30 میلیون هکتار از اراضی ایران در معرض بیابانی شدن /تثبیت 8.7 میلیون هکتار از عرصه های بیابانی مستعد تولید گرد و غبار در بیش از 4 دهه گذشته + فیلم

گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت آب و منابع طبیعی منجر به تشدید روند بیابان زایی، تخریب سرزمین، افزایش آهنگ فرونشست زمین و واردن شدن آسیب های فراوانی به محیط زیست جهان شده و حیات تمام زیستمندان کره خاکی از جمله انسان ها را با تهدید مواجه کرده است. این در حالی است که فعالیت های مخرب انسانی بیشترین نقش را در بیابانی شدن عرصه های سرسبز زمین، افزایش متوسط دمای هوا، کاهش بارندگی و تشدید خشکسالی به همراه داشته اند و برای مقابله با بیابان زایی، راهی جز همکاری تمام دولت ها و ملت ها با یکدیگر وجود ندارد. به همین دلیل، کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی (UNCCD) شعار امسال «روز جهانی مقابله با بیابان زایی» را «عبور از خشکسالی با مشارکت همگانی» تعیین کرده است.

30 میلیون هکتار از اراضی ایران در معرض بیابانی شدن قرار دارند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، امسال در شرایطی مجددا «روز جهانی مقابله با بیابان زایی» فرا رسیده است که در ماه های اخیر اهالی بسیاری از استان های کشور با آثار شوم ناشی از تشدید بیابان زایی بخصوص گرد و غبار دست و پنجه نرم کرده اند. البته در سال های اخیر، اقدامات مختلفی برای تثبیت کانون های ریزگرد از جمله کاشت نهال در عرصه های بیابانی، مالچ پاشی، مدیریت روان‌‌آب‌ها، استفاده از بادشکن‌های زنده و ... انجام شده است، اما این اقدامات نتوانسته اند آن چنان که باید و شاید، جلوی بروز پدیده ریزگردها در ایران را بگیرند.

با این حال، اخیرا دکتر مسعود منصور، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اعلام کرده است که در چهار دهه اخیر مجموعا حدود 8.7 میلیون هکتار از عرصه های بیابانی مستعد تولید ریزگرد در ایران تثبیت شده اند، ولی بازهم همچنان نزدیک به 30 میلیون هکتار از اراضی ایران در معرض بیابانی شدن قرار دارند. این در حالی است که 14 میلیون هکتار از کانون های بیابانی فرسایش بادی در ایران، در شرایط بحرانی قرار دارند و 7 میلیون هکتار از این عرصه ها نیز به عنوان کانون های فوق بحرانی منشأ بروز ریزگردها شناخته می شوند.

در همین راستا، رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در گفت و گو با رکنا به مناسبت «روز جهانی مقابله با بیابان زایی» با تاکید بر این که ثبیت عرصه های بیابانی مستعد تولید ریزگردها، تنها اقدام این سازمان برای بیابان زدایی در سال های اخیر نبوده است، اظهار داشت: اقدامات سازمان منابع طبیعی در راستای بیابان زدایی تنها محدود به تثبیت کانون های گرد و غبار نیست، بلکه وقتی ما جنگل ها را حفظ می کنیم، در 33 میلیون هکتار از اراضی کشور عملیات آبخیزداری انجام می دهیم، 80 میلیون هکتار از مراتع کشور را حفظ می کنیم و برای بیش از 40 میلیون هکتار از آن طرح مرتع داری تهیه می کنیم، عملا در راه مقابله با بیابان زایی گام برمی‌داریم.

وی افزود: ثبیت 8.7 میلیون هکتار از عرصه های بیابانی محصول بیش از چهار دهه فعالیت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بوده است و همکاران ما در طول بیش از 40 سال گذشته، این سطح از اراضی بیابانی ایران را احیا کرده و به شرایط قبل از بیابانی شدن بازگردانده‌اند.

لزوم در پیش گرفتن دیپلماسی زیست محیطی

منصور در پاسخ به سوال رکنا درباره مهمترین اقداماتی که باید برای مقابله با تشدید گرد و غبار در کشورمان انجام شود، توضیح داد: ما برای مقابله با ریزگردها باید منابع پایه کشور یعنی آب، خاک و پوشش گیاهی را حفظ کنیم. برای این منظور نیز باید از دستکاری های مخرب در طبیعت، از بین بردن پوشش گیاهی و برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی دست بکشیم، زیرا این اقدامات منجر به افزایش سطح عرصه های بیابانی می شود و در بسیاری از این عرصه ها نیز فرسایش بادی شدید، تشدید گرد و غبار را به همراه دارد.

70 درصد منشأ ریزگردها کشور ما مربوط به عرصه های بیابانی کشورهای پیرامون است

رئیس سازمان منابع طبیعی کشور ادامه داد: نزدیک 70 درصد منشأ ریزگردها در کشور ما مربوط به عرصه های بیابانی کشورهای پیرامون ایران است و ما باید با در پیش گرفتن دیپلماسی زیست محیطی و استفاده از ظرفیت های بین المللی نظیر کنوانسیون UNCCD (کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی) با کانون های خارجی ریزگردها مقابله کنیم. البته حدود 30 درصد از کانون های مقابله با گرد و غبار منشأ داخلی دارد که ما در سال های اخیر اقدامات مختلفی را برای مدیریت آنها انجام داده ایم، ولی بازهم باید سرعت ما برای تثبیت کانون های داخلی ریزگرد افزایش یابد.

