140 محوطه کاوش نشده تاریخی در سد چم شیر وجود دارد

به گزارش رکنا به نقل از ایسنا، محمد حسین عزیزی خرانقی، عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی و مدیر و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد چم‌شیر نیز در نشست خبری که در محل سد چم‌شیر برگزار شد، درباره نتیجه کاوش‌های صورت گرفته و دلیل تعلل در کاوش‌ها با توجه به این‌که مطالعات در سال ۱۳۹۰ انجام شده، اما اولین دور کاوش‌ها سال ۱۳۹۷ صورت گرفته و حالا که سد در آستانه آبگیری است، ۲۱ محوطه در دوماه کاوش می‌شود، توضیح داد: پس از گمانه‌زنی در سال ۱۳۹۵ از سوی آقایان زارع و عطایی ۳۰ محوطه حائز اهمیت فرهنگی برای کاوش اعلام شد. کاوش‌ها از ۱۳۹۷ آغاز شد و تا ۱۳۹۹ ادامه داشت که ۹ محوطه کاوش شد.

او ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ با توجه به فشاری که برای اتمام پروژه سد چم‌شیر وارد شد، پژوهشگاه میراث فرهنگی با وزارت نیرو قراردادی را بست که ۲۱ محوطه باقیمانده را کاوش کند. بر این اساس ۱۸ تیم کاوش همزمان در ۲۱ محوطه مستقر شده‌اند که این پروژه از آذرماه ۱۴۰۱ آغاز شد. کار بسیار سخت بود؛ چرا که منطقه در نقطه دور افتاده واقع شده که امکانات محدودی دارد. اکنون ما در مرحله پایان کاوش‌ها هستیم فقط نقشه‌برداری و عکس‌های هوایی و کار روی چند محوطه محدود تا بالا آمدن آب، باقی مانده است.

ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد چم‌شیر افزود: این کاوش‌ها در سه مسیر انجام شده است. بیشتر محوطه‌ها نیمه یکجانشین و کوچ‌نشین بودند و فقط یک یا دو رج سنگ مشاهده شده است، همراه با سفال‌های ساده که شاخص نبودند. چند محوطه خوب باستانی نیز داشتیم، خوب به این معنی که بقایای معماری و یافته‌های قابل تاریخ‌گذاری با کاربری مشخص، یافته شده باشد.

او اضافه کرد: ۵ محوطه نیز یافته‌های معماری قابل توجه داشته که با بقیه محوطه ها فرق دارد محوطه‌های سنگ‌چین با ملات گچ قدمت بیشتر محوطه‌ها به دوره میانی اسلامی برمی‌گردد. همچنین دو سکه ایلخانی پیدا شده است. بیشتر سفال‌های پیدا شده نیز به قرون اولیه و میانه اسلامی بر می‌گردد.

عزیزی درباره آثار شاخص پیدا شده در حوزه آبگیر سد چم شیر با توجه به اظهارات برخی از باستان‌شناسان که قبلاً در این محوطه کاوش کرده‌اند و به سازه‌های ساسانی اشاره‌ای داشته‌اند، گفت: در حال حاضر فقط یک محوطه شاخص مربوط به دوره عیلامی در حال کاهش است که آقای مرتضی حصاری مسؤولیت آن را بر عهده دارد و تنها تپه باستانی این حوضه به شمار می‌آید. این محوطه در انتهای مخزن قرار گرفته که با توجه به تراز آبگیری با تأخیر زیر آب می‌رود.

او در پاسخ به این سوال که چرا ۱۴۰ محوطه شناسایی شده کامل کاوش نشده‌اند و آیا در این مورد تعلل و یا کوتاهی صورت گرفته است، اظهار کرد: همه محوطه‌ها قابلیت کاوش و بررسی را نداشتند، نیمی از این محوطه و گورستان اسلامی هستند.

مافی، مشاور باستان‌شناسی و میراث فرهنگی شرکت توسعه منابع آب و نیرو گفت: دقتی که به لحاظ کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های چم‌شیر صورت گرفته مثال‌زدنی است با این دقتی که حوضه این سد بررسی شده اگر بقیه سدها نیز بررسی می‌شود تعداد محوطه‌های باستانی حتماً افزایش می‌یافت.

او ادامه داد: این ۳۰ محوطه در ادامه گمانه‌زنی‌های سال ۱۳۹۵ است و تشخیص باستان‌شناسان این بود که ۳۰ محوطه از ۱۴۰ محوطه قابلیت کاوش داشته است.

عزیزی مدیر و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد چم شیر درباره تعلل‌های صورت گرفته در کاوش‌ها بیان کرد: تغییر پی در پی مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی فرهنگی و پژوهشکده باستان‌شناسی می‌تواند یکی از دلایل آن باشد.

او همچنین درباره اشیای تاریخی یافته شده تاکنون از کاوش‌ها، اظهار کرد: همه اشیاء یافت شده از ۲۱ محوطه به امین اموال آثار تاریخی در استان کهگیلویه و بویراحمد تحویل داده شد که بیشترین آثار خرده سفال بودند، علاوه‌بر آن دو سکه مسی ایلخانی یک سنگ قبر هم در گذشته پیدا شده بود که به میراث فرهنگی شهرستان گچساران تحویل داده شد.

در ادامه این سوال مطرح شد که چرا کاوش‌های ۹ محوطه سه سال طول کشید، در حالی که ۲۱ محوطه از آذر تا دی‌ماه کاوش می‌شود به نظر می‌رسد این اتفاق با توجه به فشاری که برای آبگیری سد وجود دارد بیشتر برای توجیه در افکار عمومی صورت گرفته است که فاضل معاون اجرایی سد و نیروگاه چم شیر در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: بر اساس قراردادهای که با پژوهشگاه میراث فرهنگی بسته شده است گروه باستان‌شناسی در سال ۱۳۹۷ حدود ۸ محوطه را کاوش کردند، درحالی که برای کاوش ۲۱ محوطه حدود ۸۰ کارشناس به غیر از کارگران ۲۱ محوطه را کاوش می‌کردند. در واقع در مدت محدود از آذر تا دی ماه ۱۴۰۱ حدود ۲۵ درصد ظرفیت باستان‌شناسان کشور در سد چم‌شیر به کار گرفته شد.

عزیزی، مدیر و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد چم‌شیر اضافه کرد: در این مدت محوطه ها از، ۴۰۰ تا ۶۰۰ متر مربع کاوش شده‌اند.