پرولاکتین چیست؟ / جدول های مهم درباره پرولاکتین

به گزارش رکنا، پرولاکتین (Prolactin) یک هورمون است که به‌طور عمده توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می‌شود و نقش مهمی در تنظیم بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی بدن ایفا می‌کند، به‌ویژه در رابطه با تولید شیر در دوران بارداری و پس از زایمان. این هورمون علاوه بر تأثیر بر روند شیردهی، بر دیگر جنبه‌های جسمی و روانی نیز تأثیر دارد. برای مشاهده سطح پرولاکتین بالا در آقایان اینجا کلیک کنید.

نقش‌های اصلی پرولاکتین

    تولید شیر:

        اصلی‌ترین نقش پرولاکتین در بدن، تحریک تولید شیر در غدد پستانی پس از زایمان است. در دوران بارداری، سطح پرولاکتین افزایش می‌یابد تا غدد پستانی را برای تولید شیر آماده کند.

        پس از زایمان، در صورتی که نوزاد شیر می‌مکد، پرولاکتین باعث تحریک تولید شیر در پستان‌ها می‌شود.

    تنظیم چرخه قاعدگی:

        پرولاکتین می‌تواند بر عملکرد سیستم تناسلی تأثیر بگذارد. در صورت سطح بالای پرولاکتین در بدن، ممکن است تولید هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون که به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کنند، مختل شود.

        سطح بالای پرولاکتین می‌تواند باعث توقف تخمک‌گذاری و اختلال در قاعدگی (آمنوره) شود.

    تأثیرات روانی و رفتاری:

        پرولاکتین به‌طور غیرمستقیم بر خلق و خو و رفتار تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهند که این هورمون می‌تواند در تنظیم خلق و ویژگی‌های رفتاری مانند استرس و اضطراب نقش داشته باشد.

        پرولاکتین بالا ممکن است با علائم افسردگی و اضطراب مرتبط باشد.

    نقش در سیستم ایمنی:

        پرولاکتین می‌تواند بر سیستم ایمنی تأثیر بگذارد و در برخی موارد نقش حفاظتی در برابر عفونت‌ها ایفا کند.

        این هورمون می‌تواند در التهاب و پاسخ ایمنی به بیماری‌ها نقش داشته باشد.

عوامل موثر در تولید پرولاکتین

    بارداری و شیردهی: سطح پرولاکتین در دوران بارداری و پس از زایمان افزایش می‌یابد.

    داروها: برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، ضد روان‌پریشی، ضد اضطراب و داروهای ضد فشار خون می‌توانند موجب افزایش سطح پرولاکتین شوند.

    استرس: استرس فیزیکی و روانی می‌تواند باعث افزایش تولید پرولاکتین شود.

    سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این اختلال می‌تواند باعث افزایش سطح پرولاکتین در بدن شود.

    اختلالات هیپوفیز: تومورها یا بیماری‌های غده هیپوفیز می‌توانند به‌طور مستقیم بر تولید پرولاکتین تأثیر بگذارند.

سطح نرمال پرولاکتین

سطح پرولاکتین در خون بسته به شرایط فیزیولوژیکی بدن متغیر است. در زنان غیر باردار و غیر شیرده، سطح پرولاکتین معمولاً بین 2 تا 29 نانوگرم بر میلی‌لیتر است. در دوران بارداری و شیردهی، سطح پرولاکتین به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد.

علائم افزایش پرولاکتین (هایپرپرولاکتینمی)

افزایش غیرطبیعی سطح پرولاکتین در خون می‌تواند به مشکلات مختلفی منجر شود که عبارتند از:

    قطع قاعدگی (آمنوره) یا اختلالات قاعدگی

    عدم تخمک‌گذاری و ناباروری

    ترشح شیر از پستان‌ها در زنان غیر باردار یا مردان (گالاکتوره)

    کاهش میل جنسی (آژنسی جنسی)

    افزایش وزن و احتباس آب

    اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب

    مشکلات بینایی (در صورتی که سطح بالای پرولاکتین ناشی از تومورهای هیپوفیز باشد)

علل افزایش پرولاکتین

    تومورهای هیپوفیز (پرولاکتینوما): این تومورها که معمولاً خوش‌خیم هستند، موجب ترشح بیش از حد پرولاکتین می‌شوند.

