تمام حقوق محیط بانان باید مانند نیروهای مسلح عملیاتی باشد / قانون، دست محیط بانان برای دفاع از محیط زیست را بسته است + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در شرایطی که ایران با کمبود شدید محیط بان مواجه است و آمارهای رسمی سازمان حفاظت محیط زیست ا ز این حکایت دارد که تعداد محیط بانان کشورمان حدود یک هشتم استاندارد جهانی است، اما متاسفانه وضعیت حقوق و مزایای همین تعداد اندک محیط بانان ایران که به سختی در مناطق مختلف کشورمان مشغول به کار هستند، بسیار نامناسب است.

به عبارت دیگر، با وجود این که محیط بانان کشور همواره در تیررس گلوله شکارچیان قرار دارند و حداقل 15 روز از هر ماه را به صورت شبانه روزی در مناطق حفاظت شده از محیط زیست ایران حراست می کند، حقوق آنها از بسیاری از کارمندان پشت‌میزنشین ادارات مختلف کشور کمتر است و بسیاری از این افراد از مزایای شغلی مناسبی نیز برخوردار نیستند.

میانگین حقوق محیط بانان؛ 4 تا 7 میلیون تومان

سرهنگ جمشید محبت خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور نیز در بازدیدی که اخیرا از پایگاه خبری رکنا داشت، موضوع پایین بودن حقوق محیط بانان را را تایید کرد و به خبرنگار رکنا گفت: ایران نزدیک 4 هزار محیط بان دارد که در این میان، متوسط حقوق محیط بانان رسمی کشور حدود 7 میلیون تومان و میانگین حقوق محیط بانان پیمانی در حدود 6 میلیون تومان است. البته حدود 300 نفر از محیط بانان کشور هم به صورت طرحی – شرکتی فعالیت می کنند که متوسط حقوق این افراد حدود 4 میلیون تومان است.

وی افزود: محیط بانان طرحی - شرکتی افرادی هستند که ابتدا برای کمک به اجرای طرح های مختلف توسط ادارت کل محیط زیست استان ها یا شرکت های طرف قرارداد آنها به کار گرفته شده اند و بعدا به علت کمبود نیروی انسانی به جمع محیط بانان پیوسته اند. البته از حدود 5 سال قبل، به‌کارگیری محیط بان طرحی ممنوع شده، اما برای محیط بانان طرحی فعلی هنوز مراحل گزینش محیط بانی طی نشده است. با توجه به وضعیت نامناسب درآمدی این افراد، ما از سال ها قبل به شکل مکرر پیگیری کردیم که بتوانیم این افراد را به صورت پیمانی استخدام کنیم، اما متاسفانه هنوز موفق نشده ایم.

دریافتی و امتیازات محیط بانان باید مطابق نیروهای لشکری عملیاتی باشد

محبت خانی با اذعان به ناکافی بودن حقوق محیط بانان کشور گفت: متاسفانه با وجود این که محیط بان ها هم خودشان مسلح هستند و هم افراد معارض آنها یعنی شکارچیان غیرمجاز همگی سلاح در اختیار دارند، اما این افراد  به عنوان کارمند استخدام می شوند و پرداختی ها و مزایایی که به آنها ارائه می شود، مانند نیروهای کشوری است. این در حالی است که محیط بانان برخلاف کارمندان در تمام تعطیلات به صورت شیفتی فعالیت می کنند و قطعا وظایف محیط بانان شامل گشت و مراقبت و پایش مسلحانه مناطق چهارگانه محیط زیست را نمی توان با مشاغل کشوری مقایسه کرد.

وی در ادامه تاکید کرد: نوع کاری که محیط بان ها انجام می دهند، هیچ سنخیتی با نیروهای کشوری ندارد، بلکه وظایف شغلی همکاران ما شبیه نیروهای لشکری آن هم از نوع عملیاتی است. بر این اساس ما معتقدیم که باید تحولی در حقوق و مزایای محیط بانان اتفاق بیفتد و تمام پرداختی ها و امتیازات آنها باید با نیروهای لشکری که در مناطق عملیاتی فعالیت می کنند، تطبیق یابد.

