دلایل کدری آب شهرکرد چیست؟/ اساتید دانشگاه بررسی کردند

به گزارش رکنا از شهرکرد؛ دکتر علیرضا داوودیان و دکتر مهدی پژوهش عضو هیات علمی گروه مهندسی طبیعت دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، دکتر روح الله فتاحی عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد و دکتر رسول عالی پور عضو هیات علمی گروه مهندسی عمران دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه شهرکرد، علت کدورت آب چشمه کوهرنگ را به صورت حضوری و میدانی مورد بررسی قرار دادند.

دکتر داوودیان پس از بررسی چشمه کوهرنگ گفت: بارش های سیل آسا و بی سابقه اخیر در استان که مربوط به جریان های موسمی بود، سبب شد مجموعه ای از گالری ها و شبکه زیرزمینی بالادست چشمه که توسط سینک هول ها یا فروچاله ها به صورت عمودی به سطح زمین متصل هستند مقدار زیادی گل و خاک از ارتفاعات بالادست شسته شود و وارد این شبکه زیرزمینی شود و باعث کدورت آب شود.

عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد افزود: چشمه های کارستی از یک طرف دبی آبشان بالاست و منبع مهم تامین آب در همه جای دنیا از جمله ایران هستند و از طرف دیگر همه چشمه های کارستی این اشکال اساسی را دارند، که هرگونه آلودگی که وارد اینها شود، پالایش و پایش نمی شود و مستقیم وارد جریان آب می شود. برخلاف بسیاری از چشمه های دیگر، چشمه های کارستی هرگونه آلودگی را به بیرون انتقال می دهند که این آلودگی ممکن است میکروبی، شیمیایی یا مواردی مثل این که منشا آلودگی خاک و رسوب وارد شده به چشمه است.

دکتر داوودیان گفت: این یک فرآیند طبیعی است و اتفاق خاص یا غیرطبیعی رخ نداده و کاملا طبیعی است و بدون شک چند روز طول می کشد تا چشمه به حالت طبیعی و اولیه خود برگردد و الان که هر روز کدورت سنجی انجام می شود، مشاهده می شود که سطح کدورت پایینتر می آید.

دکتر رسول عالی پور نیز گفت: در گذشته، آماری که در زمینه هیدرولوژی و برداشت کیفیت آب چشمه کوهرنگ بود، کدورت تا 1100 ثبت شده و این نشان می دهد که باید با سرمایه گذاری مناسب، اقدامات جدی برای تصفیه و کاهش کدورت آب چشمه انجام شود. با تغییرات اقلیمی ،تغییرات آب وهوایی و اختلاف دمای اقیانوس هند و خشکی که وجود داشت، بارش های شدید در فصل تابستان داشتیم، که بعد از این بارش های سنگین و متعاقب آن حوادث مختلفی، شامل سیلی که درمناطق مختلف کشور اتفاق افتاد، زمین لغزش های مختلف و پدیده ای که به دلایل مختلفی شامل انحلال خاک سطحی، انحلال خاک هایی که داخل حفرات کارستی و دیگر گزینه های محتمل علمی که می تواند وجود داشته باشد به نوعی در آب های زیر سطحی و بر روی این چشمه با یک زمان بیشتری خودش را نشان داد که با تهیه نقشه زمین شناسی قابل بررسی است.

عضو هیات علمی گروه مهندسی عمران دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه شهرکرد افزود: کار مهمی که برای این چشمه در ادامه باید درنظر گرفته شود این است که حتماً باید یک تصفیه خانه با کیفیت و با ظرفیت مناسب به منظور کاهش کدورت آب احداث شود.چون آبگیری این قسمت گیت و دریچه ندارد و در پایین دست بعد از آن باید گیتی مکان یابی کنیم و پلن تصفیه آب مناسبی باید طراحی و ساخته شود. چون حتما در ادامه با این تغییرات اقلیمی، کدورت هایی که در سال های آینده خواهیم داشت، بیشتر خواهد شد و مشکل تامین آب پایدار شهرها و مناطق مختلفی که در پایین دست وجود دارد، بحرانی تر خواهد شد. به منظور کاهش خطرات این زمینه و تامین آب پایدار، ضروری است که مکان یابی را انجام دهیم و بودجه لازم اختصاص داده شود تا در دراز مدت آب پایدار برای مردم تهیه شود.

