عطر خانگی چیست؟

به گزارش رکنا، در این مقاله شما را با چند روش مختلف ساخت عطر در خانه آشنا می کنیم تا بتوانید عطرهای مورد علاقه خودتان را در منزل و به صورت کاملا مطمئن بسازید البته ساخت عطر در خانه بیشتر از هر چیز نیاز به دقت و حوصله دارد. پس اگر تازه کار هستید، نباید یکی دوبار اول انتظار رایحه های خاص و هارمونیک داشته باشید.

درست کردن عطر هم درست مثل آشپزی است؛ باید کمی تمرین کنید تا بتوانید مزه‌ها را با هم ترکیب کنید و مزه جدید خلق کنید. در درجه اول بهتر است برای ساخت عطر در خانه ، کمی بیشتر با عطرها آشنا شوید اما اگر برای ساخت عطر اختصاصی تان عجله دارید، با کلیک بر روی لینک زیر به مرحله بعدی بروید.

اطلاعات مفید درباره عطرها

عطرهای امروزی از قسمت های مختلف گیاهان تشکیل شده اند. این قسمت ها شامل برگ تنه ریشه ساقه میوه دانه و غیره می‌باشند. از گیاهانی که در عطر سازی کاربرد بیشتری دارند می‌توان از ترنج. هل. سدر. یاسمن. زنبق زرد و … نام برد. از میان گیاهانی که بیشترین اهمیت را در عطرسازی دارند با توجه به قسمتی که مورد استفاده قرار می‌گیرد می توان به روغن طبیعی رز. عصاره یاسمن و گلهای پرتقال اشاره کرد. معمولا عطرهای امروزی هر کدام شامل درصدی از گیاهان نام برده در مواد متشکله خود می‌باشند.

مهم ترین لحظات حس کردن عطر

عطرهای امروزی دارای تفاوت های زیادی با یکدیگر می‌باشند از جمله این تفاوت ها معیار اثر اولیه عطر می‌باشد. این اثر که در واقع همان حسی می‌باشد که در اولین برخورد با آن عطر بوجود آمده و معمولا پس از چندین دقیقه پایان می‌پذیرد. توانمندی این اثر می‌تواند باعث جذب بیشتر مشتری شود. اثر بعدی اثر رایحه می باشد که همان حسی است که شما پس از بو کردن پوست آغشته به عطر احساس می‌کنید. به این مرحله. مرحله میانی نیز گفته می‌شود. مرحله نهایی، حسی می باشد که پس از خشک شدن و یا احیانا جذب شدن عطر به پوست بدن احساس می‌شود.

عطرها را به طور کلی می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد

یکی عطرهای مایع که طیف بسیار وسیعی از عطرها را به خود اختصاص می‌دهد و دیگری عطرهای جامد که به صورت‌های مختلفی وجود دارند.

از عمده عطرهای جامد می‌توان به مُشک جامد و عود و عطرهای شیمیایی جامد اشاره کرد.

هرم بویایی عطر

همچنین عطرها را با توجه به نحوه تولید آنها به دو گروه طبیعی و شیمیایی تقسیم می‌کنند.

عطرهای طبیعی :

عطرهای طبیعی به عطرهایی گفته می‌شود که حاصل تغییر و تحول در یک چیز طبیعی است؛ مثل عطر «گل محمدی» که همان گلاب است یا عطر گل یاس و عطر گلهای مختلف که از تغلیظ کردن عصاره گلهای مختلف به دست می‌آید. یکی از طبیعی‌ترین و مرغوب ترین عطرهای طبیعی دنیا، مشک ختن است که از ناف آهوی چینی به نام «آهوی خُتن» که در دشت «خُتن» در چین زندگی می‌کند به دست می‌آید. همچنین عطری که از عصاره نوعی گل رز معروف به «رز محمدی» به دست می‌آید. معروف ترین این عطر در کاشان ساخته می شود و نوع خالص آن عطر گلاب قمصر کاشان است. در ایران عصاره رقیق شده این عطر را به نام گلاب به صورت خوراکی استفاده می‌کنند. می‌گویند پیامبر اسلام  (صلی الله علیه و آله) از این عطر استفاده می‌کرده به همین دلیل به «گل محمدی» معروف شده است.

