سالانه 98 میلیارد متر مکعب آب در ایران مصرف می شود / 90 درصد همچنان در بخش کشاورزی بدون توجه به هدر رفت آب

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، تغییرات اقلیمی مهمترین تهدید محیط زیستی علیه زندگی بشریت است و آن طور که مسئولان سازمان محیط زیست می گویند، ایران جزو 9 کشور اول جهان از نظر آسیب پذیری در برابر تبعات تغییر اقلیم است. یکی از مهمترین آسیب های گرمایش جهانی برای کشورمان نیز تغییر محسوس الگوی بارش ها نسبت به سال های گذشته و کاهش میزان بارندگی های قابل دسترس و افزایش میزان بارندگی های حدی و سیل آساست که امکان کمتری برای ذخیره سازی آب آنها وجود دارد.

این مساله در کنار تغییر رژیم بارشی از برف به باران و کاهش متوسط بارندگی ها در کشورمان در سال های آبی اخیر باعث شده است که شاهد تداوم خشکسالی در ایران باشیم و آن طور که داریوش گل علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست به رکنا گفته است، تغییرات اقلیمی آن چنان آب و هوای کشورمان را تحت تاثیر قرار داده که می توان گفت ایران از این به بعد همیشه دچار خشکسالی خواهد بود، مگر خلاف آن ثابت شود؛ یعنی خشکسالی یک پدیده عادی برای ایران محسوب می شود و این «ترسالی» است که یک پدیده استثنایی برای کشورمان به حساب می آید.

کاهش محسوس بارندگی ها و منابع آبی ایران با تغییرات اقلیمی

با وجود کمبود شدید منابع آبی، کاهش میزان بارندگی، تغییر الگوی بارش و سایر آثار سوء تغییر اقلیم در ایران، متاسفانه هنوز جدی بودن این مساله در کشورمان درک نشده و بخش های مختلف دولت از جمله وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی برنامه ریزی صحیحی برای مواجهه با این پدیده نداشته اند؛ به نحوی که همچنان میزان هدر رفت در شبکه توزیع آب در کشورمان بسیار بالاست و علاوه بر این، عمده منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود که بخش زیادی از آن به هدر می رود.

در این میان سوال مهم این است که با توجه به آسیب پذیری بالای کشورمان از تبعات تغییر اقلیم بخصوص در حوزه کمبود منابع آبی و تشدید روند خشک شدن تالاب ها و رودخانه های کشور در سال های اخیر و احتمال تشدید آثار سوء ناشی از تغییرات اقلیمی در سال های آینده، اساسا ایران چه برنامه ای برای سازگاری با تبعات تغییر اقلیم بخصوص در حوزه بحران آب دارد و به طور خاص چه برنامه هایی برای کاهش مصرف منابع آبی در بخش کشاورزی در دستور کار دولت قرار دارد؟

این سوالات را با فیروز قاسم زاده، سخنگوی صنعت آب کشور در میان گذاشتیم و او نیز در پاسخ به خبرنگار رکنا گفت: تغییرات اقلیمی در سال های اخیر به شکل های مختلف بر تمام کشورهای جهان اثر گذاشته و یکی از آثار سوء این پدیده برای ایران، وقایع حدی جوی در حوزه بارندگی است؛ به نحوی که ماه های خشک در کشورمان بسیار زیاد شده و همچنین برخی ماه ها بسیار تَر هستند؛ به طور مثال، ما در سال آبی گذشته، در فصل بهار با 58 درصد کاهش بارندگی نسبت به متوسط بلندمدت مواجه شدیم و این درحالی است که در دی ماه گذشته، میزان بارندگی ها بیش از دو برابر میانگین بلندمدت بود.

