نفقه چیست؟ + جدول کامل تعیین نفقه زن

به گزارش رکنا، نفقه به معنی هزینه‌هایی است که یک فرد برای تأمین نیازهای زندگی دیگران، مانند همسر یا فرزند، پرداخت می‌کند. در حقوق اسلامی، نفقه شامل تمام هزینه‌های ضروری است که فرد ملزم به تأمین آن برای اعضای خانواده خود است. این هزینه‌ها می‌تواند شامل خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و سایر نیازهای اساسی زندگی باشد.

نفقه همسر

نفقه همسر یکی از حقوق مالی است که در قوانین اسلامی و به ویژه در حقوق ایران برای زن در زمان زندگی مشترک با شوهر پیش‌بینی شده است. طبق این حقوق، مرد موظف است هزینه‌های ضروری زندگی همسر خود را تأمین کند. این تأمین به صورت یک الزام قانونی است و در صورتی که مرد نتواند نفقه را تأمین کند، زن می‌تواند از او مطالبه کند و در مواردی نیز از طریق مراجع قضائی برای آن اقدام کند. در اینجا به جنبه‌های مختلف نفقه همسر می‌پردازیم:

1. تعریف نفقه همسر

نفقه همسر شامل تمام هزینه‌هایی است که زن برای زندگی روزمره نیاز دارد و شوهر موظف به تأمین آن‌ها است. این هزینه‌ها عبارتند از:

خوراک: تأمین غذا و تغذیه روزانه

پوشاک: لباس مناسب و متناسب با وضعیت اجتماعی و فرهنگی

مسکن: محل زندگی که به طور معمول باید به شرایط مناسب برای زندگی مشترک و راحت زن پاسخگو باشد

درمان و بهداشت: تأمین هزینه‌های درمانی و دارویی در صورت نیاز

آرایش و زیبایی: اگر بخواهد، تأمین هزینه‌های آرایش و زیبایی نیز در دایره نفقه قرار می‌گیرد.

2. شرایط نفقه همسر

برای این که نفقه همسر از شوهر مطالبه شود، شرایط خاصی لازم است:

ازدواج صحیح: تنها در صورتی که ازدواج بین زن و مرد به صورت شرعی و قانونی انجام شده باشد، مرد موظف به پرداخت نفقه همسر است.

تمکین زن: زن باید در زندگی مشترک از نظر شرعی تمکین کند، یعنی از نظر اخلاقی و جنسی از شوهر اطاعت کند. در صورتی که زن از تمکین خودداری کند، مرد می‌تواند از او نفقه مطالبه نکند.

عدم استقلال مالی زن: اگر زن از نظر مالی مستقل باشد و درآمد خود را داشته باشد، در برخی موارد می‌تواند از نفقه معاف باشد، البته در شرایط عادی، نفقه به مرد تعلق می‌گیرد.

3. مقدار نفقه

مقدار نفقه به طور دقیق مشخص نیست و بستگی به شرایط اقتصادی و اجتماعی هر خانواده و وضعیت مالی شوهر دارد. طبق قوانین ایران، قاضی می‌تواند با توجه به درآمد و وضعیت اقتصادی شوهر و نیازهای زن مبلغ نفقه را تعیین کند. همچنین، نفقه باید به شکلی پرداخت شود که زن از نظر زندگی روزمره دچار سختی نشود.

4. نفقه در دوران خاص

در دوران بارداری: اگر زن باردار باشد، مرد موظف است نفقه او را تأمین کند. در این دوران، به دلیل نیازهای خاص بارداری و مراقبت‌های پزشکی، نفقه می‌تواند بیشتر از دوران عادی باشد.

در دوران شیردهی: در این دوران نیز شوهر باید نفقه همسر خود را تأمین کند.

در دوران عده: اگر زن بعد از طلاق (یا فوت شوهر) در دوران عده باشد، مرد موظف به پرداخت نفقه برای او است.

