چگونه هواداران انقلاب در نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی آن را تضعیف کردند؟

همافران و درجه‌داران انقلابی نقش مهمی در تضعیف توان رزمی نیروی هوایی شاهنشاهی در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی داشتند،و اقدامات آن‌ها، سطح آمادگی رزمی نیروی هوایی ارتش شاه را به شدت کاهش داد.

از پخش اعلامیه تا قیام

در ماه‌های منتهی به بهمن ۵۷، رسانه‌های برون‌مرزی و خارجی نقش مهمی در عملیات روانی علیه حکومت شاهنشاهی ایفا کردند. این عملیات روانی به دنبال کشته شدن ۶۴ نفر از مردم درمیدان ژاله شهر تهران در تاریخ ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ تشدید شد. افرادی که قصد ورود به کارخانه برق و قطع برق پایتخت( تهران ) را داشتند.

از مهرماه، اعتراضات و شورش‌های خیابانی شماری از درجه‌داران، سربازان و همافران در سراسر کشور آغاز شد که دستگیری شماری از آن‌ها را توسط نیروهای امنیتی از جمله ساواک در پی داشت. پس از آن در آذرماه همان سال، شماری از همافران انقلابی به پخش اعلامیه در سطح خانه‌های سازمانی پایگاه‌ها پرداختند.

آن‌ها همچنین نامه‌های تهدیدآمیز برای اساتید فنی آمریکایی و خانواده‌هایشان ارسال کردند که وظیفه آموزش همافران جهت انجام امور فنی هواپیماهای تازه خریداری‌شده نیروی هوایی شاهنشاهی را بر عهده داشتند.

تنها چهار روز پس از خروج شاه از ایران ، همافران و درجه‌داران طرفدار انقلاب در پایگاه نهم شکاری تاکتیکی بندرعباس دست به تظاهرات زدند. پس از آن، در سوم بهمن، تظاهراتی مشابه توسط همافران انقلابی در پایگاه هشتم شکاری برگزار شد. در آن روز پرسنل فنی با دست کشیدن از کار، مانع از پرواز جنگنده‌های نیروی هوایی در این پایگاه شدند.

انحلال ساواک و خروج شاه از ایران

از پنجم دی ۵۷، دایره ضد اطلاعات ارتش شاه  با همکاری ساواک  اقدام به شناسایی و بازداشت شماری از همافران، درجه‌داران و همچنین تعداد انگشت‌شماری از افسران نیروی هوایی انقلابی کردند.

افراد  بازداشت شده با یک هواپیمای سی-۱۳۰ هرکولس نیروی هوایی، از تهران به پادگان سرچشمه خاش منتقل و در زندان ارتش این شهر زندانی شدند.

فرماندهان وقت ارتش، به خصوص سپهبد امیرحسین ربیعی، آخرین فرمانده نیروی هوایی، از تاریخ ۳۰ دی تصمیم به کودتایی نظامی برای تسلط بر امور کشور داشتند. اما این طرح با تمرد نیروهای انقلابی اجرا نشد.

در آخرین تلاش جهت مقابله با پیروزی انقلاب، سپهبد ربیعی در ۱۰ بهمن ۵۷ دستور بسته شدن پایگاه‌های نیروی هوایی و فرودگاه‌های کشور را صادر کرد تا مانع از فرود هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ حامل روح‌الله خمینی شود. اما در نهایت در ۱۱ بهمن، نظر او و سایر فرماندهان ارتش به دلیل مشاوره‌های هایزر تغییر کرد و فرودگاه تهران برای ورود روح‌الله خمینی در روز ۱۲ بهمن بازگشایی شد.

ورود آیت‌الله خمینی به ایران، از یک سو و حتی فراهم کردن یک هلیکوپتر جست‌وجو و نجات بل ۲۱۴سی جهت حمل او از بهشت زهرا به تهران، پس از سخنرانی ۱۲ بهمن، از دیگر عوامل تضعیف روحیه هواداران نظام شاهنشاهی در نیروی هوایی و افزایش روحیه مخالفان آن شد.

چهار روز پس از آن یعنی در روز شانزدهم بهمن، سپهبد ربیعی فرمان آزادی شماری از همافران از زندان خاش را می‌دهد.

از بیعت با خمینی تا شورش مسلحانه در دوشان‌تپه

از پنجم بهمن ۵۷، همافران و درجه‌داران و پرسنل نیروی هوایی در پایگاه‌های شکاری نیروی هوایی دست به تظاهرات و تحصن زدند. آن‌ها همچنین با خرابکاری در جنگنده‌ها مانع از انجام فعالیت‌های روزمره این پایگاه‌ها شدند.