عطرهای شیمیایی :

عطرهای مصنوعی و یا شیمیایی عطرهایی هستند که توسط علم شیمی و با تغییر و تحول در یک یا چند ماده شیمیایی بدست می‌آید. عطرهای شیمیایی عموماً دوام و ماندگاری بیشتری نسبت به عطرهای طبیعی دارند؛ چون در بافت ملکولی آنها از انواع و اقسام مواد شیمیایی استفاده شده که باعث دوام زیاد آنها می‌شود.

عطرهای شیمیایی به صورت‌های مختلفی وجود دارند. یک دسته از این عطرها با درجه خلوص بالا و به صورت مایع در قوطی‌هایی با وزنهای متفاوت و از جنس آلومینیوم و با نامهای بسیار متنوع (چیزی در حدود بیش از ده هزار نام مختلف) تولید شده و به بازار عرضه می‌شوند. این قبیل عطرها را در صنایع مختلف آرایشی و بهداشتی و کرم سازی و صابون سازی به کار می‌برند. علاوه بر آن به صورت خالص و برای خوشبویی تن و بدن نیز استعمال می‌شود. دسته دیگر عطرهای مایع به نام عمومی «ادکلن» و با تنوع بیش از چند هزار نام متفاوت تجاری در بازار وجود دارد. که همان عطرهای خالص مایع که ذکر آن شد به اضافه لاکی مخصوص و ماده نگهدارنده ویژه در شیشه‌ها و قوطی‌های مختلف تولید و عرضه می‌شود.

ادکلن‌ها عموماً دوام کمتری نسبت به عطرها دارند و در شیشه‌های اسپری‌دار ارائه می‌شوند تا استفاده از آنها راحت‌تر باشد. گروهی دیگر از همین دسته از عطرها، اسپری‌های خوشبوکننده بدن و هوا می‌باشند که در اشکال و انواع بسیار زیادی در بازار وجود دارند و محتویات آنها همان ترکیبات ادکلن‌هاست؛ به اضافه گازی ویژه که در کپسولهای فلزی خاص نگهداری می‌شوند. مثل ادکلنها دارای یک اسپری است که با فشار گاز داخل کپسول به بیرون هدایت شده و با فشار زیاد اسپری می‌شوند.

چرخ رایحه در ساخت عطر

برای ساخت عطر در خانه به صورت استاندارد از رایحه های نزدیک بهم استفاده کنید. در این مرحله کمی درباره عطرها و رایحه های مختلف توضیح داده ایم.

رایحه عطرهای مختلف بسته به زمانی که بوی آنها به مشام می‌رسد، به سه نت اصلی تقسیم می‌شوند.

    نت بالایی : رایحه‌ای است که به محض استعمال عطر احساس می‌شود و کمی بعد از بین می‌رود.

    نت بالایی معمولاً یکی از این رایحه هاست : لیمو، پرتقال، گریپ فروت، نارنج، نعناع تند، نعناع و … .

    نت میانی : این نت بلافاصله بعد از تمام شدن نت بالایی به مشام می‌رسد.

    نت بالایی رایحه هایی مثل گشنیز، مرزنگوش، ریحان، علف لیمویی، رزماری، شمعدانی، اسطوخودوس و … است.

    نت پایه یا پایانی : این نت بعد از نت میانی احساس می‌شود و رایحه اصلی عطر شماست.

    نت پایه معمولاً بوی پچولی یا نعناع هندی، کندر، چوب سرو و کاج می‌دهد.

وقتی می خواهید عطر بسازید باید نت ها را از آخر به اول اضافه کنید؛

ابتدا نت پایه، سپس نت میانی و در آخر هم نت بالایی.

خانواده های رایحه

عطرها معمولاً به چهار خانواده گلی، شرقی، چوبی و تازه تقسیم می‌شوند. وقتی با چرخ رایحه و این خانواده ها آشنا باشید، می‌توانید رایحه‌هایی را ترکیب کنید که در این دسته‌بندی به هم نزدیک‌تر هستند. به این ترتیب هارمونی و هماهنگی رایحه‌های مختلف به حداکثر می‌رسد و می‌توانید یک رایحه جدید خلق کنید.

تقسیم‌بندی‌های مختلفی برای خانواده رایحه های مختلف وجود دارد که ما یکی از آنها را در زیر آورده ایم (به ترتیب ها دقت کنید) :

    گلی (Floral) : گلی، گلی ملایم (Soft Floral) و گلی شرقی (Floral Oriental).

    شرقی (Oriental) : شرقی ملایم (Soft Oriental)، شرقی و شرقی چوبی (Woody Oriental).

    چوبی (Woody) : چوبی جنگلی یا خزه دار (Mossy Woods) و چوبی خشک (Dry Woods).

    تازه و خنک (Fresh) : مرکبات (Citrus)، سبز (Green) و آب (Water).

برای ساخت عطر بهتر، رایحه های نزدیک را با هم مخلوط کنید!

روش اول ساخت عطر در خانه

وسایل مورد نیاز :

    الکل

     روغن اسانس، روغن عطر، روغن دم کرده یا طعم دهنده های غذایی مثل وانیل (توضیحات بیشتر را در ادامه بخوانید)

    آب مقطر یا آب معدنی

    گلیسیرین

لازم نیست همه روغن هایی که در بالا نام بردیم را داشته باشید. البته هرچه مواد خام تنوع بیشتری داشته باشند، دست تان در ساخت رایحه بازتر است.

این روغن‌ها را می‌توانید از عطاری‌ها بخرید. بین روغن‌هایی که نام بردیم، روغن اسانس از همه ارزانتر است چون مصنوعی است.

ابزار مورد نیاز ساخت عطر در خانه :

    یک بطری شیشه ای برای نگه داشتن عطر دست ساز (بهتر است رنگی باشد)

    شیشه مربا برای مخلوط کردن رایحه ها

    قاشق یا فنجان اندازه گیری

    قطره چکان

    قیف

    فویل یا کاغذ کادو (اگر از بطری شیشه ای شفاف استفاده می کنید)

بطری ها را آماده کنید

بطری‌ها و شیشه‌های مربا را در ظرفشویی یا با روش‌های دستی استریل کنید. اگر از بطری‌های کهنه استفاده می‌کنید، اینکار را با دقت بیشتری انجام بدهید. هر چیزی که اسانس و عطر به مدت طولانی در آن قرار می‌گیرد، باید کاملاً تمیز باشد.

الکل را اضافه کنید

هرچه الکل خالص تر باشد، بهتر است. یک چهارم فنجان الکل داخل شیشه مربا بریزید. برای ساختن عطر مورد علاقه‌تان رایحه‌ها را ترکیب کنید. حالا می‌توانید ساخت عطر در خانه را آغاز کنید. از قبل لیست رایحه‌ها و ترتیب اضافه کردن آنها را روی کاغذ بنویسید.

25 قطره روغن اسانس یا روغن عطر داخل شیشه مربا بریزید. یکی از رایحه‌های لیست را بردارید و چند قطره از آن داخل شیشه بریزید. شیشه را تکان بدهید و محلول را بو کنید (حتماً نام رایحه‌ها و تعداد قطره‌ها را روی کاغذ بنویسید). رایحه بعدی را بردارید و چند قطره از آن هم اضافه کنید. همین طور میزان و تعداد رایحه‌ها را کم و زیاد کنید تا به عطر دلخواه‌تان برسید. اگر نمی‌دانید باید از کجا شروع کنید، الکل را در ظرف های کوچک تر بریزید و در هر کدام از آنها رایحه‌های مختلف (با اندازه های مختلف) را آزمایش کنید. کسب تجربه کمک می‌کند خلاقیت تان در ساخت عطر خانگی زودتر بروز پیدا کند.

صبر کنید تا عطر عمل بیاید

وقتی به رایحه مورد نظرتان رسیدید، باید صبر کنید تا عطر خوب جا بیفتد و عمل بیاید. ساخت عطر در خانه به دست کم 48 ساعت در محیط خشک و خنک بگذارید. این مدت بسته به نوع رایحه هایی که استفاده کرده اید تا یک ماه هم می‌رسد. این کار باعث می‌شود رایحه‌های مختلف بهتر باهم ترکیب بشوند و ماندگاری عطر هم بیشتر شود. بعد از طی شدن زمانی که مشخص کرده اید، عطر را بردارید و آن را بو کنید. اگر از رایحه آن راضی نبودید، از روی لیست‌تان کاستی هایش را برطرف کنید و دوباره بگذارید تا جا بیفتد.

آب و گلیسرین را اضافه کنید

حالا که عطرتان آماده شده باید آن را رقیق کنید. ابتدا دو قاشق آب مقطر یا آب معدنی به آن اضافه کنید. اگر می‌خواهید اسپری عطر بسازید، میزان آب را بیشتر کنید. حدود پنج قطره گیلیسرین هم اضافه کنید تا رایحه عطر در طول زمان حفظ بشود.

عطر خانگی و البته اختصاصی تان آماده است!

