به گزارش رکنا ، علم تعیین هویت مبتنی بر شناسایی یک یا چند ویژگی خاص در یک فرد است که تغییر ناپذیر بوده و به راحتی قابل تعیین و اندازه گیری باشد.

در گذشته صفت‌های ظاهری افراد جهت تعیین هویت مورد استفاده قرار می‌گرفت، ولی صفات ظاهری قابل اعتماد نبودند، زیرا با روش‌هایی مانند گریم یا عمل های جراحی قابل تغییر بودند. پس از شناسایی صفت‌های بیومتریک مانند خطوط اثر انگشت یا الگوی ماهیچه‌های عنبیه و گسترش ابزار‌های اندازه گیری مرتبط، این صفات به عنوان استاندارد در حوزه تعیین هویت مورد استقبال قرار گرفتند. با این حال در مواقعی که این آثار مخدوش شده و یا ناکامل بودند مانند حوادث دسته جمعی و صحنه‌های جرم کاربرد کمتری داشتند. پس از شناسایی مولکول DNA که در تمامی سلول‌های هسته دار بدن یک فرد‌ی وجود دارد و دارای ساختار یکسانی در همگی آن هاست، شناساگر‌هایی کشف شد که بین همه انسان‌ها دارای تعداد ثابت، ولی از نظر ماهیتی متفاوت بودند؛ لذا با بررسی این شناساگر‌ها، عملا می‌توان برای هر فرد یک پروفایل ژنتیکی منحصر بفرد بدست آورد. همچنین هر نمونه بیولوژیک می‌تواند حداقل واجد یک پروفایل ژنتیکی باشد که در صورت داشتن نمونه مرجع می‌توان تعلق یا عدم تعلق بین نمونه پیدا شده و فرد مربوطه را تایید یا رد کرد. بانک‌های ژنتیکی با کاربرد هویتی و کمک به شناسایی مجرمین و تسریع حل پرونده‌های قضایی و جنایی در کشور‌های پیشرفته دنیا شکل گرفته است و عملا نشان داده است که نه تنها توانایی تسریع در پاسخدهی به پرونده‌های مربوطه را دارد بلکه می‌تواند نقش پیشگیری کنندگی از وقوع جرم داشته باشد.

رئوفیان رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران در گفتگو با خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان در تشریح فعالیت‌های این بانک گفت: کشور ایران جزء معدود کشور‌هایی است که با اتکاء به توانمندی و دانش نیرو‌های متعهد و متخصص داخلی و با استفاده از نرم افزار بومی موفق به تشکیل و راه اندازی سامانه بانک ژنتیک شده است.

وی افزود: بانک هویت ژنتیک ایران در راستای گسترش عدالت اجتماعی در قانون پنجم برنامه توسعه به صورت صریح طرح و براساس این قانون قوه قضاییه با همکاری سازمان پزشکی قانونی کشور، دادستانی و نیروی انتظامی مکلف به تشکیل بانک ژنتیک از افراد با هدف جلوگیری از اطاله دادرسی، پیشگیری از وقوع جرم، احقاق حق و تقویت بررسی صحنه جرم تشکیل شد.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران اظهار کرد: در سال ۹۲ رئیس وقت قوه قضاییه در قالب یک آیین نامه سازمان پزشکی قانونی کشور را به تشکیل این بانک مکلف کرد که که متعاقب آن، این سازمان نیز نسبت به تقویت زیر ساخت‌های آزمایشگاهی و نیروی انسانی متخصص اقدام نمود.

۱۰ آزمایشگاه ژنتیک قانونی در سطح کشور مشغول به فعالیت هستند

رئوفیان با اشاره به اینکه در حال حاضر ۱۰ آزمایشگاه ژنتیک قانونی در سطح کشور مشغول به فعالیت هستند، گفت: آزمایشگاه‌های سازمان در کنار وظایف خود در حل و فصل پرونده‌های قضایی، به صورت موازی به این پروژه ملی در حوزه علمی کشف جرم کمک می‌کنند؛ آزمایشگاه تشخیص هویت پلیس آگاهی ناجا نیز در کنار وظایف محوله، دراین حوزه نیز با بانک ژنتیک همکاری داشته و جهت کشف علمی جرم و مطابقت نمونه‌های بیولوژیک در صحنه‌های جرم از خدمات این سامانه استفاده خواهند نمود.

وی اضافه کرد: در فاز اول مقرر شده بود که نمونه گیری از متهمان و مجرمان انجام شود و بر این اساس کمیته‌هایی تشکیل و یک سری از جرائم به عنوان جرائم طبقه بندی شده همچون جرائم خشن، تکرار شونده که می‌تواند پیش زمینه جرم بزرگ‌تر باشند انتخاب شدند.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران ادامه داد: هماهنگی‌های لازم با همکاری سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور صورت گرفت و نمونه گیری از مجرمان در فاز اول در ۵ استان آغاز شد. در مرحله آزمایشی دوم ۳۱ استان وارد مرحله نمونه گیری از مجرمان شدند. در نهایت در سال سوم نمونه گیری از مجرمان در ۳۱ استان به صورت فعالیتی تعریف شده بین ادارات کل زندان‌ها و پزشکی قانونی پیاده سازی شد که کلیه نمونه‌های آماده شده جهت تهیه پروفایل‌های ژنتیکی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

وی اظهار کرد: با همکاری و مساعدت سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور و سازمان پزشکی قانونی در طی ۳ سال اخیر ۹۰ هزار نمونه بیولوژیک و ۲۰ هزار پروفایل ژنتیکی از مجرمان تحت پوشش بانک تهیه و ذخیره شده است.

