سرطان زا بودن نوتلا، از شایعه تا واقعیت

گزارش 284 صفحه ای اداره ایمنی موادغذایی اروپا (EFSA) ماه می سال 2016 منتشر شد. این گزارش به سرطان زا بودن روغن پالم - درصورت پالایش و تصفیه شدن در دمای بالای 200 درجه سانتیگراد - نسبت به سایر روغن های نباتی دیگر اشاره می کند. در این گزارش همچنین به خطرات زیست محیطی روغن پالم از جمله خطرات مرتبط با جنگل زدایی و آلودگی هوا اشاره شده است.
نمودار ارائه شده در گزارش EFSA با بررسی 23 کشور اروپایی نشان می دهد، نوزادان و کودکان خردسال بیش از بزرگسالان در معرض آلاینده های GE و 3-MCPD قرار دارند.
پس از گذشت هفت ماه از انتشار این گزارش، طی روزهای اخیر خبرها و گزارش های مختلفی در مورد سرطان زا بودن یکی از معروفترین و محبوب ترین برندهای شکلات صبحانه جهان، نوتلا (Nutella)، مطرح شده است.



نمودار قرار گرفتن در معرض آلاینده های GE و 3-MCPD

جنجال سرطان زا بودن نوتلا چگونه آغاز شد؟
اقدام برخی شرکت ها در حذف روغن پالم از محصولات شان در پی انتشار گزارش EFSA، احتمال وضع برخی مقررات برای محدود کردن استفاده از پالم در اروپا، و بررسی مجدد این گزارش از سوی رسانه ها در ژانویه 2017 (دی ماه)، موضوع سرطان زا بودن شکلات نوتلا را به موضوعی داغ و جنجالی تبدیل کرد.

باید این نکته را مدنظر داشت که گزارش EFSA به صورت خاص به سرطان زا بودن نوتلا اشاره نمی کند، بلکه آنچه در این گزارش عنوان شده این است که روغن پالم که یکی از ترکیبات اصلی این محصول است، درصورت پالایش و تصفیه در دمای بالای 200 درجه سانتیگراد می تواند موادشیمیایی سرطان زا و خطرناک آزاد کند.
در این گزارش تأکید شده است که به تحقیقات بیشتری برای ارزیابی سطح خطر این محصول بدلیل وجود روغن پالم نیاز است.



روغن پالم، شیرخشک، کاکائو، فندق، شکر ترکیبات اصلی نوتلا را شامل میشود

نوتلا و بحران روغن پالم
در پی انتشار خبرها و گزارش های مختلف طی ماه ها و روزهای اخیر، شرکت شکلات و شیرینی سازی فررو (Ferrero) ایتالیا در تلاش برای دفاع از محبوبترین، معروفترین و پرفروش ترین برند خود، نوتلا، است. آمارها نشان می دهند، یک پنجم فروش سالانه فررو (دو میلیارد یورو) مربوط به این برند است.
شکلات فندقی نوتلا نخستین بار در سال 1964 به بازار معرفی شد و به سرعت مورد استقبال مردم قرار گرفت. نوتلا در 11 کارخانه در کشورهای مختلف جهان تولید و در 160 کشور جهان به فروش می رسد. میزان فروش نوتلا در ایتالیا طی چهار ماه پایانی سال 2016 حدود 4 درصد افزایش یافت و میزان فروش جهانی نیز سالانه با 5 تا 6 درصد رشد را نشان می دهد.
اما بازنشر گزارش EFSA و مانور خبری رسانه ها بر روی آن، درکنار اقدام برخی شرکت ها و خرده فروشان ایتالیایی در حذف روغن پالم می تواند بر فروش نوتلا تأثیر منفی بگذارد.
شرکت فررو در واکنش به این جبهه گیری ها، کمپین تبلیغاتی را در تلویزیون و روزنامه های ایتالیا با هدف دفاع از نوتلا آغاز کرده است. این شرکت ضمن مخالفت با جایگزین کردن روغن پالم با روغن های دیگر اعلام کرده که استفاده از روغن های دیگر، یک گام رو به عقب بوده و کیفیت محصول را کاهش می دهد.
این شرکت مدعی است که روغن پالم مورد استفاده در تولید نوتلا یکی از بهترین و با کیفیت ترین نوع این روغن محسوب می شود؛ آنها از یک فرآیند صنعتی خاص پردازش و تصفیه پالم که ترکیبی از دمای زیر 200 درجه سانتیگراد و فشار بسیار کم است، استفاده می کنند.