سرنوشت بودجه 300 میلیارد تومانی افزایش حقوق محیط بانان چه شد؟

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که سال گذشته، سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس به همراه جمعی دیگر از اعضای این فراکسیون تاکید کردند که کمیسیون تلفیق بودجه مجلس در اعتبارات سال 1401 سازمان محیط زیست به طور خاص مبلغ 300 میلیارد تومان را برای افزایش حقوق محیط بانان اختصاص داده است. این در حالی است که محیط بانان کشورمان تاکید دارند که امسال حقوق آنها مانند سایر نیروهای کشوری تنها به میزان 10 درصد بیشتر شده و این فوق العاده قانونی به دریافتی آنها اضافه نشده است.

در همین راستا، محبت خانی در پاسخ به سوال رکنا درباره سرنوشت بودجه 300 میلیارد تومانی مخصوص افزایش حقوق محیط بانان گفت: بودجه 300 میلیارد تومانی مذکور در سال جاری به سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص پیدا کرده، اما با نظر مسئولان سازمان، این بودجه فقط به افزایش دریافتی محیط بانان تخصیص نیافته، بلکه برای بالا رفتن دریافتی تمام کارکنان سازمان در نظر گرفته شده است؛ زیرا نگاه سازمان محیط زیست این است که همه پرسنل سازمان اعم از نیروهای صف و ستاد محیط بان محسوب می شود، فقط برخی محیط بان ستادی هستند و بعضی دیگر محیط بان اجرایی.

وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به این که در قانون بودجه امسال تاکید شده است که حقوق تمام کارکنان کشوری باید فقط 10 درصد افزایش یابد، بالا بردن بیش از این مقدار حقوق محیط بانان که جزو نیروهای کشوری محسوب می شوند، نیاز به مصوبه مجلس دارد. ولی ما با استفاده از بودجه 300 میلیارد تومانی، مسائلی نظیر اضافه کاری، رفاهی و پشتیبانی ماموریتی محیط بان ها را افزایش داده ایم. البته با توجه به تورم شدید موجود در جامعه، قطعا این افزایش ها نتوانسته کمک زیادی به بالا رفتن قدرت خرید محیط بانان داشته باشد.

محیط بانان باید مانند نیروهای مسلح «کارت حکمت» داشته باشند

در این میان با توجه به این که از نظر جمشید محبت خانی به عنوان فرمانده یگان محیط بانی ایران، بهتر است تمام حقوق و مزایای محیط بانان مانند کارکنان عملیاتی نیروهای لشکری در نظر گرفته شود، محیط بان های کشورمان درخواست دارند که مزایایی مثل «کارت حکمت» و سایر امتیازاتی که به پرسنل نیروهای مسلح اختصاص می یابد، به آنها نیز تخصیص داده شود تا با توجه به دریافتی پایین این قشر، ارائه امتیازاتی مثل کارت حکمت بتواند قدرت خرید خانواده های محیط بانان را کمی بالاتر ببرد.

فرمانده یگان محیط بانی کشور ضمن تایید این درخواست محیط بان ها گفت: شکی نیست که محیط بانان ما زحمات زیادی را به دوش می کشند و نوع کار آنها کاملا شبیه پرسنل عملیاتی نیروهای مسلح است. همچنین نیروهای محیط بانی کشور حداقل  15 روز از هر ماه به صورت شبانه روزی در مناطق چهارگانه محیط زیست مشغول انجام ماموریت هستند. ماموریت همکاران ما نیز عمدتا در مناطق صعب العبور و با شرایط کاملا دشواری طی می شود، بنابراین ما معتقدیم تمام امتیازاتی که برای کارکنان عملیاتی نیروهای مسلح وجود دارد، باید برای محیط بانان عزیز هم اختصاص داده شود.