حالا می‌توانید عطر مخصوص‌تان را داخل ظرفی که انتخاب کرده اید، بریزید. باز هم می‌گوییم که اگر از شیشه عطرهای قدیمی تان استفاده می‌کنید،

باید آن را کاملاً استریل کنید تا اصلاً بود ندهد. اگر از شیشه شفاف استفاده می‌کنید حتما آن را با کاغذ کادو یا فویل بپوشانید. اینکار عطر را در برابر نور مقاوم می‌کند.

روش بعدی ساخت عطر توسط خودتان

با کمک دکتر محمدتقی عبادی، دکترای گیاهان دارویی، دو روش دیگر ساخت عطر خانگی را به شما آموزش می دهیم. شاید کمی دور از ذهن به نظر برسد

اما واقعیت این است که می‌توانید از گیاهان و گل‌های خوشبو عطر دلخواه تان را تهیه کنید. مواد لازمش هم در دسترس است. شاید سر دیوار خودتان یا همسایه شاید هم در باغچه حیاط. یاس امین الدوله و رز و شمعدانی با عطر بی نظیرشان در حیاط غوغایی به پاکرده اند، به راحتی این رایحه های دلپذیر را به خانه بیاورید.

عملیات تقطیر عطر در منزل

اولین روش یعنی تقطیر با آب برای تهیه اسانس گیاهان و گل هایی مانند اسطوخودوس، گل محمدی، رز، شمعدانی عطری، آویشن، میخک و مریم گلی به کار می آید؛

روشی که اگر به کاشان سفر کرده باشید مشابه آن را در گلاب گیری ها دیده اید.

مواد لازم برای تقطیر عطر:

    ظرفی با گنجایش ۵۰۰ سی سی

    آب: یک عدد

    گل تازه موردنظرتان: ۷۵ تا ۸۰ گرم

    سینی: یک عدد

    اتانول: به مقدار لازم

دستگاه تقطیر

طرز تهیه عطر خانگی و ساخت عطر در خانه:

برای ساخت عطر در خانه ابتدا ظرف را از آب پر کنید و روی اجاق گاز بگذارید.

بعد گل های تازه را در آن ریخته و اجازه دهید آب جوش بیاید.

بعد از اینکه آب جوش آمد، سینی سرد را با یک شیب ملایم بالای ظرف بگیرید تا بخار ناشی از تبخیر آب همراه با ترکیبات معطر گل ها (اسانس) روی سطح آن بنشیند. اسانس همراه با آب دائما به صورت قطره قطره از سینی به داخل ظرف جمع آوری اسانس چکیده می‌شود. حال شما یک لایه روغن زرد کمرنگ یا زرد مایل به سبز روی سطح آب می‌بینید که همان اسانس گیاه است. آن را از آب جدا کرده، در یک ظرف کوچک بریزید.

یادتان باشد ظرف تان باید کاملا خشک، تیره رنگ (با کشیدن یک لایه فویل آلومینیوم می توانید ظرف را در مقابل نور عایق کنید) و متناسب با میزان اسانس تان باشد.

برای این میزان از آب و گل، ظرف یک تا یک و نیم سی سی کافی است. در این ظرف نباید هوا باشد و چون شما دستگاه وکیوم و خارج کردن هوا از ظرف را در خانه ندارید، بهتر است شیشه های تان کوچک باشند که با اسانس پر شوند و دیگر هوایی در آنها وجود نداشته باشد.

حالا بعد از پر کردن شیشه و ظرف موردنظر از اسانس، روی آن اتانول بریزید.

اتانول حداکثر باید ۸۰ درصد از عطر شما را تشکیل دهد؛ یعنی میزان اسانس ۲۰ درصد باشد و اتانول ۸۰ درصد. البته اگر دوست دارید عطرتان غلیظ تر باشد، می توانید اتانول کمتری اضافه کنید. حالا عطر دست ساز و خانگی شما آماده است.

رعایت نکات این روش ساخت عطر در خانه:

    بهتر است ظرفی که برای جوشاندن گیاه در آب استفاده می کنید پیرکس باشد.

    چون این ظروف واکنشی نسبت به ترکیبات معطر گیاه نشان نداده و آنها را تغییر نمی دهند.

    ظروف استیل و آلومینیوم هم در رتبه بعدی قرار دارند.

    سینی شما باید کاملا سرد باشد.

    میزان گلی که شما برای ساخت عطرتان نیاز دارید بستگی به نوع آن دارد.

