آینده فرونشست اصفهان به کجا خواهد رسید؟

به گزارش رکنا از اصفهان؛ علی بیت الهی، مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست زمین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در اولین جشنواره مطبوعاتی زاینده‌رود ایران اظهار کرد: فرونشست بر خلاف زلزله یک معضل انسان ساخت است، بنابراین راه‌هایی برای کنترل آن وجود دارد و این امر در اصفهان که تاریخ ایران در آن نوشته شده از اهمیت بالایی برخوردار است و شکوه ایران وظیفه تک تک ماست‌.

وی با اشاره به ترک خوردن مسجد سید بر اثر فرونشست افزود: ما باید جلوی تخریب بناهای تاریخی اصفهان را بگیریم، زیرا این تخریب جبران ناپذیر است؛ مثل بنای تاریخی بم که بازسازی شد، اما دیگر حال و هوای قبل در آن جریان ندارد.

مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست زمین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: کشورهای مختلف با فرونشست روبه‌رو بودند و توانستند با آن مقابله کنند، مثلا دشت شهر توکیو ژاپن با فرونشست ۱۲ سانتی متری زمین در سال روبه‌رو بود و طی ۳۰ سال نرخ فرونشست در این منطقه صفر شد. چنین تجربه‌ای در مورد شهر بانکوک نیز رخ داد و با انجام یک سلسله اقدامات فرونشست به صفر رسید.

وی با بیان اینکه حدود ۱۰ درصد مساحت ایران تحت تاثیر فرونشست زمین است، ادامه داد: اصفهان پرریسک‌ترین شهر ایران برای مخاطره فرونشست در سکونتگاه‌ها است. اگر تالاب گاوخونی ۱۰ سال دیگر خشک بماند، ریزگردها و طوفان‌های نمکی نه تنها اصفهان، بلکه یزد و گستره وسیعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین تالاب گاوخونی یک مطالبه فرااستانی است و مخاطرات اصفهان شهرهای اطراف را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بیت‌الهی ادامه داد: استان اصفهان بیشترین تعداد شهرهای واقع در پهنای فرونشستی را دارد و ۲۵ شهر استان اصفهان تحت تاثیر فرونشست زمین هستند. از نظر بافت‌های فرسوده نیز استان اصفهان تحت تاثیر فرونشست است و اصفهان، بعد از خراسان رضوی بیشترین بافت تاریخی را دارد.

وی با بیان اینکه مطالعات روی فرونشست استان اصفهان از سال ۱۳۹۵ آغاز شد، خاطرنشان کرد: در آن زمان تعداد بسیار کمی فرونشست را می‌شناختند و مسئولان این امر را مورد توجه قرار نمی‌دادند و در سال ۱۴۰۰ یک نقشه جامع از ۸۸ نقطه و نقشه برای فرونشست در اصفهان ارائه شد، که تلاش کردیم این پیام را به دولت برسانیم که مسئله فرونشست اصفهان بحرانی است و در آن زمان قول دادند اقداماتی روی زمین انجام می‌شود، که شخصا در این سال‌ها کار ملموس و قابل اندازه‌گیری روی زمین ندیدم.

مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست زمین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: فرونشست یک پدیده ادامه‌دار تا بی‌نهایت نیست، وقتی آبخوان فشرده شود و فرونشست به مرز نهایی خود رسید، فرونشست متوقف خواهد شد و آن موقع مرگ آبی رخ خواهد داد و در آن زمان قدرت نفوذپذیری و تغذیه آبخوان صفر خواهد شد و دشت‌ها به بیابان تبدیل می‌شوند و این آینده‌ای است که طی ۳۰ تا ۴۰ سال آینده رخ می‌دهد.

آب اصفهان را ارزانی داشتند

همچنین مجید نادرالاصلی رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان در این مراسم اظهار کرد: حدود ۲۵ سال است آب زاینده‌رود را به دیگران ارزانی داشتند و قرار بود در مقابل آن امتیازاتی به اصفهان بدهند، اما امروز می‌بینیم که مرکز ایران با جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر که از لحاظ جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای فوق استراتژیک محسوب می‌شود، در عطش و بی‌پاسخی می‌سوزد.

وی افزود: این وضعیت، فقط مربوط به امروز و دیروز یا یک دولت خاص نیست؛ سال‌ها است این روند ادامه دارد و نتیجه آن بحرانی است که امروز اصفهان را تهدید می‌کند.

رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان بیان می‌کند: در مدیریت شهری اصفهان به‌رغم اینکه از نظر قانونی ابزار اجرایی مستقیمی در اختیار نداریم، اما وظیفه خود دانستیم که با تمام توان وارد عمل شویم، به‌همین دلیل دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود ایجاد شد تا به زنده‌سازی حق اصفهان کمک کند.

نادرالاصلی ادامه داد: زاینده‌رود تنها یک رودخانه نیست، بلکه شریان حیاتی این منطقه است و باید زنده باشد، چراکه حیات این سرزمین به آن وابسته است.

وی خاطرنشان کرد: امروز از همه خبرنگاران و رسانه‌ها می‌خواهیم که همراه و هم‌صدا با ما، مطالبه‌گر احیای زاینده‌رود باشند؛ برخی به اشتباه این رودخانه را فصلی خوانده‌اند، در حالی که بارگذاری‌های بی‌رویه و انتقال آب‌های بالادست، این رودخانه همیشه جاری را به این وضعیت رسانده است.

رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: به‌عنوان فردی که سال‌ها در عرصه سیاست این استان فعالیت داشته‌ام، پس از سال ۱۳۷۸ آب اصفهان را به استان یزد در ازای ایجاد تونل سوم کوهرنگ دادند؛ این تونل ساخته شد، اما سدی برای آن ایجاد نکردند و منابع بدون مدیریت صحیح مصرف شد.

نادرالاصلی عنوان کرد: مسئولان این مطالبه را جدی بگیرند؛ امروز اصفهان با کاهش چشمگیر ذخایر آب پشت سد زاینده‌رود روبه‌رو است، در حالی که باید بیش از ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره داشته باشیم، هم‌اکنون تنها ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب داریم که بیش از دو سوم آن نیز گل‌آلود است و حتی نیازهای شرب را به‌طور کامل تأمین نمی‌کند.

وی گفت: کشاورزان ما در این شرایط متحمل ضررهای سنگینی شده‌اند، علاوه بر این محیط زیست شهر نیز به شدت آسیب دیده است؛ از فرونشست زمین گرفته تا افزایش آلاینده‌ها و انتشار ریزگردهای سمی حاصل خشکی این رودخانه است.

رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح کرد: زاینده‌رود فقط برای گردشگری و زیبایی نیست؛ این رود منبع اصلی حیات، کشاورزی، صنعت و شرب مردم اصفهان است و اگر این شریان حیاتی خشک شود، آینده اصفهان و حتی بخشی از تمدن مرکزی ایران در خطر خواهد بود.

نادرالاصلی یادآور شد: امیدواریم که این مطالبه ملی با حمایت شما به نتیجه برسد و روزی بتوانیم جشن احیای زاینده‌رود را برگزار کنیم؛ از همه شما صمیمانه قدردانی می‌کنم و امیدوارم این مسیر را با یک‌دیگر ادامه دهیم.

گفتنی‌ست، دبیرخانه زاینده‌رود با هدف فرهنگ‌سازی و مطالبه‌گری دقیق و درست مدتی است شکل گرفته ‌و جشنواره مطبوعاتی و عکاس در این راستا اولین دوره خود را سپری کرد.

اصفهان/ بهمن راعی