نقش ایران در ائتلاف بریکس بسیار ارزنده است/ ایران می تواند از این طریق در مسیر زنجیره تامین بین المللی قرار بگیرد

به گزارش رکنا، ابراهیم رئیسی بعد از ظهر روز جمعه 3 تیر ماه 1401در نشست ویدئوکنفرانسی سران کشورهای گروه بریکس که به میزبانی چین برگزار شد، بابت دعوت از جمهوری اسلامی ایران جهت مشارکت در «بریکس‌ پلاس» و «گفت‌وگوهای سطح بالا پیرامون توسعه جهانی» قدردانی کرد.

رئیس جمهور با بیان اینکه «بریکس» به عنوان نهادی پیشرو و متشکل از اقتصادهای بزرگ نوظهور، توانسته است با ارائه الگوها و ابتکارات مناسب، روندهای جدیدی را در جهان شکل دهد، گفت: اعضای بریکس با اقتصادهای مکمل و تنوع فرهنگی، می‌توانند نیازهای متقابل را تأمین کنند و تجربه‌های ملی و بومی توسعه‌ خود را در جهت تقویت رفاه و صلح جهانی با دیگران به اشتراک بگذارند. ابتکارهای اعضای بریکس از جمله «ابتکار توسعه جهانیِ» رئیس‌جمهور شی‌جین‌پینگ، نمونه ‌موفقی از نگاه جهانی برای رسیدگی به چالش‌های مشترک و جمعی است.

همچنین سعید خطیب زاده گفته است رئیس جمهور چین از رئیس جمهور ایران برای عضویت در این گروه دعوت کرده است. او گفت «امیدواریم در ادامه ما ارزش افزوده‌ای داشته باشیم و بریکس هم ارزش افزوده‌ای برای ما داشته باشد». ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز خبر داد که ایران و آرژانتین نیز برای پیوستن به این گروه درخواست داده است.

اما بریکس چگونه ائتلافی است و چه دستاوردی برای ایران دارد؟

در این خصوص گفتگوی رکنا با دکتر فرشاد پرویزیان، مدرس دانشگاه و نایب رئیس انجمن اقتصاد ایران را بخوانید:

فرشاد پرویزیان در ابتدا گفت: بریکس (BRICS) نام گروهی است که از به هم پیوستن حروف اول نام کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده‌ است. بریکس اتحادیه، نهاد یا یک سازمان بین المللی نیست. بلکه ائتلافی است که از کشورهایی که  اقتصادهای نوظهور نامیده می شوند، تشکیل شده است. در شرایطی که کشور آمریکا و کشورهای اروپایی در جهان وجود دارند، کشورهای عضو بریکس در عرصه جهانی توسعه یافتند و به قدرت های اقتصادی بزرگ تبدیل شدند.

هند توانست از فقر فاصله بگیرد. چین کمونیستی فقیر در 30 سال گذشته توانست اقتصاد دوم جهان شود. همچنین روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی توانستند با توسعه اقتصادی در این مسیر قرار بگیرند. به این کشورها از این جهت می گویند اقتصاد نوظهور که در عرصه اقتصاد بین الملل به عنوان کشورهایی که وضعیت اقتصادی بهتری دارند، ظهور کردند.

این مدرس دانشگاه با بیان این که 5 کشور مذکور باهم تعامل مستقیم دارند، گفت: برخی از اعضای بریکس جزو کشورهای جنوب کره زمین هستند. درصورتی که اغلب کشورهای توسعه یافته در نیمکره شمالی قرار دارند. این کشورها نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند. حدود 28 الی 30 درصد اقتصاد جهان به این کشورها اختصاص دارد. لذا از این جهت کشورهای مهمی هستند.

وی در ادامه افزود: کافی است نقش چین در اقتصاد جهان را در نظر بگیریم. چین بیش از دو دهه رشد اقتصادی دو رقمی داشته است. در دنیای امروز کشوری را نمی توان نام برد که چین شریک تجاری آن نباشد. از طرفی کل اروپا به گاز روسیه وابسته است. هند در تولید شکر، برنج و محصولات دیگر حرف اول را می زند و یکی از بزرگترین واردکنندگان بازار جهانی است.

 چین و روسیه عضو دائم شورای امنیت هستند و برزیل، هند و آفریقای جنوبی نیز در پی عضویت در شورای امنیت هستند. از جهت سیاسی و امنیتی در حوزه بین الملل هم نقش قابل توجهی دارند. لذا وقتی می گوییم بریکس به این مفهوم که بیان شد باید از این کشورها یاد کرد. این مسائل را نمی توان در اقتصاد جهان نادیده گرفت.