اخذ نمونه‌ها از ۹۰ هزار مجرم خطرناک

رئوفیان با بیان اینکه نمونه‌ها از ۹۰ هزار مجرم خطرناک اخذ و در حال تهیه پروفایلشان هستیم، تصریح کرد: تهیه پروفایل ژنتیکی یک فرایند پرهزینه است و به همین جهت در تعیین افرادی که تهیه پروفایل ژنتیکی آن‌ها باید انجام شود بحث اولویت بندی مطرح می‌شود. مشاغل پرخطر (کادر پرواز، آتش نشانان، خبرنگاران و...) نیز در اولویت بندی قرار گرفته است که وجود پروفایل یا نمونه از افراد فعال در این مشاغل می‌تواند در بحث تعیین هویت در اتفاقات ناخواسته کمک کند.

وی گفت: این پروژه ملی در حال پیاده سازی و گسترش، جزء قدرتمند‌ترین ابزار‌ها در کشف علمی جرم است، اگر مجرم را بشناسیم از اطاله دادرسی و پایمال شدن حق مظلوم جلوگیری می‌کنیم، اما لازمه کار این است که همه دستگاه‌های مرتبط اهتمام کامل برای پیشبرد این پروژه را داشته باشند چرا که این پروژه متعلق به کل کشور است و افزایش کارایی آن نیازمند همکاری تمام دستگاه‌های کشور در راستای تقویت و افزایش دامنه کاربری آن است.

وی با بیان اینکه آزمایشگاه و بانک از یکدیگر جدا نیستند، افزود: بانک، اطلاعات موجود در آزمایشگاه‌ها را در حوزه تعیین و تشخیص هویت تجمیع و ساماندهی می‌نماید و این دو مجموعه در کنار هم هدف واحدی را دنبال می‌کنند.

کاربرد‌های تعیین هویت ژنتیکی

وی کاربرد‌های تعیین هویت در افراد زنده را شامل شناسایی متهمان و مجرمان با سابقه و فراری، شناسایی افراد دچار فراموشی، گمشدگان، جابجایی نوزادان در بیمارستان‌ها و شیرخوارگاه ها، شناسایی والدین بیولوژیک و موارد متعدد دیگر عنوان کرد.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایرانیان افزود: همچنین تشخیص هویت در اجساد، خصوص اجساد ناشناس، اجساد فاسد، متلاشی شده، مثله شده، حوادث دسته جمعی و بلایای طبیعی مورد استفاده است.

رئوفیان تصریح کرد: با توجه به تجارب ارزنده و وجود متخصصان دوره دیده و انجام موفق پروژه‌های متنوع مدیران عالی­ رتبه سازمان پزشکی قانونی کشور برآن شدند تا پس ازتهیه زیرساخت‌های لازم و طی مراحل قانونی جهت شناسایی گروه‌های هدف خاص مانند مقامات عالی رتبه کشوری، افرادی دارای مشاغل پرخطر وهمچنین مجرمان نسبت به نمونه برداری استخراج DNA و نگهداری اطلاعات ژنتیکی آنان به همراه اطلاعات فردی اقدام نمایند بدین ترتیب می‌توان تنها با داشتن چند سلول از فرد هویت وی را به طور قاطع تعیین نمود.

کاربرد‌های بانک هویت ژنتیک

وی ادامه داد:با این رویکرد بانک هویت ژنتیک ایران تشکیل شد و به عنوان یک ابزار قدرتمند و روزآمد در اختیار نیرو‌های پلیس و پزشکی قانونی قرار می‌گیرد تا بتوانند به نحوه بهتر و سریعتر از پیش در راستای احقاق حق افراد مورد ظلم واقع شده و شناسایی مجرمین اقدام نمایند. در کنار این وظیفه ذاتی بانک ژنتیک یک ابزار چند منظوره بوده و می‌تواند کارایی‌های گسترده‌ای داشته باشد. به عنوان مثال در حوزه حوادث دسته جمعی طبیعی و انسان ساز، مشاغل پرخطر، شناسایی اجساد مجهول الهویه می‌تواند با شناسایی هرچه سریعتر و دقیق متوفیان موجبات تسکین آلام خانواده‌های افراد مفقودالاثر را فراهم آورد.

محدودیت‌های استفاده از DNA

وی در خصوص محدودیت‌های استفاده از DNA نیز گفت: با تمام اهمیت، دقت، سرعت و اختصاصی بودن این روش پرهزینه بودن موادمصرفی و دستگاه‌ها و تجهیزات آن یکی از جدی‌ترین محدودیت‌های کار با این روش است.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

اخبار وبگردی را در اینجا بخوانید: