هشدار ! برچسب کرونایی را شیوع ندهیم

به گزارش رکنا، جملات بالا درددل‌های زنی است که مادرش بیش از ۱۰ روز با ویروس کووید ۱۹ دست و‌ پنجه نرم کرده است. این زن می‌گوید او و خانواده‌اش آن روزها در برزخ بوده‌اند و از نظر روحی و ‌روانی بشدت بهم ریخته‌اند. رئیس سازمان نظام روانشناسی کشور هم درباره پیامدهای روحی و روانی ابتلا به کرونا هشدار می‌دهد. او می‌گوید: اگر دولت به فکر ارتقای سلامت روان شهروندان بویژه مبتلایان بهبود یافته کووید19 و بازماندگان جانباختگان ناشی از کرونا نباشد بزودی شاهد فاجعه بزرگی در مسائل اجتماعی و اقتصادی کشور خواهیم بود. طلاق، اعتیاد، وسواس و افسردگی از جمله مواردی هستند که پشت پرده ویروس کرونا پنهان شده‌اند و با فروکش کردن موج اپیدمی کرونا رخ نشان می‌دهند. این موضوع زمانی نگران کننده‌تر می‌شود که بدانیم نتایج یک طرح تحقیقاتی که از سوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهیه شده نشان می‌دهد بیش از 50 درصد از ترخیص شدگانی که به دلیل کرونا در بیمارستان بستری بودند، مشکلات روحی و روانی دارند.

انگ زده‌اند من کرونا را در محله‌مان منتشر کرده‌ام!

محسن اکرمی ۳۲ ساله که تا همین یکی دو ماه پیش مسافرکشی می‌کرد، به قول خودش از لب گور برگشته است! می‌گوید مرگ را با چشم خودش دیده و روزهای اول با حال و‌ روز وخیم امیدی به زنده ماندن نداشته است! او درباره مبتلا شدن به کرونا می‌گوید: «کار من مسافرکشی است و صبح تا شب کلی مسافر سوار ماشینم می‌شوند. من جزو کسانی هستم که همان روزهای اولی که اعلام کردند کرونا به ایران آمده به این ویروس مبتلا شدم.البته تا چند روزی فکر می‌کردم آنفلوانزا گرفته‌ام. چرا که گلویم درد می‌کرد و کمی هم نفس تنگی داشتم. روز به روز حالم بدتر شد تا اینکه تب و ‌سرفه‌های خشک به سراغم آمد. همسرم گفت اینها نشانه کروناست. برادرم مرا به بیمارستان یافت‌آباد برد وهمان شب در مسیر بیمارستان از شدت ترس و نگرانی چند بار بالا آوردم. کلاً یک هفته در بیمارستان بستری شدم.» محسن که روزهای پر استرسی را گذرانده درباره مشاهداتش در بیمارستان می‌گوید: «وقتی مرا به بخش عفونی منتقل کردند، اصلاً وضعیت خوبی نداشتم و سرفه‌ها امانم را بریده بود. وقتی پیرمردی در بخش ما حالش بد شد و چند ساعت بعد از دنیا رفت به کلی روحیه‌ام را از دست دادم. هر لحظه منتظر مرگ بودم. سرتان را درد نیاورم بیماری و ضعف و بی‌حالی و نفس تنگی و ترس از مردن از یک طرف و استرس این که نکند خانواده‌ام را آلوده کرده باشم از طرفی مرا به مرز جنون کشانده بود.

روزهای بستری به من و خانواده‌ام فشار روانی زیادی وارد شد و از طرفی برچسبی که به خانواده‌ام خورده که می‌گویند من کرونا را در محله‌مان منتشر کرده‌ام. الان یک ماه است پایم را از خانه بیرون نگذاشته‌ام و دچار افسردگی شده‌ام.»

هنوز در شوک مانده‌ام

مهدی علیزاده، ۲۴ سال دارد و در طلافروشی پدرش کار می‌کند. او مدعی است که توصیه‌های پزشکی را رعایت کرده است و هیچ وقت فکرش را نمی‌کرده که به ویروس کرونا مبتلا شود.

وی درباره زمان ابتلا تا بهبودی خود می‌گوید: «بعد از ابتلا به بیماری کرونا و معاینه پزشک وضعیت جسمانی خوبی نداشتم. در حین استراحت هم مدام افکار وحشتناکی سراغم می‌آمد و تصاویر بیماران کرونایی را که در تلویزیون دیده بودم جلوی چشمم رژه می‌رفتند. من از تنگی نفس بیزار بودم و فوبیای مرگ بر اثر خفگی دارم. روز بعد حالم بدتر و بدتر شد و گذشته از سرفه‌های خشک و حالت تهوع، تبم پایین نمی‌آمد. برادرم مرا به بیمارستان برد و بستری شدم. دو روز بیمارستان ماندم و بقیه دوران نقاهت را در خانه گذراندم. راستش محیط بخش عفونی و ترس از بیماری و انتقال آن به خانواده خواه یا ناخواه مرا نگران می‌کرد ولی دکترها می‌گفتند استرس و ترس مانع از بهبودی می‌شود.»

