کشف دندان کودک 125 هزار ساله در غار اسرار آمیز قزوین/ اولین نشانه های انسان در ایران مربوط به 400 هزار سال پیش + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، دو سوال از کجا آمده ام و به کجا می روم، همیشه جزء سوال های بنیادین انسان بوده است. کشف رمز و راز دنیای انسان های اولیه و چگونگی سازگار شدنشان با محیط، همیشه می تواند جذاب باشد.

حامد وحدتی نسب ، استاد انسان شناسی پیش از تاریخ دانشگاه تربیت مدرس و مدیر گروه باستان شناسی است. او در ایران تا مقطع فوق لیسانس، زیست شناسی خوانده و بعد دکتری اش را در رشته انسان شناسی پیش از تاریخ، مشخصا روی انسان نئاندرتال در دانشگاه ایالتی در آریزونا کسب کرده است.

وحدتی نسب، مدتی در دانشگاه آلبرتا کانادا بر روی استخراج ژن از استخوان های باستانی در سیبری کار می کرده است. همچنین در دانشگاه آکسفورد روی استخراج DNA از مردان نمکی چهر آباد زنجان کار کرده و از سال ۸۷ در ایران مشغول به فعالیت است.

حامد وحدتی نسب، در طی بازدید از دفتر خبرگزاری رکنا، با خبرنگار حوزه اجتماعی به گفت و گو نشست. شرح گفت و گو با این انسان شناس پیش از تاریخ، طی چند گفت و گوی مجزا منتشر خواهد شد.

او در ابتدا در پاسخ به اینکه نخستین انسان هایی که در ایران زندگی می کردند چگونه بودند و مربوط به چه سالی می شوند، می گوید: وقتی می خواهیم انسان های گذشته را مورد مطالعه قرار دهیم، از دو نوع شواهد استفاده می کنیم. نخست آثار و مدارکی که انسان ها از خودشان بر جای گذاشته اند و دوم بقایای بدنی خودشان است.

وحدتی نسب با تاکید بر اینکه از پیرامون ایران هم به عنوان مدارک و شواهد می توان استفاده کرد، می افزاید: ایرانِ فعلی ما، بر سر یک تقاطع واقع شده است‌. سمت راست ایران، آسیا، شمال و شمال غرب آن اروپا و در جنوب و جنوب غرب، قاره آفریقا واقع شده است. اولین انسان ها از قاره آفریقا خارج شده اند؛ بنابراین وقتی شواهد این انسان ها را در هند ، اندونزی، گرجستان و سواحل مدیترانه داریم، پس مشخص است که در ایران هم زندگی می کردند. این انسان، به انسان راست قامت یا Homo erectus شناخته می شود. شگفت انگیز است که بر اساس شواهد، این نوع انسان دو میلیون سال پیش در ایران زندگی می کرده است.

این انسان شناس پیش از تاریخ از اینکه چرا در ایران شواهد سنگواره ای از انسان راست قامت نداریم سخن می گوید و می افزاید: دلیل این است که در ایران متخصصانی که در این بازه زمانی کار کنند آنقدر نداریم. همچنین محوطه هایی که این نوع انسان ها در آن زندگی می کردند، در گذر زمان تخریب شده و از بین رفته اند. با این وجود دلیل اصلی، نبود یک کار منسجم در داخل کشور است.

او با تاکید بر اینکه به احتمال خیلی زیاد در چهار سمت ایران، شواهد سنگواره ای این نوع انسان ها وجود دارد؛ درنتیجه در خود ایران هم زندگی کرده اند، می گوید: معروف ترین نوع انسان که هم از خودش شواهد به دست آمده است و هم شواهد ابزار سنگی داریم، انسان نئاندرتال است که در ایران زندگی می کرده است.