5. مطالبه نفقه

اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می‌تواند از طریق مراجع قضائی برای مطالبه نفقه اقدام کند. در این صورت، اگر مرد توان مالی نداشته باشد یا از پرداخت نفقه امتناع کند، قاضی ممکن است او را به پرداخت نفقه ملزم کند یا حتی اقدامات قانونی دیگری انجام دهد.

6. نفقه در صورت جدایی یا طلاق

پس از طلاق ، مرد موظف به پرداخت نفقه همسر برای دوران عده است. دوران عده زمانی است که زن نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند و این مدت برای زنان در شرایط مختلف (طلاق یا فوت شوهر) متفاوت است.

نفقه همسر یک حق قانونی و شرعی است که مرد باید به آن پایبند باشد و تأمین هزینه‌های زندگی همسر خود را در حد توان مالی انجام دهد. این موضوع برای حمایت از خانواده و تأمین نیازهای اساسی و زندگی روزمره همسر و به ویژه زن در خانواده بسیار اهمیت دارد.

نفقه فرزند

نفقه فرزند نیز همانند نفقه همسر یکی از حقوق مالی است که در حقوق اسلامی و قوانین ایران پیش‌بینی شده است. والدین، به ویژه پدر، موظف به تأمین هزینه‌های زندگی فرزند خود هستند تا زمانی که فرزند به سن بلوغ رسیده و یا مستقل از نظر مالی شود. در اینجا به تفصیل درباره نفقه فرزند صحبت می‌کنیم:

1. تعریف نفقه فرزند

نفقه فرزند به معنای تأمین هزینه‌های ضروری زندگی فرزند توسط والدین، به ویژه پدر است. این هزینه‌ها شامل:

خوراک: تأمین تغذیه مناسب و کافی

پوشاک: لباس مناسب برای فرزند

مسکن: تأمین محل زندگی یا شرایط مناسب زندگی برای فرزند

تحصیل: هزینه‌های مرتبط با تحصیل، از جمله مدرسه، کتاب و سایر نیازهای آموزشی

درمان و بهداشت: تأمین هزینه‌های درمانی و مراقبت‌های پزشکی

تفریح و سرگرمی: تأمین هزینه‌های متناسب با سرگرمی‌ها و تفریحات کودک

2. شرایط نفقه فرزند

پدر موظف به تأمین نفقه فرزند است تا زمانی که فرزند نیاز مالی دارد. شرایط مختلفی برای تأمین نفقه فرزند وجود دارد:

وابستگی مالی فرزند: فرزند باید به پدر وابسته باشد، یعنی درآمد مستقل نداشته باشد.

سن فرزند: نفقه فرزند تا زمانی که فرزند به سن بلوغ نرسیده یا به استقلال مالی دست نیافته باشد، بر عهده پدر است.

نیازهای کودک: نفقه فرزند باید متناسب با نیازهای واقعی او (مثل تغذیه، آموزش، درمان و ...) تأمین شود.

3. مقدار نفقه فرزند

مقدار نفقه فرزند بر اساس وضعیت مالی پدر و نیازهای واقعی کودک تعیین می‌شود. این مبلغ توسط مراجع قضائی در صورت اختلاف میان والدین، مشخص خواهد شد. به طور کلی، نفقه فرزند شامل هزینه‌های ضروری زندگی او است و بسته به وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده می‌تواند متغیر باشد.

4. نفقه فرزند در شرایط خاص

نفقه کودک در دوران بیماری یا معلولیت: اگر فرزند دچار بیماری یا معلولیت باشد، نفقه به هزینه‌های درمانی و مراقبتی افزوده می‌شود.

نفقه کودک در صورت تحصیل: تأمین هزینه‌های تحصیل و آموزش برای فرزند تا زمانی که به سن قانونی و استقلال مالی برسد، بر عهده والدین است.

نفقه در صورت جدایی یا طلاق والدین: در صورتی که والدین از یکدیگر جدا شده باشند، پدر همچنان موظف به تأمین نفقه فرزند است. این مسئولیت به طور کامل بر عهده پدر است مگر اینکه توافق خاصی میان والدین صورت گیرد.

