علائم افتادگی مثانه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

افتادگی مثانه چیست؟

شاید اولین بار که نام افتادگی مثانه را می‌شنوید، خنده‌دار به نظرتان بیاید و با خود بگویید مگر چنین چیزی امکان دارد. چگونه مثانه می‌تواند بیفتد؟ مثانه که یک عضو کیسه مانند است که وظیفه نگهداری از ادرار را بر عهده دارد و توسط عضلات نگهدارنده محافظت می‌شود.

در شرایط عادی عضلات کف لگن و مجموعه‌ای از بافت‌های حمایت کننده مثانه را سر جای خود ثابت نگه می‌دارند. اما عواملی مانند افزایش سن، زایمان، فشار جسمی سنگین و... می‌توانند باعث شل شدن و یا ضعیف شدن این عضلات و دیواره قدامی مهبل شوند. در چنین شرایطی مثانه از لایه محافظتی خارج و در داخل واژن برآمده می‌شود. در موارد شدید مثانه در دهانه واژن ظاهر می‌شود و یا از آن بیرون می‌زند. این عارضه با علائمی همراه است که باعث می‌شود متخصص زنان و زایمان خیلی راحت بیماری را تشخیص دهد.

علائم افتادگی مثانه

افتادگی مثانه علائم و درجه بندی خاص خود را دارد و در شرایط مختلف به شیوه‌های متفاوتی بروز پیدا می‌کند. این عارضه می‌تواند در انواع خفیف تا بسیار شدید ظاهر شود. در نوع خفیف بیماری تنها بخشی از مثانه روی مهبل می‌افتد و در نوع بسیار شدید آن تمام مثانه از مهبل بیرون می‌زند و با عارضه‌های دیگری مانند افتادگی رحم، فتق راست روده به درون مهبل و فتق روده همراه می‌شود. در مجموع می‌توان علائم بروز افتادگی مثانه را به صورت زیر جمع‌بندی کرد:

• احساس چیزی شبیه توپ در مهبل
• ناراحتی یا درد در لگن
• بیرون زدگی بافت از مهبل (گاهی همراه با خونریزی)
• داشتن حس خالی نبودن مثانه بلافاصله پس از ادرار (ادرار ناقص)
• عفونت مثانه‌ای پی در پی
• رابطه جنسی دردناک
• احساس درد در پایین کمر
• احساس درد در واژن، لگن، پایین شکم و کشاله ران
• دفع مکرر یا میل به دفع ادرار

علت‌های بروز افتادگی مثانه

در ابتدای مطلب برخی از علل رایج بروز افتادگی مثانه را شرح دادیم. اما موارد مذکور تنها علل بروز این عارضه نیستند و موارد زیادی می‌توانند در بروز افتادگی مثانه دخیل باشند. مواردی مانند یبوست، جراحی قبلی لگن، زور زدن مکرر برای دفع مدفوع، بلند کردن اجسام سنگین، یائسگی (کاهش سطح استروژن)، هرچیزی که باعث وارد شدن آسیب به عضلات کف لگن شود و چاقی می‌توانند علت‌هایی برای بروز افتادگی مثانه باشد. فراموش نکنید که چاقی علاوه‌بر افتادگی مثانه می‌تواند در بروز بیماری‌های دیگری نیز دخیل باشد پس اگر دچار چنین مشکلی شدید، حتما به یک دکتر غدد خوب در تهران مراجعه نمایید.

افتادگی مثانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص افتادگی مثانه بسیار راحت است و در مراحل اولیه پزشک با انجام برخی معاینات به‌راحتی بیماری را پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال ممکن است پزشک از شما بخواهد دراز بکشید یا کمی زور بزنید یا حتی بایستید. او با روش‌هایی استاندارد اندازه گیری می‌کند که افتادگی چقدر جدی و در چه قسمت‌هایی از واژن است و درمان مناسب را برای شما در نظر می‌گیرد. سایر روش‌ها برای تشخیص افتادگی مثانه عبارتند از انجام برخی آزمایشات و مطالعات تصویر برداری که از این میان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• سیستوسکوپی
• تست یورودینامیک
• سونوگرافی
• MRI

