تردید اساتید زمین شناسی در مورد وجود گسل های جنوب تهران/ گسل یا رسوبات باقی مانده از دریاچه 12هزار سال پیش؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، زلزله احتمالی در تهران مانند یک کابوس، چتر سیاه خود را بر روی یکی از پرجمعیت ترین شهرهای جهان گسترانیده است. بنا بر ادعای کارشناسان به صورت میانگین هر 180تا 200 سال یکبار یک زلزله بالای 7 ریشتر در تهران رخ داده است که از آخرین زمین لرزه بالای 7 ریشتر در این منطقه نزدیک به 240 سال گذشته است و این احتمال وقوع این اتفاق را افزایش می دهد. بنا بر ادعای کارشناسان و پژوهشگران علوم زمین، تهران توسط گسل های متعددی در شمال و جنوب احاطه شده است و همین امر دستمایه برخی محدودیت ها و استانداردهای لازم برای ساخت و ساز در این مناطق شده است. گسل های شمال تهران مطابق پژوهش های انجام شده به صورت علمی شناسایی شده اند اما در مورد وجود گسل های جنوب این شهر تردید هایی وجود دارد و تاکنون مطالعات ژئوفیزیکی در مورد آنها انجام نگرفته است.

هادی جراحی، کارشناس زمین شناسی در گفت گو با خبرنگار اجتماعی رکنا با تشریح جزییات مطالعات انجام شده در خصوص گسل های جنوب تهران، بیان داشت: سال 88 یک تحقیقاتی را در محدوده شهر تهران شروع کردیم در حالیکه پیش از ما سازمان زمین شناسی نیز تحقیقاتی را در مورد گسل های جنوب تهران انجام داده بودند و بعد از حفاری در محدوده شمال ری، جنوب ری و کهریزک اعلام کردند که «در این منطقه شواهدی از وجود گسل نیست و به نظر می رسد این رسوبات، رسوبات دریاچه ای باشند».

وی با اشاره به اینکه این مساله انگیزه ای شد تا من در طول 15 سال اخیر بر روی این مساله کار کنم، اضافه کرد: ما نشانه های این دریاچه را دنبال کردیم و در محیطی به مساحت 3 هزار کیلومتر در اطراف این دریاچه در کویر مرکزی فلات ایران رسوبات را جمع آوری کردیم.

دریاچه باستانی به اندازه کل کویر مرکزی ایران از مرکز تا شرق کشور

این کارشناس زلزله شناسی تصریح کرد: نتیجه ای که به دست آمد این بود که نشانه هایی از ظهور یک دریاچه بسیار بزرگ از 12 هزار سال پیش تاکنون دریاچه ای در منطقه مرکزی ایران فعلی تشکیل شده است که تمامی نشانه ها از تمدن مانند شهرهای قدیمی همچون ری، اصفهان، کاشان، دامغان، یزد و نیشاپور در کنار این دریاچه شکل گرفتند و وسعت آن 1.7 خزر بوده به شکلی که مردمان کهن وقتی از کاشان سوار کشتی می شدند می توانستند تا قندهار افغانستان فعلی را با کشتی یا هر ابزار کهن مسافرت بر روی آب، طی کنند.

جراحی افزود: مساله اینجاست که ما وقتی می گوییم گسل های جنوب تهران که نزدیک به نیم قرن است آن را به عنوان اصلی ترین تهدید علیه شهر تهران معرفی می کنند اصلا وجود خارجی ندارد و این تاثیر منفی بر روی کسانی دارد که مطالعات سالهای گذشته آنها در تصدیق وجود این گسل بوده است.

این کارشناس زمین شناسی ادامه داد: اولین فردی که در مورد گسل در منطقه جنوب تهران توضیحات متفاوتی ارائه داد پروفسور مانوئل بربریان بود و او در سال 2014 در کتابی که منتشر کرد به صراحت اعلام کرد که در مورد این منطقه اشتباهی رخ داده است و رسوبات موجود در منطقه جنوب تهران رسوبات دریاچه ای هستند.

وی یادآور شد: همچنین وی در آمریکا در یک مراسمی که جهت بزرگداشت از وی برگزار شده بود  برای بار دوم تاکید کرد که گسلی در منطقه جنوب تهران وجود ندارد و این یک خطای علمی و اشتباه در تحلیل داده ها بود.

این کارشناس زلزله شناسی بیان کرد: ما نمی گوییم گسلی در جنوب تهران وجود ندارد زیرا تاکنون مطالعه ای ژئوفیزیکی در مورد منطقه جنوب تهران انجام نگرفته است اما در سه پرتگاه شناسایی شده در شمال ری، جنوب ری، کهریزک و اشتهارد گسلی وجود ندارد.

راه و شهرسازی و شهرداری به توصیه های سازمان زمین شناسی توجه نمی کند

جراحی تاکید کرد: تاکید ما در مورد این مساله این است که هم اکنون در این 4 منطقه ساخت و سازها با رعایت ضوابط و مقرراتی است که بر اساس آن باید تمامی اصول مقاومت سازه در برابر زلزله رعایت شود و با رد وجود این گسل باید گفت که ساخت و ساز در این منطقه بدون ضوابط مقاوم سازی در برابر زلزله نیز قابل احداث هستند.

این کارشناس زمین شناسی گفت: اکنون شتابی که در آیین نامه 2800 در مورد جنوب تهران به آن اشاره شده است 35 صدم است در حالیکه محاسبات ما نشان می دهد که این مقدار نزدیک به 17 صدم است یعنی حدود یک سوم و این عدد هزاران میلیارد تومان برا ساخت وساز شهری در این منطقه از تهران هزینه ایجاد می کند.

وی اضافه کرد: ما با رد این ادعا نباید دیگر نگران گسل های جنوب تهران باشیم بلکه باید بر روی گسل های شمال تهران تمرکز کنیم زیرا وجود آنها بعد از بررسی های ژئوفیزیکی به اثبات رسیده در حالیکه در مورد جنوب تهران چنین بررسی هایی وجود ندارد.

جراحی مدعی شد: مشکل اینجا است که یک عده در برابر این واقعیت علمی مقاومت می کنند و ما بعدا متوجه شدیم که سودهای اقتصادی کلانی متوجه برخی از افراد است که از محل اصلاح این فرضیه دچار زیان می شوند.

این کارشناس زمین شناسی گفت: چندین بار سازمان زمین شناسی به صورت رسمی پیشنهاداتی را در مورد این ادعا و لزوم عادی سازی شرایط ساخت و ساز در این منطقه با شهرداری و وزارت راه و شهرسازی ارایه کرده است اما متاسفانه به دلایل نامعلومی مورد توجه قرار نگرفته است.

خبرنگار: مسعود لاهوت