پرهیز از افراط و تفریط در مراسم استاد ندوشن

پروفسور سید حسن امین فیلسوف، حقوقدان و شاعر معاصر،  طی یادداشتی از افراط و تفریط در زمینه مراسم تشییع و تدفین گله کرد و با الهام از شکسپیر در هملت نوشت: آیین سوگواری، بودن یا نبودن، مسآله این است

متن یادداشت پروفسور حسن امین به شرح زیر است:

در این دو سه روزه، دو‌خبر متضاد مرا واداشت که خاموش ننشینم. یکی  آیین و مراسم شکوهمند متعدد برای بازگرداندن پیکر استاد محمدعلی اسلامی ندوشن (استاد مسلم حقوق، ادبیات و ایران شناسی) از کانادا به ایران است و دیگری وصیت کتبی دکتر صمد موحد (مترجم و مصحح نامدار متون حکمی و عرفانی) دایر به پرهیز از برگزاری مراسم تشییع و تدفین و مجلس ترحیم.

این هر دو استاد از مفاخر فرهنگی ایران معاصر و از خادمان فرهنگ ایران و زبان فارسی بودند و عمر گرانبهای خویش را صرف پاسداشت ادب، فرهنگ واندیشه  در حوزه وسیع تمدن های مشترک ایران بزرگ فرهنگی و  میراث داران زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ و‌ هنر این کشورها کردند و من به هر دو ارادت داشتم و مخصوصاً در مراسم یادبود استاد اسلامی ندوشن در خانه اندیشمندان علوم انسانی-تهران برای او  و فضیلت هایش سخن گفتم‌. اما اینجا یک حرف حساب را نمی توانم نگویم، 

تشییع پیکر استاد محمدعلی اسلامی ندوشن در دانشگاه و بعد مجلس گرفتن در موسسه اطلاعات و بعد گرداندن تابوت در ندوشن و یزد و دست آخر مراسم خاکسپاری فاخر در نیشابور، به رغم ارزش والا و بالای او، افراط است و پرهیز از هر نوع مراسم در مورد استاد صمد موحد با آن آثار ارزشمند در زمینه عرفان و فلسفه ایران و اسلام تفریط! کاش هر دو به حد اعتدال می بود. 

من در مقدمه کتاب قصیده اتوبیوگرافیکال امین در ۱۳۹۵ ( صفحه  ۴۰) در حیات اسلامی ندوشن از کتاب «روزها»ی او نقل کردم که: «هنوز کسی در خاک ایران، پا به عرصه وجود ننهاده است که آنچه در دل دارد، بگوید!» (ج ۳، ص ۱۱) اما اینجا و آنجا، من بدون ترس از دشمن تراشی، آنچه در دل دارم، می گویم: این درجه از مرده پرستی و زنده ستیزی روا نیست‌. اسلامی ندوشن که زنده بود و مجله هستی. ا منتشر می کرد، ایرانیان از او حمایت نکردند و او مجبور شد، با عدم استقبال مردم، انتشار مجله اش را متوقف کند. حالا، همین مردم دنبال تابوت او می دوند! من در آوردن جنازه ابتهاج از آلمان به ایران هم، حرف های مشابهی زدم.

در پایان به سهم ناقابل خودم، فقدان این دو بزرگ اسلامی ندوشن و صمد موحدرا به خانواده های گرامی این دو عزیزو به اهالی فکر و فرهنگ و همچنین همه فارسی دانان دلارامی و تسلیت می گویم. 

حسن امین، 

گلاسگو. ۱۹ نوامبر ۲۰۲۳