5. نفقه در صورت عدم توانایی پدر

اگر پدر قادر به تأمین نفقه فرزند نباشد (مثلاً به دلیل فقر یا بیماری)، طبق قوانین اسلامی و ایرانی، در برخی شرایط ممکن است نفقه از طریق حمایت دولت یا دیگر اعضای خانواده تأمین شود.

6. نفقه فرزند در دوران بلوغ

پس از رسیدن فرزند به سن بلوغ، اگر فرزند هنوز نیازمند حمایت مالی باشد (مثلاً در صورت ادامه تحصیل یا بیماری)، نفقه همچنان از پدر قابل مطالبه است. در صورتی که فرزند به استقلال مالی برسد، مسئولیت نفقه از دوش والدین برداشته می‌شود.

نفقه در موارد طلاق

در موارد طلاق، نفقه به وضعیت زن و فرزندانی که در طول زندگی مشترک به حمایت مالی نیاز دارند، مرتبط می‌شود. طبق قوانین اسلامی و حقوق ایران، نفقه در دوران طلاق به صورت‌های مختلفی مطرح است. در اینجا به تفصیل توضیح می‌دهیم:

1. نفقه همسر در دوران عده

پس از طلاق، زن وارد دوران عده می‌شود. عده به مدت زمانی گفته می‌شود که زن پس از طلاق نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. در این دوران، مرد موظف به تأمین نفقه همسر خود است، مگر در شرایط خاصی که قانون مشخص کرده باشد. در صورتی که زن در دوران عده قرار داشته باشد، مرد باید نفقه او را تأمین کند.

مدت عده: مدت عده برای زنانی که طلاق گرفته‌اند، معمولاً سه ماه است، اما این مدت برای زنانی که باردار هستند تا زمان زایمان ادامه می‌یابد.

شرایط عدم پرداخت نفقه: در صورتی که زن از تمکین خودداری کند (مثلاً اگر از همسر درخواست نفقه را نکند یا در محل زندگی مشترک نباشد)، مرد ممکن است از پرداخت نفقه معاف شود.

2. نفقه در صورت طلاق قبل از نزدیکی

اگر طلاق قبل از نزدیکی (به معنای رابطه جنسی) اتفاق بیفتد، مرد همچنان موظف به پرداخت نفقه برای دوران عده است. این قانون بر اساس اصول شرعی است که برای حمایت از زن در دوران بعد از طلاق وضع شده است.

3. نفقه فرزند در دوران طلاق

اگر در دوران طلاق، فرزندانی وجود داشته باشند، پدر همچنان موظف به پرداخت نفقه فرزندان است تا زمانی که آنها به استقلال مالی برسند. نفقه فرزند در این دوران به مانند دوران زندگی مشترک بر عهده پدر است و او موظف به تأمین هزینه‌های ضروری زندگی فرزند خود، مانند خوراک، پوشاک، تحصیل و درمان می‌باشد.

4. نفقه زن در صورت عدم تمکین

اگر زن در دوران طلاق از تمکین خودداری کند (مانند عدم بازگشت به خانه شوهر یا امتناع از زندگی مشترک)، مرد ممکن است از پرداخت نفقه برای دوران عده معاف باشد. البته در این موارد باید شرایط به دقت بررسی شود.

5. نفقه زن پس از طلاق

در صورت طلاق، اگر زن در دوران عده نباشد یا عده پایان یافته باشد، شوهر موظف به پرداخت نفقه نخواهد بود. نفقه برای زن بعد از طلاق تنها در دوران عده است، مگر در شرایط خاص که این شرایط نیاز به رسیدگی قضائی دارد.

6. مطالبه نفقه در دوران طلاق

اگر مرد نفقه را پرداخت نکند، زن می‌تواند از طریق مراجع قضائی برای مطالبه نفقه اقدام کند. در این صورت، قاضی پس از بررسی شرایط ممکن است مرد را ملزم به پرداخت نفقه کند. همچنین، در صورتی که مرد توانایی مالی نداشته باشد، دادگاه ممکن است تدابیر خاصی را برای تأمین نفقه زن و فرزند اتخاذ کند.