سازمان محیط زیست نقشی در توزیع سلاح و مهمات ندارد

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که با وجود این که مطابق آمارهای رسمی، بیش از 3 میلیون سلاح شکاری مجاز در گوشه و کنار کشور در دست مردم قرار دارد و آمار دقیقی هم از تعداد سلاح های شکاری غیرمجاز در دست نیست، اما سال هاست که شورای سلاح و مهمات وزارت کشور از نماینده سازمان محیط زیست برای حضور در جلسات این سلاح دعوت نکرده و هیچ گونه نظرخواهی از این سازمان در خصوص توزیع سلاح و مهمات انجام نمی شود. این در حالی است که بارها محیط بانان کشورمان در معرض گلوله شکارچیان قرار گرفته و در این راه به شهادت رسیده یا مجروح شده اند.

محبت خانی در همین راستا ضمن انتقاد از عدم دعوت از نماینده سازمان حفاظت محیط زیست در جلسات شورای سلاح و مهمات گفت: توزیع تمام انواع سلاح ها از جمله سلاح شکاری و اختصاص سهمیه مهمات مختلف از جمله فشنگ مخصوص سلاح شکاری در شورای سلاح و مهمات انجام می شود. این شورا در وزارت کشور تشکیل می شود و طبق قانون، نماینده سازمان محیط زیست نیز در این شورا عضویت دارد و باید برای حضور در جلسات آن دعوت بشود. اما با وجود این که حدود سه سال است اینجانب به عنوان نماینده رسمی سازمان محیط زیست به شورای سلاح و مهمات معرفی شده ام، هنوز هیچ دعوتی برای حضور در جلسات این شورا از من به عمل نیامده است.

وی در ادامه تاکید کرد: ما معتقدیم که توزیع سلاح و مهمات بخصوص در حوزه سلاح های شکاری باید با خرد جمعی انجام شود و حتما باید نگرانی های سازمان محیط زیست نیز در این زمینه لحاظ شود. این در حالی است که با وجود این که هم آقای کلانتری و هم آقای سلاجقه من را به عنوان نماینده سازمان محیط زیست در شورای عالی سلاح و مهمات منصوب کردند، اما هنوز هیچ دعوتی از اینجانب برای شرکت در جلسات این شورا انجام نشده است. البته مشخص نیست که در سه سال گذشته، آیا جلسات شورای عالی سلاح و مهمات برگزار نشده یا این جلسات برگزار شده و من دعوت نشده ام؟!

قانون به‌کارگیری سلاح برای محیط بانان حتما باید اصلاح شود

محبت خانی در بخش دیگری از صحبت هایش با تاکید بر این که ضوابط سختگیرانه قانون به‌کارگیری سلاح، دست محیط بان ها را برای دفاع از محیط زیست می بندند، عنوان کرد: متاسفانه مصوبه قانون به‌کارگیری سلاح برای محیط بانان کاملا پدافندی و دفاعی است، به نحوی که طبق قانون، یک محیط بان فقط زمانی می تواند از سلاح خود استفاده کند که جان خود یا همکارش در خطر باشد. در واقع، قانون به گونه ای وضع شده است که محیط بانان در ابتدا باید منتظر بمانند و ببینند فرد متخلف بعد از انجام تخلف چه تصمیمی می گیرد، بعد اگر دیدند متخلف سلاح خود را به طرف آنها یا همکارشان نشانه رفته است، می توانند از سلاح خود استفاده کنند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: متاسفانه شرایط کنونی قانون به‌کارگیری سلاح برای محیط بانان به گونه ای است که عملا فرصت استفاده از سلاح در ابتدا به متخلفان مسلح حوزه محیط زیست داده می شود و نه به نیروهای محیط بانی. به همین دلیل، ما بعد از تصویب قانون حمایت قضایی و بیمه ای از ماموران یگان حفاظت محیط زیست در سال 99، تاکید کردیم که مقررات به‌کارگیری سلاح توسط محیط بانان حتما باید اصلاح شود؛ زیرا اکنون شرایط قانونی به گونه ای است که متخلفان می توانند بدون هیچ مشکلی با سلاح غیرمجاز وارد مناطق چهارگانه محیط زیست شوند و به انواع تخلفات زیست محیطی دست بزنند، اما بازهم تا وقتی به طرف محیط بانان نشانه نروند، همکاران ما حق شلیک به آنها را ندارند.

