روزی می رسد که مجبور می شویم از خارج نفت و گاز وارد کنیم/ برجام و آینده صنعت نفت و گاز ایران

به گزارش رکنا، در پی جنگ روسیه و اوکراین یکی از بازارهایی که تحت تاثیر جنگ قرار گرفت بازار انرژی خصوصا نفت است. اعمال تحریم های گسترده آمریکا و اروپا باعث شد که روس‌ ها برای فروش نفت خود با تخفیفات قابل توجه به سراغ بازار چین رفته‌ و بازار را به دست بگیرند.

روسیه در کنار عربستان یکی از کشورهایی است که بیشترین میزان تولید و صادرات نفت را دارد. در پی جنگ و توقف خرید نفت و اعمال تحریم ها از سوی برخی کشورها روس ها به دنبال کسب منافع و با اعمال تغییرات در بازار توانستند بازار را به دست بگیرند.

آیا ایران می تواند با استفاده از ظرفیت تولید و بازارهایی که در اختیار دارد، میزان صادرات خود را حفظ کند؟ ایران برای این که بتواند از این شرایط نهایت استفاده را ببرد و بازار را به دست بگیرد باید چه اقداماتی را انجام دهد؟

گفتگوی رکنا با دکتر نرسی قربان، کارشناس و تحلیلگر حوزه نفت و گاز، عضو کمیسیون انرژی اتاق های بازرگانی شیراز، تهران و ایران و عضو کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی بین الملل را بخوانید:

شرکت های اروپایی از ترس آمریکا نفت ایران را نمی خرند

نرسی قربان در ابتدا گفت: در وضعیت ایران به دلیل تحریم ها نسبت به قبل از جنگ روسیه و اوکراین تغییر عمده ای ایجاد نشده است. ما می توانستیم تحریم ها را دور بزنیم و مواقعی هم نمی توانستیم.

در جنگ روسیه و اوکراین امکان این بود که اگر سریعا در برجام پیشرفتی حاصل می شد، بتوانیم به اروپا نفت صادر کنیم و بازارهای قبلی خود را که به دلیل تحریم ها از دست داده بودیم، بازگردانیم. اکنون این فرصت و واقعیت به میزان زیادی از دست رفته است ولی می توانیم از فرصت های باقی مانده استفاده کنیم.

مشکل ما قرارداد برجام و تحریم ها است. اگر برجام امضاء می شد می توانستیم نفت خود را به اروپا صادر کنیم. شرکت های اروپایی نه به دلیل تحریم های اتحادیه اروپا بلکه از ترس آمریکا نفت ایران را نمی خرند. اگر این ترس برطرف می شد می توانستیم نفت خود را به اروپا بفروشیم و بازارهای قبلی خود را پس بگیریم.

این کارشناس حوزه نفت و گاز درخصوص میزان کاهش صادرات نفت ایران گفت: دولت میزان فروش و قیمت فروش نفت را اعلام نمی کند که بتوانیم میزان فروش و درآمدهای نفتی را بررسی کنیم. نه قبلا اعلام می کرد و نه اکنون اعلام می کند و نه درآینده اعلام خواهد کرد.

وی درخصوص رفتار چین و روسیه در بازار نفت جهانی در شرایط جنگ گفت: هر کشوری در شرایط تحریم تلاش می کند نفت خود را از راه های مختلف بفروشد. اگر قرار باشد تخفیف هم می دهد. روسیه در شرایط تحریم قرار دارد و می خواهد نفت خود را صادر کند و تخفیف هم می دهد. لازم باشد در مواقعی کم تر از ایران و در جایی بیشتر از ایران تخفیف می دهد.

کشور ما نیز باوجود محدودیت ها تحریم ها را دور می زند و سعی می کند نفت را با تخفیف بفروشد. هر کشوری براساس منافع خود تصمیم می گیرد و نمی توان فروش نفت روسیه به چین و خرید نفت روسیه توسط چین را زیر سوال برد.

تاثیر تحریم های جدید آمریکا در کشور

عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران درباره تحریم های جدید آمریکا گفت: تحریم های جدید آمریکا که شامل شرکت های پتروشیمی ایران می شود تاثیر زیادی در کشور ندارد. خرید و فروش محصولات پتروشیمی ایران از سوی آمریکا ممنوع اعلام شد و فشار حداکثری بر شرکت هایی وجود دارد که خریدار محصولات پتروشیمی ایران هستند.

این موضوع فقط به آمریکا مربوط است. کشورهای دیگر اگر نفت و محصولات پتروشیمی را از ایران نمی خرند به دلیل ترسی است که از آمریکا دارند نه به این دلیل که ایران تحریم است.

تجهیزات صنعت نفت و گاز کشور نیاز به جایگزین دارد / مجبور می شویم از خارج نفت و گاز وارد کنیم

نرسی قربان درخصوص اظهارات وزیر نفت که اگر 160میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز سرمایه‌ گذاری نشود واردکننده می‌ شویم، گفت: هر صنعتی باید نگهداری و بروز رسانی شود. هر صنعتی نیاز به سرمایه گذاری دارد. این اصول در تمام صنایع مانند مس، آهن، نفت، گاز و غیره صادق است. دستگاه ها و تجهیزات کهنه و پوسیده می شوند. دستگاه ها و تجهیزات صنعت نفت و گاز کشور باید جایگزین شود و سرمایه گذاری های جدید درخصوص منابع و حوزه های جدید انجام گیرد.

