سالمرگ مخترع اسپرانتو در ایران

از همان زمان به این سو و بویژه از اواخر سده نوزدهم تا نیمه سده بیستم بیش از صد زبان ساختگی اختراع شده‌اند. اسپرانتو شناخته‌شده‌ترینِ این زبان‌ها است.
لودویک زامنهف، پزشک لهستانی در سال 1887 زبان اسپرانتو را اختراع کرد. زامنهف نام «زبان بین‌المللی» را برای کتاب خود برگزید؛ ولی از آنجا که این کتاب را با نام مستعار «دکتر اسپرانتو» منتشر کرد، این زبان با نام اسپرانتو شناخته شد. «اسپرانتو» از ریشه esper ساخته شده و معنای آن «امیدوار» است. در واقع دکتر زامنهف امیدوار بود با همه‌گیر شدن این زبان به‌عنوان زبان مشترک مردمان جهان به گسترش صلح جهانی کمک کند. واژه‌ها و دستگاه دستوری زبان اسپرانتو بر شالوده زبان‌های رومیایی، شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی، بنیاد نهاده شده است. ساختار دستوری این زبان بسیار ساده است تا جایی که گفته می‌شود با چند جلسه آموزش می‌توان این زبان را در اندازه قابل قبولی آموخت و به‌کار برد. سادگی و بی‌طرفی زبان اسپرانتو باعث شد که در زمانی اندک، طرفداران بسیاری در سراسر جهان پیدا کند. در 1905 نخستین کنگره بین‌المللی اسپرانتو با گرد هم آمدن بیش از ششصد شرکت‌کننده از ده‌ها کشور، تشکیل شد و در 1908 سازمان جهانی اسپرانتو، پایه‌گذاری شد که همچنان به‌عنوان سازمان اصلی جنبش اسپرانتو، باقی مانده است. البته اسپرانتوآموزی همیشه نیز بدون دردسر نبوده است. در دوره‌هایی رشد اسپرانتوآموزی مایه نگرانی برخی حکومت‌ها شد تا آنجا که آموزش اسپرانتو در زمان حکومت‌های هیتلر در آلمان و استالین در شوروی جرم دانسته می‌شد.در سال 1321 هیأت ایرانی در نخستین نشست رسمی سازمان ملل پیشنهاد می‌کند که زبان اسپرانتو به‌عنوان زبان جهانی در نشست‌ها و همایش‌های سازمان ملل به کار گرفته شود. این پیشنهاد با مخالفت سخت هیأت فرانسوی روبه‌رو می‌شود که اعتقاد داشتند فرانسوی باید زبان بین‌المللی باشد. هرچند یک دهه پس از آن یونسکو اسپرانتو را به‌عنوان زبانی بی‌طرف به رسمیت شناخت و آموزش اسپرانتو را به کشورهای عضو سفارش کرد.
یوسف اعتصامی (اعتصام‌الملک) پدر پروین اعتصامی از نخستین کسانی بود که در شناساندن و گسترش اسپرانتو در ایران نقش داشت. احمد کسروی تبریزی نیز پس از آشنایی با اسپرانتو بر آن شد که دستور زبان پارسی را نیز باید تا آنجا که شدنی است قاعده‌مند و منظم کرد، تا یادگیری آن آسان شود. او کتاب «زبان پاک» را بر پایه همین دیدگاه و با الهام از دستور زبانِ ریاضی وار اسپرانتو نوشته است.
در دهه پنجاه خورشیدی اسپرانتوآموزی در ایران بویژه با کوشش‌های ناصرالدین صاحب‌زمانی، نویسنده و روانشناس ایرانی، گسترش چشمگیری یافت. در سال 1375 نخستین نهاد رسمی اسپرانتو در ایران ثبت شد و در سال 1384 «انجمن اسپرانتوی ایران» به سازمان جهانی اسپرانتو پیوست. درباره سخنگویان کنونی این زبان آمار دقیقی وجود ندارد و آن را از چند صد هزار تا دو میلیون تن برآورد می‌کنند. اگرچه امروزه تب و تاب اسپرانتوآموزی در همه جهان، از جمله ایران فروکش کرده است، هنوز بسیاری از اسپرانتودانان به گسترش این زبان در آینده امیدوارند.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.