نفقه در شرایط خاص

نفقه در شرایط خاص ممکن است به دلایل مختلف تغییر کند یا جزئیات خاصی داشته باشد. این شرایط خاص می‌تواند شامل مواردی همچون بیماری، معلولیت، بارداری، یا حتی مشکلات مالی باشد. در اینجا به بررسی نفقه در این شرایط خاص می‌پردازیم:

1. نفقه در دوران بارداری

در دوران بارداری، نیازهای زن به دلیل تغییرات فیزیکی و سلامت خاص افزایش می‌یابد. طبق قوانین اسلامی و ایرانی، مرد موظف است که علاوه بر نفقه روزمره، هزینه‌های مربوط به بارداری را نیز تأمین کند. این هزینه‌ها شامل:

مراقبت‌های پزشکی: هزینه‌های مربوط به مراجعه به پزشک، داروها و آزمایشات دوران بارداری.

تغذیه خاص: نیاز به تغذیه مناسب و مکمل‌های غذایی برای سلامت مادر و جنین.

آرامش و استراحت: تأمین شرایط مناسب برای استراحت و راحتی زن باردار.

2. نفقه در دوران شیردهی

در دوران شیردهی نیز زن نیازهای خاصی دارد که مرد باید تأمین کند. این نیازها شامل تغذیه مناسب، مراقبت‌های پزشکی و راحتی برای شیردهی است. علاوه بر این، در برخی موارد ممکن است زن به مراقبت‌های پزشکی اضافی نیاز داشته باشد که مرد موظف به تأمین آن‌ها است.

3. نفقه در بیماری یا معلولیت

اگر زن یا فرزند دچار بیماری یا معلولیت شود، نفقه باید شامل هزینه‌های اضافی برای درمان، دارو و مراقبت‌های ویژه باشد. شرایط بیماری یا معلولیت می‌تواند هزینه‌های نفقه را افزایش دهد. در این حالت، شوهر موظف است که علاوه بر نفقه روزمره، هزینه‌های درمانی و پزشکی زن یا فرزند را نیز تأمین کند. این شامل:

هزینه‌های بیمارستانی و درمانی: اگر فرد نیاز به بستری شدن یا درمان‌های ویژه داشته باشد.

دارو و مراقبت‌های خاص: تأمین هزینه‌های دارویی و مراقبتی.

وسایل کمک‌پزشکی: اگر فرد نیاز به وسایل کمک‌پزشکی مانند ویلچر یا پروتز داشته باشد.

4. نفقه در صورت فقر یا ناتوانی مالی شوهر

اگر مرد قادر به تأمین نفقه به طور کامل نباشد، یا به دلیل فقر یا ناتوانی مالی نتواند نفقه را پرداخت کند، طبق قوانین، زن می‌تواند از طریق دادگاه اقدام کند. در برخی موارد، ممکن است نفقه از منابع دیگر تأمین شود. برای مثال:

حمایت از خانواده یا دولت: اگر مرد نتواند نفقه را تأمین کند، ممکن است زن از طریق حمایت‌های اجتماعی یا کمک‌های دولتی بخشی از هزینه‌ها را جبران کند.

تنظیم اقساط یا تأخیر در پرداخت: در موارد خاص، ممکن است قاضی دستور دهد که نفقه به صورت اقساطی پرداخت شود.

5. نفقه در صورت ترک خانه توسط زن

اگر زن خانه را ترک کند یا از شوهر تمکین نکند، مرد ممکن است از پرداخت نفقه معاف شود. اما در برخی موارد، این موضوع باید توسط دادگاه بررسی شود. اگر دلیل ترک خانه یا عدم تمکین مربوط به رفتار نادرست شوهر باشد (مثلاً خشونت خانگی)، زن ممکن است همچنان حق دریافت نفقه را داشته باشد.