افتادگی مثانه چگونه درمان می‌شود؟

درمان افتادگی مثانه با توجه به نوع و شدت آن متفاوت است. به‌عنوان مثال برای درمان نوع خفیف این بیماری معمولا به درمان پزشکی یا جراحی نیاز نیست و فقط فرد مبتلا باید برخی موارد را رعایت کند. مثلا از بلند کردن جسم سنگین یا زور زدن اجتناب کند. برای درمان درجات بعدی افتادگی مثانه پزشک با توجه به سن بیمار، سلامت عمومی، اولویت درمانی و شدت افتادگی مثانه، روش درمانی مناسب را در پیش می‌گیرد. در مجموع برای درمان افتادگی مثانه متوسط تا شدید می‌توان از روش‌های زیر کمک گرفت:

درمان با رحم بند

رحم بند ابزاری است که درون مهبل قرار می‌گیرد و مثانه را در جای خود نگه می‌دارد. این وسیله باید هرچند مدت یک‌بار برداشته و تمیز شود تا باعث بروز عفونت نشود. البته گاهی تعویض رحم بند باید توسط پزشک انجام شود اما انواعی نیز وجود دارد که شخص بیمار می‌تواند فرایند تعویض را خودش انجام دهد.

درمان با جایگزینی استروژن

استروژن کمک می‌کند که ماهیچه‌های مهبل تقویت و حفظ شوند. این شیوه درمان برای اغلب زنان مبتلا به افتادگی مثانه مفید است اما نمی‌تواند درمانی مناسب برای همه بیماران باشد. به‌عنوان مثال کسانی که به سرطان مبتلا هستند نباید از این روش استفاده کنند. جایگزینی استروژن یا به‌صورت خوراکی انجام می‌شود یا به‌صورت موضعی در انواع پچ یا کرم. از این میان کرم‌ها اثر قوی‌تر و خطر کم‌تری (نسبت به نوع خوراکی) دارند. این روش درمانی بیش‌تر برای خانم‌های یائسه که سطح استروژن آن‌ها پایین است تجویز می‌شود.

درمان با جراحی

در موارد خیلی شدید که افتادگی مثانه با رحم بند و درمان استروژن خوب نشود، پزشک روش جراحی را پیشنهاد می‌دهد. این روش درمانی از طریق مهبل و با هدف تحکیم مثانه در جا مناسب و تقویت دیواره مهبل انجام می‌شود. بسته به نوع و شدت جراحی بیمار در حالی‌که بیهوش است عمل می‌شود و یا همان روز به خانه می‌رود یا برای یک روز در بیمارستان می‌ماند. در حین عمل مثانه با یک برش در دیواره مهبل اصلاح می‌شود. کسانی‌که از جراحی برای درمان افتادگی مثانه استفاده می‌کنند بعد از عمل باید از بلند کردن اجسام سنگین  و فشار آوردن دوری کنند.

برای درمان افتادگی مثانه روش‌های دیگری نیز وجود دارد که پزشکان متناسب با وضعیت بیمار از آن‌ها استفاده می‌کنند. مواردی مانند:

• فیزیوتراپی
• تحریک الکتریکی (فعال کردن ماهیچه‌های کف لگن با استفاده از جریان الکتریکی)
• بیوفیدبک (بررسی فعالیت ماهیچه‌ای مهبل با استفاده از حسگر)

افتادگی مثانه؛ عارضه‌ای شایع اما قابل پیش‌گیری

در این مطلب با افتادگی مثانه، دلایل بروز آن و علائم و نشانه‌های بیماری آشنا شدید و روش‌های درمان آن را نیز آموختید. پیامدهای این بیماری مانند عدم کنترل ادرار یا حس تخلیه ناقص بسیار آزار دهنده و گاهی دردسر ساز هستند. بنابراین بهتر است با رعایت برخی موارد از بروز آن پیش‌گیری کنید. به‌عنوان مثال از رژیم غذایی حاوی فیبر بالا و مایعات فراوان استفاده کنید. از فشار آوردن و بلند کردن اجسام دوری کنید. فعالیت بدنی منظم داشته باشید و سعی کنید از چاقی دور بمانید. این موارد می‌توانند در پیش‌گیری از بروز افتادگی مثانه موثر باشند. (منبع: تابناک)