نقش ایران در این ائتلاف بسیار ارزنده است

نایب رئیس انجمن اقتصاد ایران افزود: این 5 کشور خود مسیر توسعه را طی کرده اند و خود را جهان اولی و دیگران را دور از تمدن نمی دانند. لذا رویکرد آنها به دنیا رویکردی برابر و بدون تبعیض است، نسبت به کشورهای اقتصادی قوی تر مثل اروپایی ها و آمریکا. اخیرا این کشورها نشست هایی را برگزار می کنند و به آن معنا هنوز این کشورها به عنوان یک اتحادیه اقتصادی مشخص نیستند، اما تعامل و ائتلاف گسترده ای باهم دارند.

نقش ایران در این ائتلاف نقش بسیار ارزنده ای است. اکثر کشورهای بریکس از بزرگترین واردکنندگان انرژی محسوب می شوند. چین و هند طرف تجاری ایران درخصوص انرژی هستند و ایران برای این کشورها پایدارترین منبع انرژی محسوب می شود. ایران می تواند برای این کشورها بسیار مفید باشد و طبیعی است که از ایران استقبال شده و می توانند ائتلاف قوی تری را شکل دهند.

ایران هم می تواند از این کشورها استفاده فراوانی ببرد. چین پیشرفته ترین بنادر و خطوط آهن را در دنیا می سازد. دور کره زمین در حال راه اندازی کمربند شمال به جنوب و شرق به غرب است. چین همه جا حضور دارد و ایران می تواند از این طریق در مسیر زنجیره تامین بین المللی قرار بگیرد. این مساله بسیار مهم است.

بریکس یک ائتلاف کاملا اقتصادی است

این استاد دانشگاه با بیان این که نباید به بریکس با نگاهی سیاسی بنگریم، گفت: بریکس یکی از مناسبات اقتصادی جهان است. برخی معتقدند این دست ائتلاف ها در پی حذف نقش دلار در اقتصاد جهانی هستند. این مساله بسیار خوب است که هژمونی و تسلط دلار در جهان کاهش یابد. زیرا مبادلات دلاری بین کشورهای جهان برای آمریکا سود سرشاری به همراه دارد و در نهایت دلار تقاضایی برای کالاهای آمریکایی است.

آمریکا بعد از طرح مارشال و جنگ جهانی دوم این کلاه بزرگ را بر سر اروپا گذاشت و دلار به پول بین المللی تبدیل شد اما با تمام این تفاسیر نمی توانیم به راحتی از حذف دلار سخن بگوییم، زیرا کار بسیار سختی است و تنها با سخن گفتن در حد یک آرمان سیاسی که تاریخ مصرف سیاسی هم دارد باقی می ماند.

وی ادامه داد: کل مبادلات اقتصاد جهان با دلار است. ذخایر ارزی چین به عنوان یکی از اعضای بریکس بیش از 3 تریلیون دلار است و در پایان ماه مه امسال نیز به بیش از 3.1 تریلیون دلار رسیده و برای هفدهمین سال متوالی رتبه اول را در جهان کسب کرده است. آیا چین می تواند از این ذخایر صرفه نظر کند؟ وقتی صحبت از حذف دلار از مبادلات بین المللی می شود، یعنی یک جایگزین برای آن پیدا شده است. آیا اتحادیه اروپا که بیش از 20 ارز خود را کنار گذاشت و یک ارز واحد را ایجاد کرد، توانست دلار را حذف کند؟ پاسخ منفی است. زیرا کل مبادلات جهان بر مبنای دلار است و ذخایر ارزی این کشورها هم به دلار است.

مساله دیگر این است که یک چهارم جی دی پی (تولید ناخالص داخلی) جهان را اقتصاد آمریکا تشکیل می دهد. آمریکا بزرگترین شریک تجاری کشورهای جهان است و چین و اروپا بیشترین مراودات اقتصادی را با آمریکا دارند. آیا با این تفاسیر حذف دلار از مبادلات جهانی به راحتی امکان پذیر است؟

این استاد دانشگاه در آخر گفت: تمام این تفاسیر به این معنی نیست که نمی توان در این راه گام برداشت و نقش دلار را در مبادلات اقتصادی دنیا تضعیف نکرد. بلکه می توان برای این هدف به سمت پیمان های پولی دوجانبه و چندجانبه حرکت کرد. برای مثال در پی جنگ روسیه و اوکراین و تحریم های آمریکا و اروپا، روسیه در حال حاضر گاز خود را در قبال روبل معامله می کند. ایران هم می تواند در مسیری قرار بگیرد که بتواند در پیمان های پولی با روسیه، چین و دیگر کشورها با پول ملی خود مبادله اقتصادی داشته باشد.