واریکوسل چیست؟ + جدول درمانی برای مردان

به گزارش خبرنگار رکنا، واریکوسل بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) است که مسئول تخلیه خون کم اکسیژن از بیضه ها هستند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که خون به‌جای تخلیه درست، در این وریدها تجمع می‌کند. واریکوسل معمولاً در دوران بلوغ شکل می‌گیرد و به‌مرور زمان توسعه می‌یابد. برخی افراد با واریکوسل ممکن است هیچ نشانه ای نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر درد یا ناراحتی خفیفی تجربه می‌کنند. این مشکل ممکن است باعث رشد ناکامل بیضه، تولید کم اسپرم و حتی ناباروری شود.

علائم واریکوسل چیست؟

در جدول زیر، علائم واریکوسل به صورت خلاصه آورده شده است:

علائم واریکوسل در بسیاری از افراد نامحسوس است و ممکن است تا زمانی که مشکلی در باروری یا رشد بیضه ایجاد نشود، به آن توجهی نشود. اما در برخی موارد، علائم و نشانه‌های زیر می‌توانند در افراد مبتلا به واریکوسل مشاهده شوند:

1. درد و ناراحتی

نوع درد: معمولاً به‌صورت درد مبهم یا ناراحتی خفیف در کیسه بیضه احساس می‌شود. این درد اغلب ثابت نیست و ممکن است با گذشت زمان شدت و ضعف پیدا کند.

زمان بروز درد: درد معمولاً هنگام ایستادن طولانی‌مدت یا انجام فعالیت‌های فیزیکی بیشتر احساس می‌شود، زیرا فشار روی وریدهای بیضه افزایش می‌یابد. دراز کشیدن یا نشستن اغلب باعث کاهش درد می‌شود.

محل درد: معمولاً درد در سمت چپ کیسه بیضه احساس می‌شود، چراکه واریکوسل بیشتر در سمت چپ رخ می‌دهد.

2. توده یا برجستگی در کیسه بیضه

ظاهر توده: در موارد شدیدتر، واریکوسل ممکن است به شکل توده‌ای شبیه به "کیسه کرم‌ها" بالای بیضه ظاهر شود. این توده در واقع نتیجه گشاد شدن وریدها و تجمع خون در آنهاست.

قابل لمس بودن: اگرچه واریکوسل‌های کوچک معمولاً قابل مشاهده نیستند، ولی ممکن است به‌صورت توده‌ای در بالای بیضه حس شوند و با لمس کردن متوجه آنها شوید.

بزرگی توده: اندازه توده می‌تواند متفاوت باشد و در برخی موارد ممکن است تنها با لمس قابل تشخیص باشد.

3. تفاوت اندازه بیضه‌ها

تغییر اندازه بیضه آسیب‌دیده: بیضه‌ای که در آن واریکوسل وجود دارد، ممکن است به مرور زمان کوچکتر شود. این مسئله بیشتر در جوانانی که در حال بلوغ هستند مشاهده می‌شود.

علت کوچک شدن بیضه: به دلیل افزایش دمای بیضه و کاهش جریان خون مؤثر، بافت بیضه آسیب‌دیده به‌مرور تحلیل می‌رود که باعث کوچک‌تر شدن آن می‌شود.

4. ناباروری

کاهش کیفیت و تعداد اسپرم: واریکوسل می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم، کیفیت پایین‌تر اسپرم‌ها و تحرک کم آنها شود. این مشکلات ممکن است به کاهش احتمال باروری منجر شوند.

علت تأثیر بر باروری: واریکوسل می‌تواند بر دمای بیضه اثر بگذارد و با بالا بردن دما، محیط نامناسبی برای تولید اسپرم ایجاد کند. همچنین، تجمع خون و ایجاد مواد اکسیداتیو می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت اسپرم ها داشته باشد.

5. احساس سنگینی در کیسه بیضه

توضیحات: برخی از افراد مبتلا به واریکوسل ممکن است احساس سنگینی در کیسه بیضه خود داشته باشند. این احساس معمولاً با گذشت روز و با انجام فعالیت‌های روزانه بیشتر می‌شود و با استراحت بهبود می‌یابد.

با اینکه واریکوسل معمولا بدون علامت است، در صورت مشاهده هر یک از این علائم یا بروز درد و ناراحتی در بیضه‌ها، به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت دستگاه تناسلی خود اطمینان حاصل کنید و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنید.

دلایل ابتلا به واریکوسل چیست؟

علت دقیق واریکوسل ناشناخته است، اما عواملی مانند نقص در عملکرد دریچه‌های داخلی وریدها می‌توانند مؤثر باشند. این دریچه‌ها وظیفه دارند که خون را در مسیر درست هدایت کنند. ورید بیضه‌ای چپ نسبت به ورید راست مسیر متفاوتی دارد و این مسئله احتمال بروز مشکل در جریان خون را در سمت چپ بیشتر می‌کند.

آیا ابتلا به واریکوسل ارثی است؟

بله، ابتلا به واریکوسل می تواند جنبه ارثی داشته باشد. تحقیقات نشان داده اند که در برخی موارد، واریکوسل ممکن است در خانواده ها شایع تر باشد، به ویژه اگر یکی از نزدیکان (مانند پدر یا برادر) نیز دچار این مشکل شده باشد.

عوامل ژنتیکی می‌توانند بر روی ساختار و عملکرد وریدها تأثیر بگذارند و احتمال بروز واریکوسل را افزایش دهند. همچنین، برخی از افراد ممکن است به دلیل نقص در بافت همبند یا مشکلات مادرزادی در سیستم وریدی بیشتر در معرض ابتلا به واریکوسل باشند.