چگونگی تعیین نفقه

تعیین نفقه، چه برای همسر، چه برای فرزند، در حقوق اسلامی و قوانین ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بر اساس معیارهای مختلفی انجام می‌شود. در اینجا به چگونگی تعیین نفقه به طور دقیق‌تر می‌پردازیم:

1. مؤلفه‌های اصلی تعیین نفقه

تعیین نفقه به طور کلی بستگی به چندین عامل دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

وضعیت مالی پرداخت‌کننده (پدر یا شوهر): میزان درآمد و دارایی فرد تأثیر زیادی بر مقدار نفقه دارد. اگر مرد توانایی مالی داشته باشد، میزان نفقه بیشتر و اگر ناتوان باشد، نفقه کمتر خواهد بود.

نیازهای دریافت‌کننده نفقه (زن یا فرزند): نیازهای زندگی، وضعیت جسمی و روحی فرد، وضعیت تحصیلی، وضعیت سلامت و شرایط خاص زندگی از عوامل مهم در تعیین نفقه هستند.

سایر شرایط خاص: شرایط خاصی مانند بارداری، شیردهی، بیماری، یا معلولیت زن یا فرزند نیز ممکن است تأثیرگذار باشد و باعث افزایش نفقه شود.

2. نفقه همسر

برای تعیین نفقه همسر، معمولاً این عوامل در نظر گرفته می‌شوند:

وضعیت اقتصادی شوهر: میزان درآمد و وضعیت شغلی مرد عامل مهمی در تعیین نفقه است. اگر شوهر درآمد بالایی داشته باشد، نفقه نیز باید متناسب با آن تعیین شود.

نیازهای ضروری زن: این نیازها شامل خوراک، پوشاک، مسکن، دارو، درمان و سایر هزینه‌های زندگی است. این نیازها با توجه به موقعیت اجتماعی و اقتصادی زن و شرایط خاص او (مثلاً بارداری) در نظر گرفته می‌شود.

سطح زندگی مشترک: نفقه باید متناسب با سطح زندگی مشترک زن و شوهر در طول زندگی زناشویی باشد. این به این معناست که نفقه نباید کمتر از شرایطی باشد که زن قبل از طلاق یا جدایی تجربه می‌کرد.

3. نفقه فرزند

برای تعیین نفقه فرزند، عوامل زیر در نظر گرفته می‌شود:

سن فرزند: سن فرزند تأثیر زیادی بر میزان نفقه دارد. در سنین پایین‌تر، نیاز به تأمین هزینه‌های بیشتری مانند پوشاک، تغذیه، دارو و آموزش بیشتر است.

وضعیت مالی پدر: همانند نفقه همسر، میزان درآمد و توان مالی پدر تأثیر زیادی در تعیین نفقه فرزند دارد. در صورتی که پدر توانایی مالی داشته باشد، نفقه به میزان بالاتری تعیین خواهد شد.

نیازهای ویژه فرزند: در صورتی که فرزند به دلایل خاصی نیاز به مراقبت‌های ویژه پزشکی، تحصیلی یا بهداشتی داشته باشد (مانند بیماری یا معلولیت)، میزان نفقه افزایش می‌یابد.

4. مراحل تعیین نفقه

توافق طرفین: در صورتی که شوهر و زن یا والدین در مورد نفقه توافق کنند، می‌توانند مبلغ نفقه را تعیین کنند. این توافق می‌تواند در قالب قراردادی رسمی یا توافق‌های شفاهی باشد.

درخواست از دادگاه: اگر توافقی در مورد نفقه حاصل نشود، زن یا فرزند می‌تواند با مراجعه به دادگاه درخواست تعیین نفقه کند. در این صورت، دادگاه با بررسی وضعیت مالی طرفین و نیازهای فرد دریافت‌کننده نفقه، میزان آن را تعیین می‌کند.

بررسی وضعیت مالی طرفین: دادگاه معمولاً از طرفین می‌خواهد که مدارک مالی خود را ارائه دهند تا توان مالی آن‌ها برای پرداخت نفقه بررسی شود. این مدارک شامل فیش حقوقی، اظهارنامه مالیاتی، حساب‌های بانکی و سایر مستندات مالی است.