وی در ادامه تاکید کرد: داشتن سرعت عمل در مقابله با بیابان زایی و اجرای راهکارهای گوناگون بیابان زدایی می تواند در میان مدت کمک زیادی به کاهش اثرات گرد و غبار داشته باشد. همچنین ما در کوتاه مدت باید با مشارکت همگانی مردم و دستگاه اجرایی، به تثبیت عرصه های بیابانی داخلی بپردازیم تا مشکلاتی را که پدیده شوم ریزگردها برای زندگی مردم ایران ایجاد کرده است، کاهش دهیم.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که در ماه های اخیر شاهد گسترش انتشار تصاویری مبنی بر حرکت وانت های حامل چوب در جاده ها، کت زنی درختان جنگلی و قطع شبانه آنها در فضای مجازی بوده ایم و مشاهده این تصاویر، نگرانی ها از افزایش آمار قاچاق چوب جنگل ها و رواج جنگل زدایی در ایران را افزایش داده است. این در حالی است که متاسفانه امکانات پایش تصویری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برای مقابله با قاچاقچیان چوب کافی نیست و تداوم وضع موجود می تواند به کاهش هرچه بیشتر مساحت عرصه های جنگلی ایران منجر شود.

همچنین برآوردهای ما از آمارهای ارائه شده در مصاحبه اخیر سرهنگ رضا اکبری، فرمانده یگان حفاظت از منابع طبیعی کشور با رکنا، از این حکایت دارد که متاسفانه کشورمان برای حراست دقیق از عرصه های طبیعی، حدود 2 هزار دوربین و یک هزار پهپاد نسبت به شرایط ایده آل کم دارد. این در حالی است که یگان حفاظت از منابع طبیعی ایران با کمبود حدود 9 هزار نیروی انسانی نیز مواجه است و عملا دولت و مجلس باید حمایت مضاعفی را برای استخدام نیروی انسانی و خرید تجهیزات بیشتر از سازمان منابع طبیعی انجام دهند.

رئیس سازمان منابع طبیعی کشور ضمن تاکید روی همین مساله به خبرنگار رکنا گفت: ما در دو تا سه سال گذشته با نصب دوربین در مناطق حساس، استفاده از خدمات پهپادی، بهره گیری از خدمات پایش هوایی، بلوک بندی عرصه های طبیعی، سازمان دهی دقیق تر نیروهای حفاظتی، توزیع بیش از 70 هزار قلم تجهیزات حفاظتی و اطفای حریق و راه اندازی مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور، تلاش کرده ایم که حفاظت بهتری را از عرصه های منابع طبیعی انجام دهیم.

وی افزود: با توجه به گستردگی عرصه های طبیعی کشورمان، ما هنوز با کمبود امکانات پایش هوایی مواجه هستیم، ولی تلاش خودمان را برای تقویت تجهیزات سازمان منابع طبیعی انجام می دهیم. در همین راستا، امیدواریم دولت و مجلس محترم اهتمام بیشتری داشته باشند تا ما بتوانیم هرچه زودتر تجهیزات مورد نیاز سازمان منابع طبیعی کشور را تهیه کنیم.

مردم در صورت مشاهده فیلم حمل چوب مشکوک، گزارش دهند

منصور با اشاره به انتشار فیلم هایی در فضای مجازی مبنی بر گسترش قاچاق چوب در کشور گفت: فیلم هایی که با عنوان قاچاق چوب توسط وانت های متخلف در فضای مجازی منتشر می شود، باید مورد تحلیل و بررسی بیشتری قرار گیرد. زیرا نمی توان گفت هر وانتی که چوب حمل می کند، مشغول قاچاق چوب است، چون انتقال چوب قاچاق فقط یکی از فرضیه هایی است که می توان درباره وانت های حامل چوب مطرح کرد و این احتمال وجود دارد که راننده آن وانت مشغول جابه‌جایی چوب های حاصل از زراعت چوب یا چوب آلات توقیف شده باشد که افراد در فرآیند مربوطه، آنها را حمل می کنند.

رئیس سازمان منابع طبیعی کشور ادامه داد: ما از عموم مردم درخواست می کنیم که در صورت مشاهده فیلم های مربوط به حمل چوب مشکوک، مورد را به اطلاع دفتر بازرسی سازمان منابع طبیعی کشور برسانند، زیرا این دفتر آمادگی دارد که گزارشات مردمی درباره تمام تخلفات حوزه منابع طبیعی را با قدرت رسیدگی کند.

وی در پایان تصریح کرد: آگاهی بخشی و فرهنگ سازی عمومی، مشارکت مردمی، هماهنگی دستگاه های اجرایی، تلاش مضاعف خدمتگزاران عرصه منابع طبیعی و تقویت تجهیزات سازمان منابع طبیعی از جمله حلقه های زنجیره حفاظت از منابع طبیعی کشور است که باید برای جلوگیری از تخریب بیشتر طبیعت ایران در کنار هم قرار گیرند.