وحدتی نسب در تبیین حالت های ظاهری اینگونه انسان ها می گوید: این ها گروهی از انسان ها هستند که بین 300 هزار تا 40 هزار سال پیش روی زمین زندگی می کردند و قلمرو زندگی شان مناطق جنوب غرب آسیا، اروپا و آسیای مرکزی بوده است. نئاندرتال ها از نظر ظاهر خیلی به ما شباهت داشتند؛ یعنی اگر یکی از آن ها را در خیابان ببینید که کت و شلوار پوشیده، ممکن است نتوانید آن را تشخیص دهید. نئاندرتال ها، همچنین از نظر قد و قامت از ما کوتاه تر و عضلانی تر بودند درست شبیه یک کشتی گیر قد کوتاه.

استاد دانشگاه تربیت مدرس در ادامه می گوید: انسان های نئاندرتال در ایران هم زندگی می کردند. غذایشان را از طریق شکار، گرد آوری میوه های وحشی و جانوران کوچک فراهم می کردند. این شکارچیان زبردست، همیشه در حال حرکت بودند چراکه زندگی شان به وجود منابع غذایی بستگی داشت.

وحدتی نسب با اشاره به سایر ویژگی های انسان های نئاندرتال می گوید: آن ها در زمانی زندگی می کردند که یخبندان های وحشتناکی در زمین ایجاد شده بود؛ بنابراین هم می بایست مجهز به پوشش بدنی مناسب می بودند و هم آتش را به خوبی کنترل می کردند. در ایران و در غار قلعه کرد، بقایای اسب های وحشی به وفور به دست آمده است که نشان می دهد شکار شده اند. همچنین نئاندرتال ها، کرگدن دو شاخ -که الان در ایران نیست-، خرس غار نشین، انواع گوزن، قوچ، بز کوهی و ... را شکار می کردند. نئاندرتال ها میانگین سنی خیلی پایینی هم داشتند. بسیاری از افراد فکر می کنند که گذشتگان؛ نسبت به ما عمر طولانی تری داشتند که این موضوع کاملا برعکس است. ما انسان های امروزی، طولانی ترین عمر را در میان تمام انسان هایی که قبلا بر روی کره زمین آمده اند داریم. میانگین سنی 70 سال، برای انسان های امروزی، بالاترین میانگین سنی در طول تاریخ بشریت است که این مهم به مدد بهداشت و پیشرفت تکنولوژی به دست آمده است.

او می گوید: باور به اینکه نئاندرتال ها، بلندتر از ما بوده اند نیز کاملا اشتباه است. ما انسان ها بلند قدترین انسان روی کره زمین هستیم و تمام انسان هایی که پیش از ما زندگی کرده اند کوتاه تر از ما بودند. نئاندرتال ها نیز، 10 الی 15 سانتی متر از میانگین قدی ما کوتاه تر بودند. 

حامد وحدتی نسب در ادامه از این سخن می گوید که در ایران و در غار قلعه کرد ، در سال 2019 همراه با یک تیم مشترک ایرانی-فرانسوی در این غار مشغول کاوش بوده است که در سال دوم، 19 دندان پیدا شده است. او می افزاید: یکی از دندان، دندان شیری یک کودک نئاندرتال بود که الان در موزه قزوین به عنوان یک کشف بسیار منحصر به فرد وجود دارد. با توجه به اینکه در ایران بقایای بدنی نئاندرتال ها به اندازه انگشت های یک دست هم نمی رسد، این کشف بسیار ارزشمند بود. 

این استاد دانشگاه در ادامه می گوید: آزمایش سن سنجی این دندان در دانشگاه بوردو فرانسه انجام شد و سن قطعی آن 125 هزار سال است. با این وجود لایه های قدیمی تر این غار، قدیمی تر است و کاوش در آن همچنان ادامه دارد.

وحدتی نسب در پایان می گوید: قدیمی ترین محوطه ای که از انسان در ایران داریم، محوطه غار قلعه کرد است که قدمتش به بیش از 400 هزار سال می رسد؛ یعنی به طور قطع، شواهد حضور انسان در ایران را از 400 هزار سال پیش داریم. همچنین در جنوب سمنان و تپه های میرک، شواهدی که به دست آمده، قدمتی حدودا 55 هزار ساله دارد. از سویی دیگر، غارهای زیادی در زاگرس وجود دارد که نشان می دهد این نوع انسان ها در ایران زندگی می کردند.