بررسی نیازهای ضروری فرد دریافت‌کننده نفقه: دادگاه بررسی می‌کند که فرد دریافت‌کننده نفقه (زن یا فرزند) به چه هزینه‌هایی نیاز دارد. این هزینه‌ها باید متناسب با سطح زندگی و وضعیت اجتماعی او باشد.

5. نفقه در شرایط خاص

در شرایط خاص مانند بارداری، شیردهی، بیماری یا معلولیت، نفقه به صورت جداگانه و معمولاً بیشتر از حالت معمول تعیین می‌شود. در این شرایط، دادگاه یا مراجع قضائی با توجه به شرایط خاص فرد و نیازهای او، میزان نفقه را افزایش می‌دهند.

6. نفقه در صورت عدم توانایی مالی

اگر فرد (مثل شوهر یا پدر) توانایی مالی نداشته باشد و نتواند نفقه را تأمین کند، زن یا فرزند می‌توانند از مراجع قضائی درخواست کمک کنند. در این موارد، ممکن است نفقه به صورت اقساطی پرداخت شود یا برخی تدابیر حمایتی از طرف دولت یا خانواده‌های دیگر اتخاذ شود.

رابطه تمکین و نفقه چیست؟

رابطه تمکین و نفقه به این صورت است که اگر زن از انجام وظایف زناشویی خود امتناع کند (یعنی تمکین نکند)، در واقع حق نفقه خود را از دست خواهد داد. طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن بدون دلیل موجه از ایفای وظایف زناشویی خود خودداری کند، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد.

رابطه تمکین و نفقه به این صورت است که اگر زن از انجام وظایف زناشویی خود امتناع کند (یعنی تمکین نکند)، در واقع حق نفقه خود را از دست خواهد داد. طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن بدون دلیل موجه از ایفای وظایف زناشویی خود خودداری کند، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد.

در دوران عقد نفقه چیست و چگونه است؟

در دوران عقد نکاح دائم، نفقه به طور کلی به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر در شرایط خاص. اگر زوجین پس از عقد نکاح بر سر زمان مراسم عروسی و آغاز زندگی مشترک توافق کرده باشند، معمولاً تا زمان شروع زندگی مشترک نفقه به زن پرداخت نمی‌شود. با این حال، اگر شوهر اقداماتی برای شروع زندگی مشترک پس از تاریخ توافق‌شده انجام ندهد و زن در وضعیت بلاتکلیف باقی بماند، او می‌تواند نفقه خود را مطالبه کند.

اگر بین زوجین نزدیکی یا رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، زن حق حبس دارد. طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا زمانی که تمام مهر به او پرداخت نشده است (حتی اگر مهر به صورت اقساطی توسط دادگاه تقسیط شود)، از تمکین و انجام وظایف زناشویی امتناع کند و این امتناع باعث اسقاط حق نفقه نمی‌شود.

نکته اول: زندگی مشترک زوجین در اصطلاح حقوقی به معنای تمکین زن است. بنابراین، اثبات این‌که زن تمکین نمی‌کند و ناشزه است، بر عهده مرد می‌باشد.

نکته دوم: زندگی مشترک به طور عملی به معنای پرداخت نفقه از جانب شوهر به زن است. اگر زن در مدت زمان مشخصی که با شوهر در یک منزل زندگی کرده، به دادگاه مراجعه کند تا حقوق معوقه خود را مطالبه کند، دادگاه معمولاً این مطالبه را قبول نمی‌کند، زیرا زندگی مشترک با شوهر نشان‌دهنده دریافت نفقه است و بار اثبات بر عهده زن است.

میزان نفقه زن چه مقدار است؟

میزان نفقه زن در قانون ایران مقدار مشخصی ندارد. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، معیار تعیین نفقه نیازهای زن و شأن اجتماعی اوست که بسته به شرایط زمانی و مکانی ممکن است تغییر کند. در صورتی که زن برای مطالبه نفقه به دادگاه مراجعه کند، محاکم خانواده برای تعیین مقدار نفقه از کارشناس استفاده می‌کنند. کارشناس با تماس با زوجین و بررسی شرایط آن‌ها میزان نفقه را تعیین می‌کند. پس از ابلاغ نظر کارشناس، طرف مقابل می‌تواند ظرف ۷ روز نسبت به نظر اعتراض کند و دادگاه برای بررسی مجدد، از هیأت سه نفره کارشناسان نفقه کمک می‌گیرد.

