سالانه 130هزار هکتار از اراضی مرتعی و 148 هزار هکتار از جنگل های ایران کم می شود / 4 استان 3 برابر بیشتر درگیر فرسایش خاک

حمید نوری، مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی کشور در گفتگو با خبرنگار رکنا، بیان داشت: مطابق اعلام سازمان های بین المللی نیاز به آب، انرژی و مواد غذایی تا سال 2030 یعنی حدود 7 سال آینده به ترتیب 40 و 50 و 35 درصد افزایش خواهد یافت و محل تامین این نیازها از محل منابع طبیعی و محیط زیست خواهد بود.

وی افزود: تداخل نظام انسانی و مدیریت اجتماعی-اقتصادی با فضای اکولوژیک و طبیعی در کنار یک دیگر ما را با یک مساله چند وجهی مواجه می کند که باید همزمان هم پایداری طبیعی در آن لحاظ شود و هم نیازهای انسانی تامین گردد.

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی کشور تاکید کرد: این مساله باعث شده است تا آینده ما به نتایج تحقیقات بین رشته ای گره بخورد زیرا ما مانند گذشته با یک نظام سنتی استفاده از علم رو به رو نخواهیم بود و در یک فضایی خواهیم بود که تعاریف جدیدی از شغل، تولید و سرمایه گذاری در آن حاکم است.

«سند راهبردی مدیریت جامع حوزه های آبخیز» راه حل مناسب برای مدیریت پایدار است

نوری تصریح کرد: به این دلیل برنامه ریزی و رویکرد جدیدی برای مدیریت حوزه های آبخیز در کشور در در حال تدوین و اجرایی شدن است که تحت آن برای هر حوزه آبخیز یک سند راهبردی متفاوت و مطابق با شرایط آن منطقه تدوین می شود که با عنوان «سند راهبردی مدیریت جامع حوزه های آبخیز» در حال انجام است.

وی اضافه کرد: در این رویکرد که با نگاه مثبت وزارت جهاد کشاورزی و همچنین وزارت کشور به عنوان نهاد بالا دستی استانداری ها برای هماهنگی بیشتر در استان ها و سایر وزارتخانه ها مانند وزارت نیرو و سازمان محیط زیست در حال تهیه و ابلاغ به استان ها است که امیدورایم با اجرایی شدن آن بتوانیم بهره مندی پایداری از طبیعت داشته باشیم.

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی ادامه داد: حوزه دریاچه ارومیه، اترک و گرگانرود جزء نقاط پایلوت ما برای اجرایی شدن این طرح هستند و در هر استان یک حوزه آبخیز انتخاب شده است که مطابق دستورالعمل ها قرار است با هماهنگی استانداران این اقدامات انجام گیرد.

نوری عنوان کرد: بوم سازگان ما در حال حاضر نیازمند بهبود سلامت هستند و از عملکرد ایده آل خود فاصله دارند و به صورت فراگیر نیازمند تحول جدی در راهبردهای اجرایی پروژه های منابع طبیعی هستیم.

وی یادآور شد: به صورت میانگین وضعیت فرسایش خاک  در کشور 15.4 میلیون هکتار در سال است که در برخی از مناطق این رقم به 50 تن می رسد که استان های جنوبی از جمله سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان از جمله این مناطق هستند.

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی عنوان داشت: ما در این مناطق هیچ اقدامی جز حفاظت انجام نمی دهیم و اجازه بهره برداری دیگری نیز در این مناطق به افراد یا نهادها داده نمی شود تا بتوانیم از فرسایش بیشتر جلوگیری کنیم.

نوری با اشاره به اینکه بازمهندسی الگوی کشت و یا تغییر بهینه الگوی کشت می تواند با بخش بسیار زیادی از فرسایش خاک مقابله کند، تاکید کرد: برنامه های توسعه باید مستمر و پایدار و در راستای هدف باشد و اگر این برنامه به طور کامل و درست انجام نشد امنیت بوم شناسی ما حفظ نخواهد شد.

اگر برنامه ها به درستی اجرا نشود امنیت غذایی کشور با مشکل روبه رو خواهد شد

وی گفت: به دلایلی مانند ساختار مدیریتی و کمبود اعتبارات و یا عدم مشارکت کامل ذی نفعان و ذی ربطان نتوانستیم به برنامه های توسعه قبلی جامعه عمل بپوشانیم زیرا ما نمی توانیم مشکلات طبیعی چون گردو غبار، فرسایش خاک و بیابانزایی را بدون مشارکت مردم حل کنیم و این دلیل اصلی عدم موفقیت برنامه ها است.

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی افزود: نزدیک به 130 هزار هکتار از اراضی مرتعی ما سالانه کم می شود این در حالیست که سالانه 148 هزار هکتار جنگل از بین می رود و یک و نیم میلیارد تن هدر رفت خاک در سال داریم و این ارقام ما را تا حدودی با واقعیت هایی که با آن مواجه هستیم بهتر روبه رو می کند.

نوری با اشاره به اینکه نزدیک به 90 میلیون هکتار از اراضی آبی کشور نیازمند برنامه های آبخیزداری است،  اظهار کرد: این وضعیت شرایط مطلوبی را از کشور نشان نمی دهد و ما باید این وضعیت را مدیریت کنیم تا در آینده امنیت غذایی کشور با مشکلات جدی رو به ور نشود.

وی اضافه کرد: یک سند امنیت غذایی وجود دارد که در آن اشاره می شود که کدام محصولات باید به سمت تولید حداکثری بروند و مدل های آن مطابق با برنامه های تدوین شده با الگوی کشت و تاب آوری سرزمینی است و به این شکل نیست که بخواهیم تمامی محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور را به صورت کامل در کشور تولید کنیم.

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی بیان داشت: نکته ای که حائز اهمیت است این است که اگر این برنامه ها به درستی اجرایی نشود قطعا مشکلات ما در آینده در حوزه امنیت غذایی بیشتر خواهد شد.

خبرنگار: مسعود لاهوت