دکتر فتاحی گفت: ما امروز به حسب ماموریتی که به ما واگذار شد به همراه اساتید دیگری از دانشکده منابع طبیعی و دانشکده فنی و مهندسی برای بررسی دلایل کدورت چشمه کوهرنگ در اینجا حضور پیدا کردیم. برای این منظور به دامنه های زردکوه و محل مظهر چشمه کوهرنگ آمده ایم تا علت اینکه آب این چشمه چرا به این حد از کدورت رسیده است را مورد بررسی قرار دهیم زیر این پدیده جدیدی نیست.

 عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد افزود: بر اساس آماری که از سال ۸۹ تا ۹۷ دارم ، کدورت آب این چشمه بین ۵ تا حدود ۱۱۰۰ NTU متغییر بوده است. در قالب یک طرحی تحت عنوان «پدافند غیرعامل آب شرب شهر کرد»، تمهیداتی برای جلوگیری از این وضعیت اضطراری برای تامین آب شهرکرد پیش بینی شده بود که متاسفانه آنها اجرایی نشده است .

دکتر فتاحی در ادامه گفت: این حوضه آبریز و آبگیر چشمه با اقدام فیزیکی قابل اصلاح نیست و با توجه به اینکه بخش زیادی از آب شرب شهر شهرکرد و روستاهای در مسیر خط انتقال از این چشمه تامین می شوند ، قطعاً لازم است که با یک سیستم تصفیه پیشرفته برای شرایطی که آب به این درجه غیر قابل قبول از کدورت می رسد، کدورت آب را کاهش دهیم .

عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه برخی می گویند، باران هایی که این باراتفاق افتاد، نباید اتفاق می افتاد، افزود: در هیدرولوژی ما نباید نداریم و در حقیقت دوره بازگشت پدیده ها است، اما ممکن است در سال های آینده هم حتی پدیده های شدیدتر از این داشته باشیم، بنابراین باید تمهیدات لازم را برای گذر از نقاط بحرانی در نظر بگیریم. 

دکتر مهدی پژوهش گفت: عللی که برای کدورت آب این چشمه مطرح است، این است که در بالای این دامنه، قسمتی به نام سیرک یخچالی که حالت مقعر است، وجود دارد که در آنجا یخچال ها و یخ ها در اثر بارندگی ای اخیر آب شده اند. در اثر آب شدن یخ، آب شاید مثل یک استخری جمع شده و به صورت عمودی وارد درز و شکاف ها منتهی به چشمه شده است، بنابراین ما انتظار داریم تا آب بتواند از داخل این درز و شکاف ها عبور کند و به طور کامل تخلیه شود، چند روز زمان ببرد.

عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد افزود: ما کدورت را در صبح ساعت ۷:۱۵ اندازه گیری کردیم که تقریباً ۱۴۱ NTUبود و بعد مجدد ساعت 11:15 اندازه گیری کردیم که به ۱۳۶ رسید و در ظهر دوباره به ۱۴۱ NTU افزایش پیدا کرده است، این افزایش به چه دلیل است؟ طی بررسی های میدانی که از عشایر داشتیم مثل اینکه چشمه هایی که اینجا قبلاً ظاهر می شدند و آب داشتند، الان خشک شده اند و یک احتمال وجود دارد که این گل و لای ها و این جریان آب، سنگ ها را در داخل این درز و شکاف ها برده و تقریبا تبادل هوا را بین داخل زمین با بیرون کاهش داده و این بر گاز CO2 داخل شکاف ها اثر می گزارد و افزایش گاز CO2 می‌تواند سبب حل شدن بیشتر کربنات- چون تشکیلات اینجا کربناتی هست – شود و بی کربنات کلسیم در آب بیشتر شود و متعاقب حل شدن بیشتر کربنات، کدورت آب هم افزایش می یابد .

دکتر مهدی پژوهش گفت: آزمایش ها نشان می‌دهد که کدورت آب صبح ها کمتر بوده و ظهرها زیاد شده و شب ها مجدد کاهش پیدا کرده است و بنابراین میزان کدورت در سه زمان در طول روز تغییر پیدا می‌کند که این ناشی از اثرگذاری گاز CO2 است.

مصیبی دهکردی/ چهارمحال و بختیاری