نکته اول: طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، اگر زن بتواند ثابت کند که زندگی مشترک با شوهر به او ضرر مالی، شرافتی یا بدنی وارد می‌کند، دادگاه او را مجبور به تمکین نخواهد کرد و در این صورت، امتناع از تمکین باعث از دست رفتن حقوق نفقه نمی‌شود.

نکته دوم: در سال‌های اخیر، دادگاه‌های خانواده دیگر دادخواست‌های مربوط به تهیه مسکن مستقل برای زن را نمی‌پذیرند و زن باید تنها دادخواست مطالبه نفقه بدهد.

برای مطالبه نفقه از کجا شروع کنیم؟

پیشنهاد می‌شود که ابتدا برای آگاهی از حقوق خود و درصد موفقیت پرونده، با یک وکیل مشورت کنید. نفقه از نظر حقوقی یک موضوع مالی است که بر اساس مبلغ درخواستی، دادخواست آن به یکی از دو مرجع قضائی زیر تقدیم می‌شود:

اگر میزان نفقه زیر ۲۰ میلیون تومان باشد، دادخواست باید به شورای حل اختلاف ارائه شود.

اگر میزان نفقه بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، دادخواست باید به دادگاه خانواده ارجاع داده شود.

نکته: نپرداختن نفقه جنبه کیفری دارد و برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، بهتر است به منابع قانونی مربوطه مراجعه کنید.

توضیح وکیل خانواده

طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، در عقد دائم، حقوق نفقه زن بر عهده شوهر است. همچنین، طبق ماده ۱۱۱۳ همین قانون، در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد، مگر این که در عقد موقت شرط شده باشد یا طرفین در زمان عقد توافق کرده باشند که شوهر نفقه زن را بپردازد.

شرایط استحقاق زن به مطالبه نفقه در زمان حیات شوهر و قبل از طلاق

عقد دائم:

در عقد موقت، زن مستحق نفقه نیست، مگر اینکه در عقد شرط شده باشد یا از اوضاع و احوال زندگی زوجین چنین برآید که مرد موظف به پرداخت نفقه است. برای مثال، در صیغه‌نامه‌های عقد موقت ۹۹ ساله و امثال آن، به نظر می‌رسد که پرداخت نفقه بر عهده شوهر باشد. اما در عقد دائم، بدون نیاز به شرط خاصی، پرداخت نفقه بر عهده شوهر است.

طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی: در عقد موقت، زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده باشد یا عقد به‌گونه‌ای باشد که پرداخت نفقه در آن گنجانده شده باشد.

تمکین زن:

استحقاق زن به نفقه مشروط به تمکین است. به این معنا که اگر زن از تمکین خودداری کند، ممکن است از حق نفقه محروم شود. در این خصوص، برخی موارد موجه برای عدم تمکین زن وجود دارد که در دعاوی تمکین باید مورد بررسی قرار گیرد. در این دعاوی، بار اثبات دعوی بر عهده مرد است.

سخن پایانی

در نهایت، نفقه یکی از حقوق مهم زوجه در عقد دائم است که تحت شرایط خاص و با توجه به تمکین زن به او تعلق می‌گیرد. این حق به منظور تأمین نیازهای زن و حمایت از او در زندگی مشترک است. در عقد موقت، پرداخت نفقه تنها در صورتی الزامی است که در عقد شرط شده باشد یا از اوضاع و احوال زندگی طرفین مشخص شود که مرد موظف به پرداخت نفقه است. همچنین، زن باید تمکین کند تا حق نفقه خود را دریافت کند و در صورت امتناع از تمکین، ممکن است از این حق محروم شود.