اگر سرمایه گذاری لازم انجام نشود، زمانی می رسد که تجهیزات ما از بین می رود و نمی توانیم با تجهیزات کهنه تولید خود را به میزانی که داریم حفظ کنیم و وقتی میزان تولید کاهش پیدا کند مجبور می شویم از خارج از ایران نفت و گاز وارد کنیم.

عدم حفظ منافع ایران در حوزه های مشترک نفت و گاز به ضرر منافع ملی است

وی درباره حوزه های مشترک نفت و گاز ایران و کشورهای همسایه گفت: حوزه های مشترک را از دو منظر می توان بررسی کرد. یک حوزه ای که به طور مشترک به دست دو کشور سرمایه گذاری و تولید انجام می گیرد. دیگر این که مانند پارس جنوبی که مشترک با گنبد شمالی قطر است، ایران به تنهایی سرمایه گذاری می کند و با قطر در سرمایه گذاری شریک نیست.

در این شرایط اگر سرمایه گذاری ایران کم شود، مسلما طرفی که از سرمایه گذاری و بهره وری بیشتری برخوردار است می تواند نفت و گاز بیشتری را استخراج و تولید کند. بدون شک این اتفاق برخلاف منافع ملی ایران است. وقتی وزیر نفت میزان سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز کشور را نزدیک به 200 میلیارد دلار اعلام می کند، به طور حتم براساس آمار و ارقام و بر مبنایی که بتوان منافع ملی ایران را حفظ کند، بیان شده است. اگر ایران در حوزه های مشترک به هر دلیلی از جمله تحریم ها، نتواند منافع خود را حفظ کند، در بلند مدت به ضرر منافع ملی ایران خواهد بود.

نفت و گاز آمریکا تحت کنترل شرکت های خصوصی است

این کارشناس حوزه انرژی در پاسخ به این سوال که چرا آمریکا ترجیح می دهد به جای استفاده از ذخایر استراتژیک خود، واردکننده نفت باشد گفت: اشتباهی که رخ می دهد این است که فکر می کنیم دولت آمریکا صاحب ذخایر نفت و گاز کشور آمریکا است و کنترل آن را به دست دارد. در آمریکا نفت و گاز تحت کنترل شرکت های خصوصی است و دولت تنها با مکانیزم های موجود مانند تعیین مالیات و عوارض می تواند کنترل کوچکی در تولید و مصرف داشته باشد، اما به هیچ عنوان توانایی جلوگیری از تولید را ندارد.

شرکت های خصوصی هم ترجیح می دهند کاری که به نفعشان است را انجام دهند. اگر پالایشگاهی در آمریکا می بیند که نفت آمریکا گران است و می تواند نفت ارزان تر از مکزیک بخرد انجام می دهد. اگر ببیند نفت آمریکا ارزان تر است، نفت آمریکا را می خرد. شرکت ها به دنبال منافع کوتاه مدت و بلند مدت خود هستند.

آینده صنعت نفت و گاز ایران بی برجام

نرسی قربان درخصوص آینده صنعت نفت و گاز کشور گفت: در شرایط تحریم تجربه ما این است که پیشرفتی در صنایع نفت و گاز ما آنطور که باید و شاید صورت نخواهد گرفت. زیرا سرمایه گذاری های لازم را نداریم و نفت به میزان کم با دور زدن تحریم ها فروخته و صادر می شود. پول آن به اندازه ای نیست که همه تقاضاها را سامان دهد. از طرف دیگر وقتی تحریم وجود دارد شرکت های بزرگ خارجی هم برای سرمایه گذاری به ایران نمی آیند.

فازهای مختلف پارس جنوبی توسط شرکت های فرانسوی، ایتالیایی، ژاپنی و دیگر شرکت ها به بهره برداری رسید. این کشورها در ایران سرمایه گذاری کردند و هم ایران و هم این کشورهابه منافع خود دست یافتند. چون در شرایط تحریم سرمایه گذاری لازم در کشور انجام نمی شود، آینده صنعت نفت و گاز ایران بسیار محدود خواهد بود. ایران دارای بیشترین ذخایر نفت و گاز جهان است و در شرایط تحریم نمی تواند به جایگاهی که باید داشته باشد، دست یابد.

آینده صنعت نفت و گاز ایران با برجام

وی تاکید کرد: اما اگر تحریم ها برداشته شود و ایران بتواند با دنیای خارج تعامل کامل داشته باشد، بدون شک سرمایه گذاری های زیادی در بخش نفت و گاز و دیگر صنایع ایران صورت خواهد گرفت. ایران برای شرکت ها و سرمایه گذاران خارجی بسیار مطلوب خواهد بود و آینده بسیار خوبی را می توان برای صنعت نفت و گاز و صنایع دیگر پیش بینی کرد.

نفت و گاز ایران تا چند سال دیگر خواهان دارد؟

نرسی قربان در آخر درخصوص افزایش تقاضا برای تجدیدپذیرها گفت: جهان در حال حاضر با افزایش سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر مواجه است. این موضوع تقاضا برای ذخایر نفت و گاز را کاهش خواهد داد. ایران هم که دارای ذخایر بالای نفت و گاز جهان است، زمانی می رسد که دیگر نمی تواند این ذخایر را به فروش برساند. چون دیگر تقاضایی برای آن وجود نخواهد داشت.

بسیاری معتقدند ایران بین 25 تا 50 سال فرصت دارد که در این مسیر قرار گیرد، اما به مرور این فرصت کم خواهد شد. ذخایر نفت و گاز ایران مانند عربستان و عراق و غیره زیاد است و تولید ارزان، بنابراین ذخایر این کشورها جزو آخرین ها است که از رده خارج می شود. اول ذخایر پرهزینه مانند دریای شمال از دور خارج می شوند.