تجاوز عراق به خاک ایران و غرامتی که پرداخت نشد

به گزارش رکنا، ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ جنگ به طور رسمی با حمله هوایی عراق به فرودگاه اهواز، بعد مهرآباد تهران و سپس فرودگاه‌های، همدان، سنندج، تبریز، اسلام آباد و کرمانشاه با ادعای کاذب دفاع پیشگیرانه از منافع حیاتی عراق آغاز شد، جنگی که هشت سال به طول انجامید و از فجایع بشری قرن بیستم شد.

دولتمردان ایران از آغازین روزهای جنگ ایران و عراق در تلاش بودند تا آغازگر واقعی جنگ به جهانیان معرفی شود بعد از ۱۱ سال تأخیر و پس از بررسی های بسیار، در گزارشی از سوی سازمان ملل، دولت بعثی عراق به عنوان آغازگر جنگ و نقض کننده حقوق بشر شناخته شد.

پس از پایان جنگ تحمیلی در سال ۱۳۷۰ هیأتی از سوی خاویر پرز دکوئیار دبیرکل وقت سازمان ملل به تهران آمد تا خسارت‌های وارده بر ایران را برآورد کند در گزارش این هیأت، خسارات مستقیم به ایران ۹۷ میلیارد دلار برآورد شد این رقم یک‌دهم خسارات هزار میلیارد دلاری است که کارشناسان و مسئولان وقت کشور تخمین زده بودند.

مشابه تعرضاتی که دولت عراق در طول هشت سال جنگ تحمیلی به مقررات حقوق مخاصمات مسلحانه و بشر دوستانه کرد، چند سال بعد در نقاط دیگری از جهان نیز اتفاق افتاد، اما اینبار شورای امنیت، سیاست سکوت و بی‌تفاوتی را کنار گذاشت و سریع دست به کار شد و محاکم خاصی (نظیر یوگسلاوی و رواندا) را ایجاد کرد و متعرضان به مقررات آن حقوق را پای میز محاکمه کشاند.

شدت جنایت‌هایی که دولت عراق در طول هشت سال جنگ تحمیلی مرتکب شد، از جنایت‌هایی که چند سال بعد در یوگسلاوی و رواندا اتفاق افتاد، کم‌تر نبود، اما همان‌طور که گفته شد شورای امنیت هیچ‌گاه در صدد برنیامد که به‌طور جدی، اقدام مؤثری برای پیشگیری از تکرار جنایت‌های عراق و محاکمه و مجازات عاملان آنها به عمل آورد.

هر چند ممکن است که سکوت شورا در قبال حمله مسلحانه عراق به ایران و نقض پی در پی اصول و مقررات جنگ از سوی این دولت در چارچوب معادلات سیاسی آن دوره اعضای شورا توجیه‌پذیر باشد، اما از دیدگاه مقررات حقوقی، اخلاقی و وجدان سالم بشریت، این اقدامات به هیچ وجه توجیه‌پذیر نیست و حافظه بشریت همچنان جنایت‌های عراق و سکوت‌های عامدانه شورای امنیت را به منزله بخشی از عملکرد تاریک آن سازمان در زمینه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی در خاطر خود حفظ خواهد کرد.

اما این که ادعای ایران در دریافت غرامت از عراق تا چه اندازه مشروعیت دارد، باید گفت که رژیم عراق با تجاوز به خاک ایران منشور سازمان ملل و قرارداد سال ۱۹۷۵ را نقض کرد و به استناد قوانین بین‌المللی این رژیم مسئولیت پرداخت غرامت جنگی را به عهده دارد.

حمایت مجامع جهانی از عراق در جنگ تحمیلی

آن روزها که حرف اول، زمزمه ها و تیتر روزنامه ها، جنگ ایران و عراق بود و سکوت خفقان بار مجامع جهانی در برابر این فاجعه انسانی گوش فلک را کر می‌کرد، عراق نامی بود که در درون خود، نام‌های بسیاری را نهفته داشت. در ظاهر فقط صدام جنایت کار بود، ولی آنچه از تجهیزات نظامی پیشرفته و سلاح های شیمیایی و میکروبی در جنگ دیده می‌شد، بسیار فراتر از تکنولوژی موجود در عراق آن روز بود که جز پول نفت چیزی نداشت. حتی نژاد برخی از سربازان به ظاهر عراقی اسیر شده در جنگ، حکایت از چیز دیگری داشت خلاصه اینکه همه بودند و ما، تنها؛ ولی دست خدا همواره با سپاه حق است.

۱۸ آذر سال ۱۳۷۰، سازمان ملل با انتشار بیانیه‌ای به صورت رسمی صدام را آغازگر جنگ هشت ساله علیه جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد. در گزارش خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل به شورای امنیت تصریح شده است؛ مسئول آغاز جنگ عراق علیه ایران، رژیم بغداد است که در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ به خاک ایران حمله کرده است.

گزارش خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل

از آنجایی که براساس بند ۶ قطعنامه ۵۹۸ دبیرکل سازمان ملل موظف بود تا طی گزارشی به شورای امنیت، مسئول جنگ عراق و ایران را معرفی کند. خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل ۲۳ مرداد سال ۱۳۷۰ از ۲ کشور ایران و عراق خواست طی گزارش‌های جامعی نظرات خود را درباره شروع جنگ تسلیم وی کنند. ایران در ۲۴ شهریور گزارش کاملی که تجاوز عراق را به ایران اثبات می‌کرد به دکوئیار ارائه داد. عراق نیز در ۷ شهریور ماه پاسخ کامل خود را برای دبیر کل فرستاد. دکوئیار با بررسی ابعاد دلایل ایران و عراق، پاسخ عراق را غیرمحتوایی توصیف کرد و دلایل این کشور برای شروع جنگ را غیرقابل قبول دانسته و افزوده است: این واقعیت روشن است که توضیحات عراق برای جامعه بین‌المللی قابل و کافی نیست.

بنابر گزارش دبیرکل سازمان ملل؛ براساس منشور ملل متحد و هرگونه قواعد و اصول شناخته شده بین‌المللی و با اصول اخلاق بین‌المللی حمله روز ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ علیه ایران را نمی‌توان موجه دانست و صدام متضمن مسئولیت آغاز جنگ است. در گزارش دبیرکل سازمان ملل به موارد متعدد نقض قوانین و مقررات بین‌المللی در جنگ اشاره و به صراحت اعلام شده عراق در یک مورد، یک منطقه بی‌دفاع شهری ایران را هدف حمله شیمیایی خود قرار داده است. اشاره دکوئیار به بمباران شیمیایی مناطق مسکونی شهر سردشت توسط رژیم بعث عراق بود. وی در گزارش خود با اشاره به پایبند نبودن به موقع در اجرای مفاد قطعنامه ۵۲۸ متذکر شده اگر توصیه شورای امنیت در پاراگراف ۸ قطعنامه ۵۹۸ به موقع اجرا شده بود می‌توانست منطقه را از فاجعه بعدی که رخ داد (تجاوز عراق به کویت) برهاند.

منبع: ایرنا