وی در ادامه تاکید کرد: طبق قوانین موجود، محیط بانان فقط زمانی می توانند از سلاح خود استفاده کنند که بتوانند ثابت کنند که جان آنها در خطر بوده است که این کار قطعا دشوار است و همین مساله تصمیم گیری برای استفاده از سلاح در لحظات حساس را برای محیط بانان به شدت دشوار می کند. بنابراین ما معتقدیم که مجلس باید قوانین را به گونه ای اصلاح کند که استفاده از سلاح برای محیط بانان صرفا جنبه دفاعی نداشته باشد، بلکه آنها بتوانند با استفاده از سلاحی که در اختیارشان قرار داده شده است، به گونه ای کارآمد از محیط زیست کشور حراست کنند.

چرا به جای سلاح بلند، کُلت کمری به محیط بانان داده نمی شود؟

محبت خانی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار رکنا مبنی بر این که چرا به جای سلاح های بلندی مانند کلاشنیکف، کلت کمری در اختیار محیط بانان قرار داده نمی شود، توضیح داد: باید توجه داشت که هر دو نوع سلاح یعنی هم سلاح بلند و هم سلاح کمری در اختیار محیط بانان قرار داده شده است، البته ما سلاح کمری را در اختیار فرماندهان و سلاح بلند را در اختیار محیط بانان رده های پایین تر قرار داده ایم؛ چراکه اساسا وجود سلاح بلند در دست محیط بانانی که در عرصه های حفاظت شده فعالیت می کنند، فواید پیشگیرانه بیشتری نسبت به سلاح کمری دارد.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: محیط بانان کشور همواره آخرین گزینه خود را استفاده از سلاح می دانند و فقط در شرایطی که ناچار باشند، دست به این اقدام می زنند، بنابراین اساسا وجود سلاح در دست محیط بانان، کاربرد پیشگیرانه دارد، نه کاربرد مقابله ای. در چنین شرایطی هم چون کاربرد پیشگیرانه سلاح بلند از سلاح کمری بیشتر است، ما این نوع سلاح را در اختیار محیط بان ها قرار داده ایم؛ بخصوص که صدای شلیک تیر هوایی با استفاده از سلاح بلند نوعی بازدارندگی ایجاد می کند که این اتفاق توسط سلاح کمری انجام نمی شود.

وی در ادامه تاکید کرد: نشانه روی با استفاده از سلاح بلند از سلاح کمری دقیق تر است و با توجه به این که به هر حال بعضا محیط بانان از روی ناچاری مجبور می شوند از سلاح خود استفاده کنند، بهتر است که سلاح بلند در اختیار آنها قرار داشته باشد؛ زیرا محیط بان ها در صورت لزوم از فاصله دور به متخلفان شلیک می کنند و نیاز دارند که شلیک آنها به قدری دقیق باشد که بتوانند پای متخلفان را هدف قرار دهند تا شلیک گلوله منجر به کشته شدن متخلفان نشود؛ در چنین شرایطی هم استفاده از سلاح بلند بیشتر از سلاح کمری می تواند به دقیق بودن نشانه روی محیط بانان کمک کند.

برنامه یگان حفاظت محیط زیست برای تقویت تجهیزات رصد و پایش

محبت خانی در ادامه اظهارات خود درباره راهکارهای یگان حفاظت محیط زیست برای کاهش برخوردها و تعارضات میان محیط بانان و شکارچیان مسلح که بعضا به درگیری های مسلحانه منجر می شود، توضیح داد: ما سال گذشته برای ارتقای موتورسیلکت های یگان حفاظت محیط زیست تلاش کردیم و امسال هم تمرکز خودمان را روی تقویت خودروهای پاسگاه های محیط بانی گذاشته ایم. در سال آینده هم برنامه داریم تجهیزاتی را برای یگان حفاظت محیط زیست کشور تهیه کنیم تا با استفاده از آنها، ارتباطات چهره به چهره بین محیط بانان و متخلفان کاهش یابد و کمتر شاهد وقوع حوادثی ناگوار برای هر دو طرف باشیم.