ترکیبات شکلات فندقی نوتلا

روغن پالم، مسأله این است!
روغن پالم از میوه های قرمز رنگ نخل روغنی استخراج می شود. روغن خام شامل کلروفیل و کاروتنوئید است که باعث ایجاد رنگ قرمز و بوی نسبتا نامطبوع آن می شود. برای تصفیه و پالایش روغن پالم، از درجه حرارت بالا برای حذف رنگ قرمز طبیعی و بوزدایی استفاده می شود.
در گزارش EFSA آمده است: روغن پالم نسبت به سایر روغن های نباتی، در زمان پالایش و تصفیه در دمای بالاتر از 200 درجه سانتیگراد، می تواند آلاینده های سرطان زای بیشتری شامل GE، 3-MCPD یا 2MCPD تولید کند؛ درحالیکه هیچکدام از اشکال این آلاینده ها در روغن پالم خام دیده نمی شود.
مطالعات صورت گرفته بر روی موش صحرایی و موش آزمایشگاهی نشان می دهند، آلاینده استرهای اسید چرب گلیسیدیل یا GE باعث آسیب رساندن به دی ان ای می شود که گام مهمی در شکل گیری سلول های سرطانی است؛ همچنین 3-MCPD به کلیه ها و اندام تناسلی موش های نر آسیب می زند.
نمودار ارائه شده در گزارش EFSA با بررسی 23 کشور اروپایی نشان می دهد، که نوزادان و کودکان خردسال بیش از بزرگسالان در معرض آلاینده های GE و 3-MCPD قرار دارند.

واکنش ها پس از انتشار گزارش EFSA
با قرار گرفتن روغن پالم در فهرست مواد دارای خطر سرطان زایی، صنعت 44 میلیارد دلاری روغن پالم بشدت تحت فشار قرار دارد.
پس از انتشار گزارش اداره ایمنی مواد غذایی اروپا، شرکت Coop، بزرگترین فروشگاه های زنجیره ای ایتالیا، استفاده از روغن پالم را در تمامی محصولات برند خود متوقف کرد. برخی شرکت های دیگر مانند گروه نانوایی Barilla نیز برچسب "فاقد روغن پالم" را بر روی محصولات خود حک کرده است.
این تصمیم خرده فروشان ایتالیا، در پی فشار فعالانی از جمله انجمن کشاورزی Coldiretti و مجله موادغذایی Il Fatto Alimentare مبنی بر توقف استفاده از روغن پالم گرفته شد.
اما حذف روغن پالم می تواند پیامدهای اقتصادی زیادی برای شرکت فررو به همراه داشته باشد. روغن پالم ارزان ترین روغن نباتی محسوب می شود و قیمت آن 800 دلار در هر تن است (در مقایسه با 845 دلار برای روغن آفتابگردان و 920 دلار برای روغن کلزا). فررو سالانه 185 هزار تن روغن پالم استفاده می کند و جایگزین کردن آن با روغن های نباتی دیگر، سالانه 22 - 8 میلیون دلار هزینه اضافی به این شرکت تحمیل می کند.
اقدامات آتی کمیسیون اروپا در این زمینه نیز می تواند شامل محدود کردن سطح آلاینده GE در محصولات غذایی باشد، اما برنامه ای برای ممنوعیت استفاده از روغن پالم در دستور کار قرار ندارد.

سرطان زا بودن، شایعه تا واقعیت
تاکنون گزارشی از مقادیر قابل توجه GE، 3-MCPD یا 2MCPD در شکلات نوتلا منتشر نشده است و همانطور که در گزارش EFSA نیز تأکید شده است، برای تعیین سطح خطر این محصول بدلیل استفاده از روغن پالم، به مطالعات بیشتری نیاز است.
همچنین باید توجه داشت که این پژوهش بدون محاسبه داده های انسانی و صرفا براساس نتایج آزمایش بر روی حیوانات (موش صحرایی و موش آزمایشگاهی) منتشر شده است. انسان و جوندگان کاملا با هم مشابهت ندارند و برخی مطالعات سرطان در موش ها، قابل تعمیم به انسان نیستند، چرا که به نظر می رسد جوندگان بیشتر مستعد ابتلا به سرطان هستند.
با این حال، به گفته هله ناستن، مدیر گروه کارشناسان آلاینده ها در زنجیره غذایی EFSA، شواهد کافی درخصوص ژنوتوکسیک و سرطان زا بودن گلیسیدول (glycidol) وجود دارد، بنابراین هیچ سطح ایمن و مجازی برای GE در موادغذایی تعیین نمی شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نیز هشدارهای متعددی درخصوص خطر آلاینده GE داده اند، اما ممنوعیت کامل مصرف روغن پالم تاکنون مطرح نشده است. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز استفاده از روغن پالم را در موادغذایی ممنوع نکرده است.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.