    داروها: داروهای خاصی مانند داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب، داروهای ضد فشار خون، و داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند.

    اختلالات هورمونی: مانند بیماری‌های تیروئید (کم‌کاری تیروئید)، نارسایی کلیه یا بیماری‌های کبدی.

    استرس شدید: استرس جسمی یا روانی می‌تواند موجب افزایش سطح پرولاکتین شود.

    بارداری و شیردهی: این شرایط به‌طور طبیعی باعث افزایش سطح پرولاکتین می‌شوند.

علل کاهش پرولاکتین (هیپوپرولاکتینمی)

کاهش سطح پرولاکتین در خون به ندرت مشاهده می‌شود اما می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

    اختلالات هیپوفیز: آسیب به غده هیپوفیز می‌تواند منجر به کاهش تولید پرولاکتین شود.

    استفاده از داروهای خاص: برخی از داروها ممکن است تولید پرولاکتین را کاهش دهند.

    سندروم شیهان: این اختلال نادر پس از زایمان می‌تواند به‌دلیل کاهش خون‌رسانی به هیپوفیز باعث کاهش تولید پرولاکتین شود.

آزمایش پرولاکتین

آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح پرولاکتین معمولاً در شرایط خاص مانند اختلالات قاعدگی، ناباروری، ترشح غیرطبیعی شیر یا سایر مشکلات هورمونی انجام می‌شود. این آزمایش ممکن است نیاز به چندین نمونه خون در طول روز برای اندازه‌گیری تغییرات سطح پرولاکتین داشته باشد.

درمان‌های مرتبط با پرولاکتین بالا

در صورتی که پرولاکتین بالا به دلیل پرولاکتینوما (تومور هیپوفیز) باشد، درمان‌های زیر ممکن است توصیه شوند:

    داروها: داروهای مانند کابرگولین و بروموکریپتین که به کاهش تولید پرولاکتین کمک می‌کنند.

    جراحی: در صورتی که تومور بزرگ باشد یا به دارو پاسخ ندهد، ممکن است جراحی برای برداشتن تومور لازم باشد.

    درمان‌های هورمونی: برای تنظیم سطح هورمون‌ها در صورت اختلالات تیروئید یا دیگر مشکلات هورمونی.

جمع‌بندی

پرولاکتین هورمونی است که نقش اساسی در تولید شیر، تنظیم چرخه قاعدگی و حفظ تعادل هورمونی ایفا می‌کند. سطح غیرطبیعی پرولاکتین می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلفی شود، از جمله ناباروری، قطع قاعدگی و ترشح شیر از پستان‌ها. اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائمی مانند تغییرات در قاعدگی، ناباروری یا ترشح غیرطبیعی شیر دارید، مشاوره پزشکی و آزمایش پرولاکتین می‌تواند برای تشخیص و درمان مؤثر کمک‌کننده باشد.

جدول های مرتبط با پرولاکتین

برای درک بهتر هورمون پرولاکتین و تأثیرات آن بر بدن، می‌توانیم از چند جدول برای نمایش ویژگی‌ها، علائم، علل افزایش و کاهش، و درمان‌ها استفاده کنیم. در ادامه، چند جدول جامع ارائه شده که به توضیح جوانب مختلف پرولاکتین و اثرات آن بر سلامت کمک می‌کند.

جدول 1: ویژگی‌های پرولاکتین

جدول 2: علائم افزایش سطح پرولاکتین (هایپرپرولاکتینمی)

جدول 3: علل افزایش پرولاکتین

جدول 4: علل کاهش پرولاکتین (هیپوپرولاکتینمی)

جدول 5: آزمایش و تشخیص پرولاکتین

جدول 6: درمان‌های مرتبط با پرولاکتین بالا

جدول 7: مقایسه پرولاکتین با سایر هورمون‌ها

جمع‌بندی

هورمون پرولاکتین نقش مهمی در تولید شیر، تنظیم قاعدگی و حفظ سلامت عمومی بدن ایفا می‌کند. افزایش یا کاهش غیرطبیعی سطح پرولاکتین می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمی و روانی مانند ناباروری، قطع قاعدگی، افسردگی و اختلالات هورمونی شود. آزمایش پرولاکتین و درمان‌های مناسب می‌توانند به شناسایی و کنترل این مشکلات کمک کنند.