علیزاده درباره وضعیت روحی خود و‌ خانواده‌اش می‌افزاید: «بعد از ترخیص از بیمارستان و بهبودی نسبی، روحیه‌ام هم شاداب‌تر شد ولی متوجه شدم خانواد‌ه‌ام چند روزی که بیمارستان بودم روزهای سخت و عذاب آوری را گذرانده‌اند و هنوز هم ترس دارند یکی دیگر از اعضای خانواده به این ویروس مبتلا شوند.»

روزهای بدی را گذراندم

محمدرضا پورهادی، مهندس مکانیک و ۴۲ ساله و اهل رشت است. او که نزدیک به ۱۰ روز به کرونا مبتلا بوده می‌گوید:« دوری از خانواده‌ام به خصوص دخترم خیلی زجرآور بود. البته با آنها تماس تصویری می‌گرفتم تا از حال هم باخبر شویم. روزهای تلخ و سختی بود پر از استرس و نگرانی و کابوس. به هر حال تمام شد اما حرف‌های برخی هنوز تمام نمی‌شود که فلانی کرونایی بود. من سعی می‌کنم توجهی به این حرف‌ها نکنم ولی برای خانواده‌ام این حرف‌ها آزاردهنده است.باور کنیدخانواده‌های بیماران کرونایی به مراتب از خود بیماران بیشتر رنج و استرس کشیده‌اند و روحیه‌شان آسیب دیده است.»

ارائه شناسنامه سلامت روان به شهروندان در پسا کرونا

رئیس سازمان نظام روانشناسی کشور درباره بروز علائم روحی و روانی در مبتلایان بهبود یافته کرونا به «ایران» می‌گوید: واقعیت این است ما نگران دوران پسا کرونا هستیم که هنوز شروع نشده است با شروع این دوران قطعاً رشد اختلالات روانی نسبت به دوران کرونا بیشتر خواهد شد و بر مبنای همین تحلیل دردوران پسا کرونا شیوع اختلالات روانی اغلب در بین افرادی رشد خواهد کرد که به این بیماری مبتلا شده و بهبود یافته اند این افراد نشانه‌هایی از انواع اختلالات روانی را تجربه خواهند کرد.

دکتر محمد حاتمی علت بروز مشکلات روحی و روانی را در مبتلایان بهبود یافته کووید19 اینگونه بیان می‌کند: زمانی که ما در معرض خطر هستیم بدن، ذهن و افکار فرد مدام سرگرم عامل بیرونی بیماری است یعنی در هنگام بیماری بدن با مکانیسم دفاعی از عامل بیماری زا دفاع می‌کند و ذهن متوجه علائم بیماری و کنترل آن است و به عواقب جانبی و فشاری که به ارگانیزم وارد می‌شود زیاد توجهی ندارد برای مثال وقتی فردی تصادف می‌کند ممکن است تا چند روز هیچ نشانه‌ای از بدن درد نداشته باشد و کوفتگی و بدن درد بعد از چند روز شروع می‌شود. او با بیان اینکه مبتلایان به ویروس کرونا استرس‌های حادی را تجربه می‌کنند، می‌افزاید: بعد از اتمام بیماری کووید19 ابعاد پنهان این بیماری نمایان می‌شود و فرد دچار غم زدگی، افسردگی و «استرس بعد از بهبودی کرونا» می‌شود. به هر حال این بیماران دوران وخیمی را گذرانده‌اند و با بیماری مقابله کرده‌اند که بهبودی و مرگ در اثر آن نامعلوم است بنابراین بعد از بهبودی دچار خستگی روانی می‌شوند و احتمال اینکه اختلالات روانی و نشانه‌های این نوع اختلالات در آنها زیاد دیده شود بیشتر است. اوضمن هشدار درباره اینکه در دوران پسا کرونا نرخ اختلالات روانشناختی در همه شهروندان افزایش پیدا می‌کند می‌گوید: «مسأله اصلی ما در دوران پسا کرونا بیماری‌های روانی است. همین الان باید برای دوران پسا کرونا به فکر راه حل باشیم.» وی از نامه‌نگاری سازمان نظام روانشناسی کشور به رئیس جمهوری درباره همه‌گیری اختلالات روانشناختی در دوران پساکرونا خبر می‌دهد و می‌افزاید: این دوران در حال فرا رسیدن است ما هشدار می‌دهیم وضعیت سلامت روان مردم در مخاطره است و باید برای ارتقای سلامت روان فکری کرد. حاتمی اظهار می‌دارد: از رئیس جمهوری می‌خواهیم به منظور مقابله با اختلالات روانی و ارتقای سلامت روان شهروندان از حالا برنامه‌ریزی کنند و ستاد ویژه سلامت روان با مسئولیت سازمان نظام روانشناسی کشور تشکیل شود. او در پاسخ به اینکه بهبود یافته‌های کرونا نیاز به چه نوع مداخلات درمانی دارند، می‌گوید: مهم‌ترین کار، غربالگری روانی بهبود یافته‌ها و خانواده‌های مبتلایان به بیماری کووید19 است. به اعتقاد ما همه شهروندان ایرانی باید یک شناسنامه سلامت روان داشته باشند. لازم است برای ارتقای سلامت روان تمهیداتی در زمینه تدوین بسته‌های آموزش خودمراقبتی و دیگر مراقبتی برای شهروندان در نظر گرفته شود.