وی افزود: تغییر اقلیم، بیشتر شدن وقوع اتفاقات خارج از الگوهای شناخته شده را در حوزه بارندگی و مدیریت منابع آبی به همراه داشته و این مساله، مدیریت منابع را برای متولیان آب کشور بسیار دشوار کرده است؛ به نحوی که ما در گذشته، برنامه ای را برای یک سال آبی تدوین می کردیم که با اندک انحرافی می توانستیم آن را اجرا کنیم، اما اکنون ناچاریم که با توجه به پیش بینی های جدید هواشناسی و وقوع رخدادهای مربوط به تغییرات اقلیمی، برنامه های مدیریت منابع آبی را به صورت هفتگی به‌روزرسانی کنیم.

اجرای سند ملی سازگاری با کم آبی برای مقابله با تبعات تغییر اقلیم

قاسم زاده با تاکید بر آسیب پذیری شدید ایران از تغییرات اقلیمی گفت: براساس مدل سازی های اقلیمی بلندمدت که شاخص های محیط زیستی جهان را برای چند ده سال آینده نشان می دهد، منطقه خاورمیانه از جمله ایران، هم در مساله کاهش بارندگی و هم در حوزه افزایش دما، آسیب پذیری بالایی در برابر تغییرات اقلیمی دارد. بر همین اساس نیز کشورمان در حوزه مدیریت منابع آبی، سندهای بالادستی مختلفی را تدوین کرده است تا تمام دستگاه های ذی ربط در حوزه تولید و مصرف آب، بتوانند برای کاهش مصرف آب در کشورمان برنامه ریزی کنند.

سخنگوی صنعت آب کشور، از سند ملی سازگاری با کم آبی به عنوان مهمترین سند کشور در راستای مدیریت منابع آب در شرایط تغییر اقلیم نام برد و توضیح داد: سند سازگاری با کم آبی در سال 1400 ابلاغ شد و اکنون در استان ها و شهرستان های مختلف کارگروه های ویژه اجرای این سند فعال شده اند و قرار است تمام دستگاه های ذی مدخل در حوزه مدیریت آب از جمله در بخش کشاورزی، وظایف ویژه ای را برای کاهش مصرف آب انجام دهند.

وی در ادامه تاکید کرد: برنامه ریزی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی از جمله مهمترین راهبردهای سند ملی سازگاری با کم آبی است، زیرا براساس آخرین آمارهای استخراج شده توسط وزارت نیرو، 88 میلیارد متر مکعب از 98 میلیارد متر مکعب آب مصرفی سالیانه کشور (معادل 89.8 درصد) چه از منابع سطحی و چه از منابع زیرزمینی در بخش کشاورزی مصرف می شود.

برنامه دولت برای کاهش 17 درصدی مصرف آب کشاورزی تا 1405

قاسم زاده درباره برنامه های پیش بینی شده برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی در سند ملی سازگاری با کم آبی توضیح داد: در این سند پیش بینی شده است که از طریق اصلاح الگوی کشت، نوین سازی شبکه توزیع آب، بهبود شبکه های انتقال آب، مدیریت آب در مزرعه، اصلاح الگوهای آبیاری، حرکت به سمت کشت های گلخانه ای و دیگر کشاورزی های فضای بسته، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی تا سال 1405 به میزان 15 میلیارد متر مکعب در سال، معادل 17 درصد میزان مصرف کنونی کاهش یابد.

سخنگوی صنعت آب کشور ادامه داد: در سند الگوی کشت محصولات کشاورزی که اخیرا توسط وزارت جهاد ابلاغ شده، پیش بینی شده است که میزان مصرف سالیانه آب کشاورزی، در حدود 17 درصد کاهش یابد که این رقم، تقریبا معادل مقدار تعیین شده در سند ملی سازگاری با کم آبی درباره کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی است.

وی در پایان تصریح کرد: طبیعی است که برای تحقق این هدف، عموم مردم بخصوص کشاورزان باید با دولت همگرایی داشته باشند و دستگاه های اجرایی نیز باید فرهنگ سازی و اطلاع رسانی های لازم را به صورت شفاف انجام دهند.