    اگر می‌خواهید اسانس اسطوخودوس بگیرید ۷۵ تا ۸۰ گرم گل آن کافی است

    اما بسته به حجم گل میزان آن می‌تواند کمتر یا بیشتر شود.

    حداکثر میزان متناسب با ۵۰۰ سی سی آب، ۱۰۰ گرم گل است.

    ظروفی که برای نگهداری اسانس استفاده می‌کنید باید تیره باشند و در معرض نور آفتاب قرار نگیرند.

    چون وقتی اسانس ها در معرض نور قرار می‌گیرند تند و بدبو می‌شوند.

ساخت عطر در منزل با خیساندن مواد معطر

دومین روش خیساندن در روغن های جاذب «Enfleurage» نام دارد و برای تهیه اسانس گل هایی چون یاس، یاس امین الدوله، اقاقیای بنفش (گلیسین)، عطر گل نرگس، یاسمن و مریم کاربرد دارد چون ترکیبات معطر این گل ها به دمای بالا حساس و اسانسی‌شان پایین است. درواقع این روش، شیوه سنتی و البته گران قیمت تهیه عطر در دنیاست چون نیاز به زحمت و زمان زیادی دارد اما در عین حال روشی است که با استفاده از آن در خانه هم می‌توانید عطر خودتان را تولید کنید.

یکی از راحت ترین عطر هایی که میتوان ساخت عطر های گروه بویایی اروماتیک میوه ای است.

مواد لازم برای ساخت عطر در خانه به روش خیساندن:

    گل تازه گیاه: به میزان لازم

    روغن جاذب و بی‌بو مانند پارافین مایع، روغن کنجد و روغن زیتون بی بو: به میزان لازم

    ظرف پیرکس مستطیل شکل: یک عدد

    الکل اتانول: به میزان لازم

خیساندن مواد معطر

طرز تهیه عطر در منزل :

شما برای ساخت عطر در خانه به این روش می‌توانید از ظروف پیرکس مستطیلی شکلی که برای تهیه لازانیا یا سوفله ها به کار می روند استفاده کنید. حالا در ظرف‌تان به عمق یک سانتی متر روغن بریزید و گل ها را مرتب روی آن بچینید. تا جایی که روی روغن کاملا پوشانده شده و ظرف پر از گل شود. هر ۱۲ تا ۲۴ ساعت باید گل ها و روغن را هم بزنید. بعد از ۴۸ ساعت هم گل ها را از داخل روغن بردارید و روغن روی آنها را به خوبی بگیرید و جدا کنید. روغن را داخل ظرف برگردانید. بعد گل های تازه را به همان روغن داخل اضافه کنید و همان مراحل را طی کنید. ۲ تا ۳ نوبت باید این کار را انجام دهید تا روغنِ داخل ظرف از ترکیبات عطر اشباع شود.

حالا نوبت عملیات استخراج ترکیبات عطری است؛ یعنی باید روی روغن الکل بریزید.

اندازه الکل باز هم به میزان روغن بستگی دارد؛

    مثلا برای ۱۰۰ سی سی روغن اشباع شده، ۲۰ تا ۳۰ سی سی اتانول نیاز دارید.

    بعد از ریختن الکل، آن را جمع کنید و اجازه دهید الکل بپرد.

    دیگر عطرتان آماده شده و می توانید آن را در ظرف مناسب ریخته و استفاده کنید.

نکته هایی درباره عطر و ساخت عطر در خانه

برای ساخت عطر در خانه اول باید کمی از گیاهان خوشبو شناخت داشته باشید و بدانید ترکیبات معطر آنها سنگین است یا سبک؛ مثلا اگر ترکیبات آن سبک باشد و عملیات اسانس گیری دو ساعت طول بکشد، اسانس تهیه شده در نیم ساعت اول مطلوب تر است.

نکته دیگر این است که هر عطر باید سه نوت داشته باشد.

نوت آغازین، نوت میانی و نوت پایانی.

عطری مطلوب است که در طول زمان یک کیفیت داشته باشد.

منظور از نوت همان رایحه آن است. مثلا عطر مطلوب در نوت میانی اش یعنی تقریبا یک روز بعد از استفاده، باید همان رایحه نوت آغازین و بار اول را داشته باشد.

ممکن است به مرور بوی آن کمتر شود اما نباید تغییر کرده باشد. در عطرهای صنعتی این نوت ها طراحی می شوند چون ترکیبات عطرها یکنواخت نیستند.