این افراد به دنبال آزادسازی شماری از همافران بازداشت‌شده از زندان خاش، برای ساماندهی مراسم بیعت با روح‌الله خمینی در مدرسه علوی جرئت یافتند.

در بامداد ۱۹ بهمن ، همافران و درجه‌داران انقلابی به همراه هنرجویان مرکز آموزش‌های نیروی هوایی شاهنشاهی با تهیه یونیفرم‌های افسران نیروی هوایی شاهنشاهی خود را به مدرسه رساندند و پس از پوشیدن یونیفرم‌ در مقابل امام خمینی رژه رفتند و به او سلام نظامی دادند.

تصویر این همافران توسط عبدالحسین پرتوی عکاس سرشناس وقت گرفته ودرصفحه  اول روزنامه کیهان چاپ شد. انتشاراین عکس عاملی مهم جهت عملیات روانی علیه هواداران شاهنشاهی در میان نیروهای سه‌گانه ارتش تبدیل شد. چاپ این تصویر همچنین باعث شد تا فرماندهان ارتش از جمله سپهبد ربیعی، ضمن مذاکره با آیت‌الله طالقانی، مانعی در برابر پیروزی انقلاب ایجاد نکنند.

در بعداز ظهر روز 19 بهمن عکس همافران را در حالی که با امام خمینی ادای احترام می‌کردند، در صفحه‌ اول چاپ کرد. این حادثه برای باقیماندگان رژیم سخت گران آمد. بختیار در غروب همان روز به قره‌باغی زنگ زد و گفت: «آیا روزنامه‌ کیهان را دیده‌اید؟» قره‌باغی گفت: نه؛ بختیار توضیح داد که عکس عده‌ای از پرسنل نیروی هوایی را در اقامتگاه آقای خمینی چاپ کرده است. بختیار مدعی شد که این عکس مونتاژ است و به ژنرال دستور داد تا آن را تکذیب کند».بختیار که پیش از همه از این واقعه خشمگین شده بود، در مجلس شورای ملی گفت: «ملاحظه کنید همین روزنامه کیهان روز پنجشنبه عکس و خبری از یک رژه‌ نظامی چاپ کرد و به صورت بچه‌گانه عکس را مونتاژ نمود که جزئیات آن را اهل فن می‌دانند . »

روز ۱۹ بهمن تیمسار ربیعی با احتمال شورش هنرجویان مرکز آموزش‌های نیروی هوایی شاهنشاهی در فرودگاه دوشان‌تپه، گارد جاویدان نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی نیروهای خود را به این محل اعزام می‌کند. اما ساعت هشت و سی دقیقه ، با پخش فیلم ورود امام خمینی در سالن تلویزیون خوابگاه دانشجویان، درگیری با گارد جاویدان شاه آغاز می‌شود.

هنرجویان مرکز آموزش و همافران با چوب و سنگ به افسران گارد جاویدان حمله می‌کنند که با تیراندازی آن‌ها مواجه می‌شوند .

اعتراضات و تظاهرات به روز بعد ( بیست بهمن ) کشیده شد و در نتیجه با کشته شدند تعدادی از نیروهای گارد جاویدان و هنرجویان مرکز آموزش و همافران انقلابی فاز در گیری مسلحانه آغازشد. همافران، هنرجویان و دانشجویان به اسلحه‌خانه پایگاه رفتند و پس از تجهیز خود با مسلسل‌های ژ-۳ با افسران گارد جاویدان درگیری شدند .

در ساعت شش بعدازظهر، آخرین جلسه شورای امنیت با حضور نخست‌وزیر شاپور بختیار و فرماندهان ارتش شاهنشاهی برگزار شد. شاپور بختیار از فرماندهان ارتش خواست تا با اجرای حکومت نظامی و اعزام نیرو و مقابله نظامی با شورشیان مسلح در سراسر کشور و در نهایت بازداشت روح‌الله خمینی و آیت‌الله محمود طالقانی و دیگر سران انقلاب اسلامی به این غائله خاتمه دهند.

درخواست شاپور بختیار مورد بی توجهی فرماندهان ارتش واقع می‌شود. ودرروز ۲۱ بهمن ۱۳۵۷

در گیری های مسلحانه  بین نیروهای مردمی با ماموران ساواک و ارتش ارتش شاهنشاهی شدت یافت و شرایط را برای سقوط حکومت پهلوی در روز ۲۲ بهمن ماه فراهم کرد. در این روز انقلاب جمهوری اسلامی به ثمر رسید.