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) یک نوع هورمون پروژسترون مصنوعی است که برای درمان یا مدیریت تعدادی از شرایط مرتبط با هورمون‌ها در زنان استفاده می‌شود. این دارو معمولاً برای تعادل هورمونی، تنظیم چرخه قاعدگی و پیشگیری از مشکلات مرتبط با کمبود پروژسترون تجویز می‌شود. در ادامه موارد استفاده از این دارو توضیح داده شده است:

موارد استفاده از مدروکسی پروژسترون

    تنظیم چرخه قاعدگی:

        برای زنانی که دوره‌های قاعدگی نامنظم یا متوقف‌شده (آمنوره) دارند، مدروکسی پروژسترون می‌تواند به بازگشت چرخه قاعدگی کمک کند.

    درمان خونریزی غیرطبیعی رحمی:

        در مواردی که خونریزی شدید، نامنظم یا غیرطبیعی از رحم به دلیل اختلالات هورمونی رخ می‌دهد، این دارو می‌تواند خونریزی را کاهش دهد.

    پیشگیری از هیپرپلازی آندومتر:

        در زنانی که از استروژن استفاده می‌کنند (مثلاً در درمان جایگزینی هورمون در دوران یائسگی)، مدروکسی پروژسترون تجویز می‌شود تا از ضخیم شدن غیرطبیعی دیواره رحم (هیپرپلازی آندومتر) جلوگیری کند.

    درمان سندرم پیش از قاعدگی شدید (PMS):

        این دارو ممکن است در کاهش علائم شدید پیش از قاعدگی مانند نوسانات خلقی و درد موثر باشد.

    پیشگیری از بارداری:

        به شکل تزریقی (مانند دپو-پروورا) یا گاهی به صورت قرص، مدروکسی پروژسترون برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌شود.

    مدیریت علائم یائسگی:

        در ترکیب با استروژن، برای کاهش علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن در دوران یائسگی تجویز می‌شود.

    درمان آندومتریوز:

        برای کنترل رشد بافت آندومتر در خارج از رحم و کاهش درد ناشی از آندومتریوز استفاده می‌شود.

    درمان سرطان‌های حساس به هورمون:

        در برخی موارد سرطان آندومتر (رحم) یا سرطان پستان، مدروکسی پروژسترون ممکن است برای کاهش رشد سلول‌های سرطانی استفاده شود.

نحوه عملکرد مدروکسی پروژسترون

مدروکسی پروژسترون با تقلید عملکرد پروژسترون طبیعی بدن عمل می‌کند. این هورمون:

    دیواره رحم را در وضعیت پایدار نگه می‌دارد و از رشد بیش از حد آن جلوگیری می‌کند.

    تخمک‌گذاری را مهار کرده و تغییراتی در مخاط دهانه رحم ایجاد می‌کند تا از ورود اسپرم جلوگیری شود.

    علائم ناشی از عدم تعادل هورمونی را تنظیم می‌کند.

عوارض جانبی مدروکسی پروژسترون

برخی از عوارض جانبی شایع این دارو عبارتند از:

    احساس تهوع

    سردرد یا سرگیجه

    تغییرات خلق‌وخو (مانند افسردگی یا تحریک‌پذیری)

    افزایش وزن یا احتباس مایعات

    خونریزی بین دوره‌های قاعدگی

    درد یا حساسیت در سینه‌ها

    آکنه یا ریزش مو

عوارض جانبی نادر و جدی:

    ایجاد لخته خون (ترومبوز)

    اختلالات کبدی

    تغییرات دیداری یا سردردهای شدید

موارد منع مصرف مدروکسی پروژسترون

این دارو برای برخی افراد مناسب نیست. موارد منع مصرف عبارتند از:

    بارداری یا احتمال بارداری

    خونریزی غیرطبیعی از رحم با علت نامشخص

    سرطان‌های حساس به پروژسترون (مانند برخی از سرطان‌های پستان یا آندومتر)

    سابقه یا وجود لخته خون

    بیماری کبدی شدید

تداخلات دارویی مدروکسی پروژسترون

مدروکسی پروژسترون ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. از جمله:

    داروهای ضدصرع مانند فنی‌توئین یا کاربامازپین

    آنتی‌بیوتیک‌ها مانند ریفامپین

    داروهای ضدقارچ مانند کتوکونازول

    داروهای ضدویروسی

نکات مهم در مصرف مدروکسی پروژسترون

    زمان مصرف: این دارو باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف شود (معمولاً در یک دوره خاص از چرخه قاعدگی).