وی در ادامه تاکید کرد: ما در سال آینده به دنبال آن هستیم که بتوانیم امکانات نوینی مثل دوربین مداربسته، پهپاد و کوآدکوپتر را برای رصد و پایش عرصه های حفاظت شده تهیه کنیم و همچنین به تهیه امکاناتی برای شناسایی پلاک و چهره متخلفانی بپردازیم که وارد مناطق چهارگانه محیط زیست می شوند و دست به انجام تخلفات می زنند؛ زیرا معتقدیم با توسعه استفاده از این فناوری ها، امکان چهره به چهره شدن و برخورد مستقیم بین نیروهای محیط بانی و متخلفان کمتر می شود و همین مساله می تواند احتمال برخورد مسلحانه بین محیط بانان با شکارچیان را کمتر کند.

تعداد اقلام انفرادی موجود در استحقاقی سالیانه محیط بانان کافی نیست

اما در شرایطی که محبت خانی از برنامه ریزی برای تقویت خودروهای موجود در پاسگاه های محیط بانی در سال جاری و تهیه تجهیزات مدرن رصد و پایش نظیر پهپاد و کوآدکوپتر برای محیط بانان کشور در سال های آتی سخن می گوید، همین حالا نیروهای محیط بانی کشور در امکانات ساده تری مثل پوتین و لباس محیط بانی در مضیقه هستند و بسیاری از آنها از این مساله گلایه می کنند که چون امکانات مناسبی در اختیار آنها قرار داده نمی شوند، ناچارند که برخی تجهیزات را خودشان تهیه کنند.

در همین راستا، محبت خانی در پاسخ به سوال خبرنگار رکنا درباره علت نامناسب بودن برخی تجهیزات انفرادی محیط بانان گفت: مواردی مثل کفش، لباس، پوتین و سایر تجهیزات انفرادی به عنوان استحقاقی سالیانه نیروهای محیط بانی و مطابق با مصوبات شورای تحول محیط بانی به محیط بانان عزیز ما تحویل داده می شود؛ به طور مثال، در این شورا تصویب شده است که محیط بانان سالیانه به دو پوتین، یک کفش، دو یا سه اورکت و لباس عملیاتی و ... نیاز دارند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: ما امسال توانستیم برای اولین بار مناقصه ملی تهیه تجهیزات انفرادی نیروهای محیط بانی را برگزار کنیم. اکنون هم مبلغ 22 میلیارد تومان در مناقصه قرار دارد که در چند روز آینده مهلت این مناقصه به پایان می رسد و ما می توانیم تجهیزات انفرادی مورد نیاز محیط بانان را براساس این مناقصه خریداری کنیم. از این به بعد نیز قرار است هر سال برای تهیه استحقاقی سالیانه نیروهای محیط بانی مناقصه برگزار شود و اگر بودجه لازم برای این مساله تخصیص داده شود، ما تجهیزات انفرادی محیط بانان را به صورت کامل تهیه خواهیم کرد.

وی در پایان تصریح کرد: با وجود تمام این مسائل، خود من قبول دارم که متاسفانه به دلیل تخصیص بودجه ناکافی، بعضا اقلام مناسبی در اختیار نیروهای محیط بانی قرار داده نمی شود. البته ما تلاش می کنیم کیفیت تجهیزات انفرادی محیط بانان همیشه مناسب باشد، اما می پذیریم که از نظر کمیت، تعداد برخی اقلامی که در اختیار محیط بانان قرار داده می شود، کافی نیست و ما قطعا تلاش خواهیم کرد که با انجام رایزنی برای تامین بودجه، تجهیزات انفرادی نیروهای محیط بانی را به میزان واقعی مورد نیاز آنها در اختیار این عزیزان قرار دهیم.