آشنایی با عنصر جیوه و مشخصات آن

این فلز مایع  به آهنربا جذب نمی‌شود، به همین دلیل هنگامی که روی فرش و کف پوش ریخته می‌شود، نمی‌توان با استفاده از آهنربا آن را جذب کرد. جیوه در انواع دماسنج‌ها، انواع فشارسنج‌ها، مانومترها، دریچه‌های شناور، کلیدهای جیوه‌ای، رله‌های جیوه، لامپ‌های فلورسنت و سایر دستگاه‌ها مورد استفاده قرار می گیرد. این فلز مایع یک فلز براق و سفید نقره‌ای است که از لحاظ تاریخی به عنوان نقره زنده شناخته می‌شود و در دمای اتاق مایع است. فرم فلزی این عنصراز سنگ معدن سولفید جیوه با حرارت دادن سنگ معدن تا دمای بالاتر از ۵۴۰ درجه سانتیگراد تصفیه می شود. این امر جیوه موجود در سنگ معدن را تبخیر می کند و سپس بخارات گرفته شده و سرد می شوند تا جیوه فلز مایع را تشکیل دهند. جیوه می تواند با اکسیژن واکنش نشان دهد اما بسیار کند است و زمان زیادی طول می کشد تا “زنگ” ایجاد شود. “زنگ” جیوه متفاوت از زنگی است که روی آهن می بینید که قرمز و پوسته پوسته است. “زنگ” جیوه چندان متفاوت از جیوه معمولی به نظر نمی رسد. اتم‌های عنصر جیوه شرایط متفاوتی را می‌توانند نسبت به موقعیت مغناطیس ، میدان مغناطیسی، میدان الکتریکی و دما داشته باشند.

ذات عملکردی این عنصر از نوع دیا مغناطیس یا دفع کننده مغناطیس به شمار می رود، اما مولکول این عنصرجذب پذیری بالائی از خود نشان می دهد و نسبت به شدت جریان جذب پذیری تغییر یافته و نمی‌تواند آن بار الکتریکی یا مولکولی و الکترونی جذب شده را به شکل مولکول خود تغییر دهد و دوباره تابش نماید.  مولکول این عنصر تحت شرایط متفاوت به وضعیت و حالت‌های موقت بنابر جریان وارد شده تأثیر می‌پذیرد و وضعیت مولکولی این ماده و همچنین شکل آن تغییر می‌نماید. از آنجا که وضعیت مولکول درونی جیوه قابلیت تغییر داشته و مولکول این عنصر خرد یا کوچک می‌شود و انرژی بخود گرفته و از دست می‌دهد و اکسید نیز می‌شود عوامل تأثیر پذیری رفتار این عنصر نسبت به وضعیت‌های گوناگون متفاوت جلوه می کند. همین جریانات موجب می‌گردد که این عنصر خاص به ‌صورت موقت حالت فرومغناطیس نیز بخود گرفته یا مولکول‌های آن تغییر یافته یا تحت تأثیر جریانات مغناطیسی و الکتریکی قرار بگیرد.

شرایط مولکولی این عنصرمی‌تواند در مدت زمانی که تحت جریانات قرار می گیرد مغلوب شده و تغییر نماید؛ به‌خصوص در موقعیتی که این عنصر تحت تأثیر میدان الکترومغناطیس با شدت مغناطیس بالاتر یا فرکانس قرار بگیرد حالت و شکل خود را از دست داده یا در اصل تغییر می‌نماید و با توجه به اینکه مولکول‌های این عنصر تحت جریان نیرو یا دما به هم نزدیک یا از هم دور می‌شوند دارای توان تأثیر پذیری بالائی از جریانات وارده است. با توجه به آنکه شرایط مولکولی این ماده در وضعیت‌های متفاوت تغییر می‌نماید شرایط دسته فلزات دیا مغناطیس دائم مانند طلا، نقره، مس و آلومینیوم را ندارد و رفتار مولکولی جیوه مانند طلا ثابت نمی‌باشد، پس این عنصر نمی تواند اثر جریانات وارده را شبیه وضعیت مولکولی خود نموده و مانند وضعیت ثابت خود تابش نماید و آن دسته فلزات دیامغناطیسی که رفتار مولکولی ثابت ندارند تحت شرایط جریانات متفاوت می‌توانند تغییر وضعیت دهند.

جیوه با بیشتر اسیدها واکنش نمی‌دهد، مانند اسید سولفوریک رقیق. هرچند که اسیدهای اکسیدکننده مانند اسید سولفوریک غلیظ و اسید نیتریک یا تیزاب جیوه را حل می‌کنند و سولفات، نیترات و کلرید جیوه(II)  را از خود برجای می‌گذارند. این عنصر مانند نقره با سولفید هیدروژن هوا واکنش می‌دهد. این عنصر حتی با تکه‌های کوچک جامد گوگردی هم واکنش می‌دهد. این مواد در کیت‌های نشت جیوه برای جذب بخارهای جیوه به کار می‌روند. به هر آلیاژی که با استفاده از جیوه تشکیل شود در اصطلاح ملغمه گفته می‌شود. به عبارت دیگر ملغمه همان جیوه-فلز است که می‌تواند مایع یا جامد باشد. جیوه می‌تواند با طلا، روی و بسیاری از فلزهای دیگر ملغمه تشکیل دهد. 

آهن یک استثناءمحسوب می شود. برای همین به صورت سنتی برای جابه جایی این عنصر در حجم های بزرگ از ظرف‌های آهنی بهره برده می‌شد.

فلزهای دیگر که با جیوه ملغمه نمی‌سازند عبارتند از تانتال، تنگستن و پلاتین.

ملغمهٔ سدیم - جیوه یک عامل کاهندهٔ پرکاربرد در ساخت مواد آلی به شمار میرود. همچنین در لامپ‌های سدیمی فشاربالا هم بکار می‌آید.

هنگامی که این عنصر و آلومینیم خالص در تماس با هم قرار گیرند به آسانی با هم ترکیب می‌شوند و ملغمهٔ آلومینیم-جیوه را تشکیل میدهند. اکسید آلومینیم که پوشش محافظ آلومینیم در برابر اکسیدشدگی آلومینیوم است در برابر این ملغمه به آسانی از میان می‌رود برای همین حتی اندازه‌های اندک جیوه هم برای آلومینیم بسیار خورنده‌است.