با این حال، تمام افراد با سابقه خانوادگی مبتلا به واریکوسل دچار این مشکل نمی‌شوند و عوامل دیگری نیز می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند، از جمله عوامل محیطی و سبک زندگی. اگر نگرانی خاصی دارید، مشورت با پزشک یا متخصص ارولوژی می‌تواند مفید باشد.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک

اگر درد یا تورم در بیضه‌ها یا توده‌ای در کیسه بیضه حس می‌کنید، یا اگر دچار مشکلات باروری شده‌اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. معاینه سالانه به‌ویژه برای پسران در حال بلوغ مهم است تا سلامت بیضه‌ها پایش شود.

خطرات واریکوسل چیست؟

واریکوسل ممکن است بر تنظیم دمای بیضه‌ها اثر بگذارد، که می‌تواند به موارد زیر منجر شود:

سلامت ضعیف بیضه: برای پسران نوجوان، این وضعیت می‌تواند رشد بیضه و تولید هورمون را مختل کند.

ناباروری: واریکوسل حدود 10 تا 20 درصد از مردانی را که با این عارضه تشخیص داده شده‌اند، در باروری دچار مشکل می‌کند.

واریکوسل به طور کلی عامل خطر مشخصی ندارد و در همه گروه‌های سنی و در مردان می‌تواند رخ دهد.

مواد غذایی مناسب و نامناسب در پیشگیری از واریکوسل

در جدول زیر، مواد غذایی مناسب و نامناسب برای کمک به کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی در افراد مبتلا به واریکوسل آورده شده است:

تغذیه به طور مستقیم تأثیر زیادی بر واریکوسل ندارد، اما برخی مواد غذایی ممکن است به کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی بدن کمک کنند. از جمله:

مواد غذایی مفید: غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها مثل میوه‌ها و سبزیجات، به‌خصوص انواع دارای ویتامین C (مانند پرتقال، کیوی)، و غذاهای سرشار از امگا-3 مانند ماهی و دانه‌های روغنی.

مواردی که بهتر است کمتر مصرف شود: مصرف نمک زیاد، غذاهای فرآوری‌شده، قند و چربی‌های اشباع‌شده، که می‌توانند باعث التهاب و کاهش گردش خون شوند.

عوارض واریکوسل چیست؟

واریکوسل در مواردی ممکن است منجر به:

کاهش تولید اسپرم و مشکلات باروری

کوچک شدن بیضه‌ها

کاهش عملکرد هورمونی بیضه

آیا واریکوسل منجر به مرگ می شود؟

خیر، واریکوسل به‌خودی‌خود منجر به مرگ نمی‌شود و بیماری کشنده‌ای محسوب نمی‌شود. این وضعیت بیشتر بر عملکرد و سلامت بیضه‌ها تأثیر می‌گذارد و در مواردی ممکن است به ناباروری، کاهش کیفیت اسپرم یا کوچک شدن بیضه منجر شود، اما تهدید جانی ندارد.

مواردی که ممکن است نیاز به توجه بیشتری داشته باشد

در صورتی که واریکوسل به اندازه‌ای دردناک باشد که زندگی روزمره را مختل کند، یا بر باروری تأثیر بگذارد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. برخی از افراد برای کاهش علائم یا بهبود باروری ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند، اما حتی در این موارد نیز این وضعیت خطر مرگ ندارد و قابل مدیریت است.

راه های درمان واریکوسل

در جدول زیر، به صورت ساده، راه های درمان واریکوسل آورده شده است.

راه‌های درمان واریکوسل به شدت و علائم بیماری بستگی دارد و شامل گزینه‌های زیر می‌شود:

۱. درمان‌های خانگی و تغییرات سبک زندگی

استفاده از لباس زیر حمایتی: پوشیدن لباس‌های زیر حمایتی می‌تواند به کاهش فشار روی وریدها کمک کند و درد را تسکین دهد.

اجتناب از فعالیت‌های سنگین: فعالیت‌های بدنی سنگین و ورزش‌هایی که به بیضه ها فشار وارد می‌کنند می‌توانند علائم واریکوسل را تشدید کنند.

داروهای مسکن: مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند به کاهش درد کمک کنند.

۲. دارودرمانی

به طور کلی، داروها برای درمان مستقیم واریکوسل موثر نیستند، اما برخی مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی برای تسکین درد و کاهش التهاب استفاده می‌شوند.

۳. جراحی واریکوسلکتومی

در صورت شدید بودن واریکوسل و بروز مشکلات باروری، ممکن است پزشک عمل جراحی را توصیه کند. در این عمل، وریدهای آسیب‌دیده بسته می‌شوند تا جریان خون به وریدهای سالم منتقل شود. این جراحی ممکن است به روش‌های زیر انجام شود:

جراحی باز: این روش شامل یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران است که معمولاً تحت بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود.

لاپاراسکوپی: شامل برش‌های کوچک‌تر و استفاده از ابزارهای لاپاراسکوپیک برای بستن وریدهای معیوب است.

۴. روش‌های غیرجراحی (آمبولیزاسیون)

در روش آمبولیزاسیون، یک کاتتر کوچک از طریق یک رگ وارد می‌شود و مواد خاصی برای مسدود کردن وریدهای معیوب به داخل ورید تزریق می‌شود. این روش کم‌تهاجمی است و نیاز به بستری ندارد.

۵. روش‌های جایگزین

در برخی موارد، روش‌های مانند استفاده از گیاهان دارویی و تغییرات در رژیم غذایی ممکن است برای بهبود جریان خون و کاهش التهاب کمک‌کننده باشند. البته این روش‌ها جایگزین درمان‌های پزشکی نیستند و حتماً باید با پزشک مشورت شود.

اگر واریکوسل باعث ناراحتی شدید یا مشکلات باروری شده، مشاوره با یک متخصص ارولوژی به شما کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کنید.