رقابت رئیس کتابخانه ملی با رئیس‌ مجلس/ انتخابات هفتمین دوره ریاست‌جمهوری دوم خرداد ۱۳۷۶

انتخابات هفتمین دوره ریاست‌جمهوری دوم خرداد ۱۳۷۶ برگزار شد. در این انتخابات ۲۳۸ داوطلب ثبت‌نام کردند و شورای نگهبان از میان ثبت‌نام کنندگان، محمد محمدی ری‌شهری ، سیدمحمد خاتمی ، سیدرضا زواره‌ای و علی اکبر ناطق نوری را به عنوان نامزدهای نهایی تایید صلاحیت کرد. محمد بشارتی وزیر کشور بود و اجرای انتخابات بر عهده وی بود.

رقابت وزیر سابق فرهنگ با رئیس‌ مجلس

خاتمی از سال ۶۱ تا ۷۱ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. او در ۱۳۶۰ سرپرست کیهان شد و در سال ۶۱ به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد انتخاب شد. خاتمی در دولت هاشمی رفسنجانی هم وزیر ارشاد بود تا اینکه در سال ۷۱ استعفا داد و رئیس کتابخانه ملی شد.

ناطق‌نوری سابقه وزارت کشور و نمایندگی دوره‌های اول، دوم و سوم و ریاست دوره چهارم و پنجم مجلس شورای اسلامی را دارا بود.

محمد محمدی ری‌شهری سابقه وزارت اطلاعات، حاکم شرع دادگاه های انقلاب اسلامی، دادستانی کل کشور، دادستان ویژه روحانیت، عضو مجلس خبرگان رهبری و سیدرضا زواره‌ای هم سابقه ریاست ستاد امنیت کشور، معاونت وزیر کشور و نمایندگی مجلس را داشت.

صف‌آرایی چپ و راست

جریان چپ ابتدا از میرحسین موسوی برای حضور در انتخابات دعوت کرد، اما او وارد انتخابات نشد و خاتمی به عنوان نامزد این جریان انتخاب شد. مجمع روحانیون مبارز، دفتر تحکیم وحدت، ‌سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی  و مجمع نیروهای پیرو خط امام (ره) و کارگزاران سازندگی از خاتمی اعلام حمایت کردند.

در مقابل جریان راست از جمله جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین هم حامی ناطق‌نوری بود و این دو رقیب اصلی یکدیگر بودند. در آن مقطع ناطق نوری به عنوان نامزد ادامه دهنده دولت هاشمی شناخته شده بود اما خاتمی حرف‌های جدید و مورد پسند جوانان و دانشجویان را مطرح کرد. در آن دوره فشارهای ناشی از اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی، موجب ایجاد نارضایتی‌هایی در جامعه شده بود. از سویی جامعه جوان ایران از محدودیت‌های اجتماعی و سیاسی دولت هاشمی ناراضی بود و دنبال کسی می‌گشت که شعار تغییر وضع موجود را بدهد و خاتمی توانست با شعار اصلاحات و توسعه سیاسی و اجتماعی مورد اقبال قرار گیرد.

ناطق‌نوری در خاطرات خود از انتخابات سال ۷۶ و دلیل شکست‌اش در آن انتخابات نوشته است:

«طبیعی بود که مرا حامی مطلق ایشان بدانند و عده‌ای از مخالفان و جناح مخالف تبلیغ می‌کردند که اگر آقای ناطق بیاید، وضعیت مثل سابق خواهد شد... وقتی من از سیاست‌های اقتصادی دولت و شخص ایشان (هاشمی) دفاع می‌کردم، می‌گفتند: پس ناطق که شق القمری نمی‌کند و تحولی در کشور ایجاد نمی‌شود. او هم راه رفسنجانی را ادامه می‌دهد. طبیعتا این جریان اثر خود را روی آرا می‌گذاشت؛ در واقع یکی از عواملی که سبب شد رای نیاورم، حمایت من از آقای هاشمی بود، به بیانی که عرض کردم و حمایت از آقای هاشمی، چوب خوردن داشت.»

مشارکت ۸۰ درصدی

رقابت نامزدهای انتخابات بیش از ۲۹ میلیون نفر یعنی حدود ۸۰ درصد واجدین شرایط رای دادن را به پای صندوق رای کشاند و خاتمی با بیش از ۲۰ میلیون رأی، پیروز شد.

۱- سیدمحمد خاتمی، ۲۰ میلیون و ۷۸۰ هزار و ۱۷۸ رای

۲- علی اکبر ناطق نوری، ۷ میلیون و ۲۴۲ هزار و ۸۵۹ رای

۳- رضا زواره ای ، ۷۷۱ هزار و ۴۶۰ رای

۴- محمد محمدی ری‌شهری، ۷۴۴ هزار و ۲۰۵ رای