    قطع ناگهانی: نباید بدون مشورت با پزشک به طور ناگهانی قطع شود.

    تست‌های دوره‌ای: در طول مصرف این دارو، ممکن است نیاز به آزمایش خون یا سونوگرافی برای بررسی وضعیت هورمونی و رحمی باشد.

    بارداری و شیردهی: نباید در دوران بارداری مصرف شود و در دوران شیردهی نیز باید با احتیاط استفاده شود.

جداول مدروکسی پروژسترون

در ادامه جداول کاربردی مدروکسی پروژسترون تهیه شده است که اطلاعات مهم را به صورت خلاصه در دسترس قرار می‌دهد:

1. جدول موارد مصرف مدروکسی پروژسترون

2. جدول دوزهای معمول مدروکسی پروژسترون

3. جدول عوارض جانبی مدروکسی پروژسترون

4. جدول تداخلات دارویی مدروکسی پروژسترون

5. جدول موارد منع مصرف مدروکسی پروژسترون

6. جدول نکات مهم مصرف مدروکسی پروژسترون

پاسخ به سوالات کاربران درباره مدروکسی پروژسترون

در ادامه پاسخ به سؤالات متداول درباره مدروکسی پروژسترون ارائه شده است:

1. مدروکسی پروژسترون چیست و برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

مدروکسی پروژسترون یک پروژسترون مصنوعی است که برای تنظیم چرخه قاعدگی، درمان آمنوره (قطع قاعدگی)، خونریزی غیرطبیعی رحمی، پیشگیری از هیپرپلازی آندومتر، درمان آندومتریوز و در برخی موارد برای پیشگیری از بارداری یا درمان سرطان‌های حساس به هورمون تجویز می‌شود.

2. آیا مصرف مدروکسی پروژسترون در دوران بارداری مجاز است؟

خیر، مدروکسی پروژسترون در دوران بارداری منع مصرف دارد. این دارو ممکن است به جنین آسیب برساند. اگر احتمال بارداری وجود دارد یا فرد باردار است، باید پیش از مصرف دارو با پزشک مشورت کند.

3. آیا مدروکسی پروژسترون برای درمان ناباروری استفاده می‌شود؟

مدروکسی پروژسترون معمولاً به طور مستقیم برای درمان ناباروری استفاده نمی‌شود. اما ممکن است برای تنظیم چرخه قاعدگی در زنانی که تخمک‌گذاری نامنظم دارند، تجویز شود که می‌تواند در برنامه‌ریزی برای بارداری کمک‌کننده باشد.

4. مصرف مدروکسی پروژسترون چه عوارض جانبی دارد؟

عوارض شایع شامل تهوع، سردرد، خونریزی بین دوره‌ها، تغییرات خلقی، افزایش وزن و حساسیت سینه‌ها است. در موارد نادر، ممکن است لخته خون، آسیب کبدی، یا مشکلات بینایی ایجاد شود.

5. آیا مصرف مدروکسی پروژسترون باعث افزایش وزن می‌شود؟

برخی از افراد ممکن است در طول مصرف مدروکسی پروژسترون دچار افزایش وزن شوند. این افزایش وزن معمولاً به دلیل احتباس مایعات یا تغییرات هورمونی است.

6. آیا مصرف این دارو خونریزی قاعدگی را متوقف می‌کند؟

مدروکسی پروژسترون می‌تواند خونریزی قاعدگی را تنظیم کند یا در برخی موارد آن را متوقف کند، بسته به دوز و شرایط بیمار. برای مثال، در درمان خونریزی غیرطبیعی رحمی، این دارو می‌تواند خونریزی را کاهش یا کنترل کند.

7. چه مدت طول می‌کشد تا اثر مدروکسی پروژسترون مشخص شود؟

اثر دارو بسته به شرایط درمانی متفاوت است. به طور معمول، خونریزی قاعدگی طی 3 تا 7 روز پس از پایان مصرف دارو شروع می‌شود.

8. آیا مدروکسی پروژسترون برای درمان آندومتریوز موثر است؟

بله، مدروکسی پروژسترون می‌تواند در کاهش رشد غیرطبیعی بافت آندومتر در خارج از رحم و کاهش درد ناشی از آندومتریوز مؤثر باشد.