حاتمی می‌افزاید: شیوع ویروس کرونا موجب استرس و نگرانی در جامعه شده است و همه شهروندان نیاز دارند مهارت‌های کنترل خشم و کنترل استرس را از طریق آموزش و پرورش و برخی سازمان‌ها در سطح وسیع آموزش ببینند چرا که تاب‌آوری مردم در بحران کرونا پایین آمده و این بعد سلامت روان باید ترمیم شود.وی معتقد است، چنانچه نظام سلامت کشور به فکر تاب آوری و سلامت روان مردم نباشد، در آینده با شهروندانی مواجه خواهیم شد که از آشفتگی روانی رنج می‌برند و همین امر بستر بروز فاجعه را در مسائل اجتماعی و اقتصادی فراهم می‌کند.

این در حالی است که تمرکز اصلی ستاد ملی مقابله با کرونا متوجه اقدامات درمانی و بهداشتی است و از سلامت روان بیماران بهبود یافته و دیگر شهروندان در معرض خطر آلودگی با ویروس کرونا غافلند. رئیس سازمان نظام روانشناسی کشور می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود در دوران پسا کرونا نرخ اختلالات روانی و تبعات ناشی از آن از جمله اعتیاد، طلاق، افسردگی و وسواس به دلایل مختلفی افزایش پیدا کند و از الان باید به فکر برنامه‌ریزی باشیم. به گفته دکتر حاتمی، اغلب بیماران بهبود یافته کووید19 دچار استیگما یا برچسب اجتماعی شده‌اند و از این موضوع رنج می‌برند. برچسب «کرونایی» از سوی گفتمان جامعه و حتی برخی رسانه‌ها شکل گرفته و روانشناسان در مرحله اول نسبت به برچسب‌گذاری با بیماران صحبت می‌کنند و با برخی تکنیک‌های گفت‌وگو در باورهای بیماران تغییراتی ایجاد می‌کنند تا این افراد خودشان را کمتر از مردم پنهان کنند.

گزارش‌های روانشناسان نشان می‌دهد، برخی بیماران بهبود یافته کووید19 به دلیل دوری و جدایی از خانواده‌هایشان دچار استرس، اضطراب و تروما شده اند حتی برخی نشانه‌های بیماری PTSD(اختلال استرس پس از سانحه) را تجربه می‌کنند که در موارد شدید حتی نیاز به دارو درمانی و روان درمانی دارند.

روان مبتلایان به کرونا در خطر است

دکتر محمدرضا خدایی روانپزشک درباره عوارض روانی ابتلا به ویروس کرونا به «ایران» می‌گوید: مهم‌ترین عارضه‌ای که مبتلایان به کرونا از آن رنج می‌برند، استیگما یا برچسب «کرونایی» است. معمولاً در جامعه به این بیماران به عنوان افرادی که باعث انتقال ویروس به دیگران می‌شود، نگاه می‌شود. ما با جامعه‌ای سر و کار داریم که سعی می‌کنند از کسانی که کرونا گرفتند، دور شوند و کمتر با این افراد مراوده‌ای داشته باشند. او می‌گوید: گاهی مواردی را می‌بینیم که فرد جدا از اضطراب، دچار افسردگی می‌شود. وقتی فردی فشار روحی سنگینی را تجربه می‌کند، ممکن است بعد از مدتی توان و کشش روحی‌اش تمام شود و دچار یأس و ناامیدی، غم، احساس عدم علاقه به فعالیت و کاهش انگیزه برای فعالیت‌های روزمره شود در واقع بروز حالت بغض و گریه، احساس اینکه دیگران به او توجهی ندارند و کاهش قدرت تصمیم‌گیری همه اینها موجب می‌شود که افکار خودکشی در این افراد تقویت شود.

این روانپزشک می‌افزاید: مبتلایان به کرونا ممکن است دچار اختلال استرس حاد شوند به این معنا که وقتی دچار کرونا می‌شوند، یک سری پس زمینه‌های ذهنی در مورد این بیماری دارند. تپش قلب، احساس خفگی، دست و پنجه نرم کردن با مرگ، از جا پریدن، زودرنجی، حساس شدن و دیدن کابوس از جمله مواردی است که به خاطر از دست دادن سلامتی خود و دیگران به دست می‌آید. اینها اگر درمان نشود، می‌تواند تبدیل به اختلال استرس پس از سانحه شود.

به گفته او، افکار و رفتار وسواسی هم در این افراد بویژه مبتلایان خفیف به کرونا دیده می‌شود که افراد به صورت مکرر دست‌هایشان را می‌شویند. همچنین دلنگرانی و دلمغشولی‌های شدیدی در مورد ابتلای فرزندان و افراد خانواده به کرونا را تجربه می‌کنند. برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

فریبا خان‌احمدی