نگاهی به عملکرد صنعت لوازم خانگی بعد از خروج برندهای خارجی/ از افزایش و تعمیق تولید داخلی تا ایجاد اشتغال پایدار

به گزارش رکنا؛ خروج برندهای خارجی از بازار لوازم خانگی در سال 97، تعهداتی نانوشته برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرد تا از این فرصت استفاده کنند و در غیاب غول‌های کره‌ای، خودی نشان دهند که نتیجه آن افزایش کمی و کیفی تولیدات داخل بود و جهش قابل توجهی در بخش‌های مختلف این صنعت ایجاد شد.

افزایش عمق ساخت محصولات لوازم خانگی از نتایج ممنوعیت واردت لوازم خانگی بود، این افزایش به ویژه در محصولات بزرگ مانند اجاق گاز، ماشین لباسشویی، یخچال فریرز و تلویزیون طی سال‌های اخیر افزایش بسیار چشمگیری داشته و در محصولات کوچک نیز رو به پیشرفت است، هرچند وضعیت گروه اصلی لوازم خانگی به مراتب بهتر از سایر محصولات است.

از سوی دیگر اشتغالی بود که این صنعت در نبود برندهای خارجی ایجاد کرد به طوری که بر اساس آمار وزارت صمت، بیش از 300 هزار نفر به صورت مستقیم و همچنین یک میلیون و 300 هزار نفر نیز به صورت غیرمستقیم در صنعت لوازم خانگی مشغول به فعالیت هستند.

همچنین بررسی روند تولید قبل و بعد از خروج برندهای خارجی نشان از رشد تولید کمی و کیفی محصولات کامل لوازم خانگی طی سالیان اخیر بوده است. این مهم در حالی تحقق پیدا کرد که شرکت‌های خارجی حاضر در بازار ایران که با خروج یکباره از این بازار، در صدد ایجاد تنش ناشی از کمبود کالا در این بازار بودند، هرگز تصور این رشد را نداشتند. روند رشد تولید در صنعت لوازم خانگی کشور حاکی از شکل‌گیری روند صعودی تولیدات طی چند سال اخیر بوده است.

بر اساس گزارش‌های وزارت صمت، روند تولیدات لوازم خانگی در سه گروه محصولی اصلی شامل یخچال فریزر، ماشین لباسشویی و تلویزیون یک روند کاملا صعودی بوده و تولیدکنندگان داخلی به خوبی توانستند حفره 70 تا حدود 90 درصدی بازار را که ناشی از خروج یکباره برندهای خارجی از بازار ایران بود، پوشش دهند.

از سوی دیگر طی چند سال اخیر و با افزایش تیراژ تولید تولیدکنندگان لوازم خانگی، مقیاس اقتصادی تولید باعث شد تا سرمایه‌گذاری روی تولید قطعه و حتی برخی از مواد اولیه توجیه‌پذیر شود. این مهم باعث شد تا بسیاری از شرکت‌های قطعه‌سازی فعال شده و در زنجیره تامین بنگاه‌های بزرگ قرار گیرند که عملا باعث ایجاد افق دید برای این صنعت قطعه‌سازی کشور شده است.

امروزه بالغ بر 90 شرکت قطعه‌سازی تمام وقت و بیش از 3هزار شرکت‌های قطعه‌سازی بخشی از نیازهای صنعت لوازم خانگی به قطعات را تامین می‌کنند. این شرکت‌ها در زنجیره صنعت لوازم خانگی فعال شده‌اند و بقاء آنها بستگی زیادی به ضریب پایداری صنعت لوازم خانگی دارد.

از سوی دیگر میزان واردات قطعه تعرفه مذکور از سال 97 تا حدود 1400 با روند رو به رشد تولیدات داخلی نیز یک نرخ افزایشی داشته است. این در حالی است که از سال 1400 با رسیدن بنگاه‌های داخلی به مقیاس اقتصادی، با وجود افزایش نیاز به قطعات تعرفه مذکور اما آمار واردات این قطعات سیر نزولی را طی کرده که بیانگر تعمیق ساخت داخل قطعات مورد نیاز این صنعت بوده است.

این در حالی است که تولیدکنندگان قطعات و محصولات لوازم خانگی برخلاف برخی سیاستگذاران معتقدند هنوز زمان مناسبی برای آزادسازی واردات تولیدات خارجی به کشور نیست چرا که صنعت لوازم خانگی کشور هنوز در ابتدای مسیر پیشرفت خود قرار دارد و از سوی دیگر سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این عرصه انجام شده و ورود کالاهای خارجی باعث ایجاد نگرانی‌های زیادی برای تولیدکننده می‌شود.

نکته‌ای که عباس هاشمی دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران نیز به آن تاکید می‌کند و می‌گوید: تولیدکنندگان ایرانی در خصوص موضوع آزادسازی واردات دغدغه‌های درست و به‌جایی دارند، آنها سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام داده‌اند و بنابراین آزادسازی سریع واردات می‌تواند شوک بزرگی به آنها وارد و دلیلی برای کاهش سرعت تولید باشد.

وی به پیشنهادی مبنی بر آزادسازی واردات لوازم خانگی صرفا در قبال صادرات آن اشاره کرد و افزود: تولیدکننده ایرانی در این بخش نیز مشکلات زیادی دارد، از لحاظ تکنولوژی، کشورهای منطقه مانند ترکیه، چین و کره‌جنوبی در بازارهای رقابتی حضور دارند و مشکلاتی را که تولیدکننده ایرانی با آن مواجه است، ندارند. بنابراین برای توسعه صادرات باید تعاملات خود را افزایش دهیم.

به نظر می‌رسد فرصت چندساله‌ای که در اختیار تولیدکنندگان لوازم خانگی قرار گرفته، توانسته اثرات مثبتی روی تقویت تولید داخل داشته باشد و همچنین اشتغال پایدار ایجاد و سرمایه‌‌گذاری‌های کلانی وارد این حوزه کند و رقابت‌پذیری در این عرصه را افزایش دهد.

اصفهان /بهمن راعی