9. آیا مدروکسی پروژسترون بر روی روحیه تأثیر می‌گذارد؟

بله، این دارو ممکن است تغییرات خلقی ایجاد کند، از جمله افسردگی، تحریک‌پذیری یا نوسانات خلقی. اگر تغییرات خلقی شدید یا نگران‌کننده باشد، باید به پزشک اطلاع داده شود.

10. آیا مدروکسی پروژسترون به جلوگیری از سرطان رحم کمک می‌کند؟

در زنانی که استروژن‌درمانی انجام می‌دهند، مدروکسی پروژسترون می‌تواند خطر هیپرپلازی آندومتر (که می‌تواند به سرطان رحم منجر شود) را کاهش دهد. با این حال، مصرف طولانی‌مدت باید با نظارت پزشک باشد.

11. آیا مدروکسی پروژسترون به تنهایی برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌شود؟

مدروکسی پروژسترون به شکل تزریقی (مانند دپو-پروورا) برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌شود. اما به صورت قرصی معمولاً برای این هدف استفاده نمی‌شود مگر در شرایط خاص.

12. آیا مصرف مدروکسی پروژسترون باعث ایجاد لخته خون می‌شود؟

مصرف مدروکسی پروژسترون می‌تواند خطر لخته خون را افزایش دهد، به ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی یا شخصی لخته خون دارند. در صورت بروز علائمی مانند درد شدید پا، تنگی نفس یا تورم، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

13. آیا مصرف مدروکسی پروژسترون با سایر داروها تداخل دارد؟

بله، این دارو ممکن است با برخی داروها مانند داروهای ضدصرع (فنی‌توئین، کاربامازپین)، آنتی‌بیوتیک‌ها (ریفامپین)، داروهای ضدقارچ (کتوکونازول) و برخی داروهای ضدویروسی تداخل داشته باشد. پزشک را از تمام داروهای مصرفی خود مطلع کنید.

14. آیا مصرف این دارو برای همه افراد بی‌خطر است؟

خیر، مدروکسی پروژسترون در افراد باردار، مبتلا به بیماری‌های کبدی شدید، سابقه لخته خون، یا سرطان‌های حساس به هورمون منع مصرف دارد.

15. اگر مصرف مدروکسی پروژسترون فراموش شود، چه باید کرد؟

اگر یک دوز دارو فراموش شود، به محض یادآوری مصرف شود، مگر اینکه نزدیک به زمان دوز بعدی باشد. در این صورت، دوز فراموش‌شده را رد کنید و طبق برنامه مصرف کنید.

16. آیا مصرف مدروکسی پروژسترون می‌تواند بر بارداری در آینده تأثیر بگذارد؟

این دارو بر باروری آینده اثر منفی ندارد. پس از قطع مصرف، تخمک‌گذاری و چرخه قاعدگی معمولاً به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

شرایط نگهداری قرص مدروکسی پروژسترون

برای نگهداری قرص مدروکسی پروژسترون، شرایط زیر را رعایت کنید:

1. دمای مناسب:

    دارو را در دمای اتاق، معمولاً بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد (59 تا 86 درجه فارنهایت) نگهداری کنید.

    از قرار دادن دارو در معرض گرمای شدید یا سرمای زیاد خودداری کنید.

2. دور از رطوبت:

    قرص‌ها را در مکانی خشک نگهدارید.

    از نگهداری دارو در حمام یا نزدیکی سینک آشپزخانه خودداری کنید.

3. دور از نور مستقیم:

    دارو را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.

    بهتر است دارو در بسته‌بندی اصلی خود نگهداری شود تا از نور محافظت شود.

4. دور از دسترس کودکان:

    قرص‌ها را در جایی امن و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهدارید.

5. عدم استفاده پس از تاریخ انقضا:

    تاریخ انقضای دارو را بررسی کنید و از مصرف آن پس از این تاریخ خودداری کنید.

6. دفع مناسب دارو:

    اگر دارو دیگر مورد نیاز نیست یا تاریخ انقضای آن گذشته است، آن را به روش مناسب دفع کنید.

    از شست‌وشو در سینک یا انداختن دارو در سطل زباله خانگی خودداری کنید، مگر اینکه راهنمایی دیگری داشته باشید.

رعایت این شرایط می‌تواند اثربخشی و ایمنی دارو را حفظ کند.