خطر تشنه ماندن حیات وحش خوزستان در تابستان 1401 / تهدید سوختن زیستگاه ها در آستانه فصل زادآوری

آب مایه حیات است و همان قدر که بی آبی می تواند زندگی انسان ها را با مشکل مواجه کند، بحران آب، حیات سایر موجودات زنده را نیز به خطر خواهد انداخت. در این میان با توجه به این که استان خوزستان ، یکی از مناطق دارای زیستگاه های متعدد حیات وحش در کشورمان محسوب می شود، تشدید تنش آبی خوزستان در تابستان امسال نیز مانند تابستان 1400، شرایط دشواری را پیش روی گونه های مختلف جانوری در این استان بخصوص گونه در معرض انقراض گوزن زرد ایرانی قرار خواهد داد. با سید عادل مولا، معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، درباره نگرانی ها و البته راهکارهای پیش روی این اداره کل برای کاهش پیامدهای احتمالی ناشی از بحران آب بر حیات وحش خوزستان گفت و گو کردیم.

خطر تشنه ماندن حیات وحش خوزستان در تابستان 1401

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در شرایطی که تابستان پارسال شاهد کاهش محسوس میزان بارندگی و آورده رودخانه ها در استان خوزستان بودیم، به نظر می رسد در تابستان امسال شدت بروز تنش آبی در این استان حتی از سال 1400 هم بیشتر باشد؛ زیرا آخرین آمارهای وزارت نیرو از کاهش 46 درصدی بارندگی های سال آبی جدید در خوزستان نسبت به شرایط نرمال و خالی بودن 64 درصد متوسط ظرفیت مخازن سدهای این استان حکایت دارد و همه این آمارها نگرانی ها از تشدید تنش آبی خوزستان در هفته های پیش رو را افزایش می دهد.

از کاهش دسترسی روستاییان خوزستان به آب شرب سالم تا زیان کشاورزانی که در این استان به کشت تابستانه می پردازند و البته تشدید وقوع ریزگردها در سطح خوزستان، تنها برخی تبعات افزایش تنش آبی در این استان هستند. اما آنچه تا کنون کمتر درباره تنش آبی خوزستان به آن توجه شده، تاثیرات شوم بحران آب بر حیات وحش این استان است؛ زیرا با کاهش آورده رودخانه های استان بر اثر افت شدید میزان بارندگی، ذخیره سازی بیشتر آب در سدها برای استفاده در مصارف شرب، صنعت و کشاورزی و افزایش درجه حرارت هوا، آبشخورها، چشمه ها، برکه ها و تالاب های خوزستان بیش از پیش با کم آبی مواجه می شوند و بنابراین میزان دسترسی حیات وحش خوزستان به آب نیز کاهش می یابد.

این در حالی است که پارک های ملی خوزستان نه تنها یکی از اصلی ترین زیستگاه های گونه در معرض انقراض گوزن زرد ایرانی محسوب می شوند، بلکه گونه های مهمی مثل قوچ و میش، کل و بز، آهو، انواع پرندگان بومی و مهاجر و بسیاری از آبزیان نادر در خشکی ها و تالاب های خوزستان زندگی می کنند که بروز تنش آبی در این استان می تواند حیات بسیاری از آنان را در معرض تهدید قرار دهد؛ آن هم در شرایطی که تهدید نسل حیات وحش یکی از مهمترین زمینه های تغییر اکوسیستم و رشد بیابان زایی در بسیاری از مناطق جهان از جمله خوزستان محسوب می شود.

ذخیره سازی 25 تن علوفه و اصلاح آبشخورها برای کاهش پیامدها

در همین راستا، سید عادل مولا، معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با تاکید بر احتمال تشدید تنش آبی خوزستان در تابستان امسال به خبرنگار رکنا گفت: با توجه به افت میزان بارندگی، کاهش آورد رودخانه ها و خشک شدن چشمه ها در خوزستان، قطعا در آینده ای نزدیک حیات وحش استان با تبعات تنش های آبی دست و پنجه نرم خواهد کرد. در این میان، از بین 12 منطقه تحت مدیریت اداره کل محیط زیست در سراسر استان، حیات وحش خوزستان در 4 منطقه زیست می کند که این مناطق در ماه های آتی قطعا با کم آبی مواجه خواهند شد.

وی افزود: با توجه به بررسی های انجام شده توسط اداره کل محیط زیست خوزستان درباره رودخانه های مجاور مناطق تحت حفاظت و چشمه های موجود در مناطق زاگرسی، ما در هفته های اخیر اقداماتی را برای مقابله با پیامدهای منفی تنش های آبی آینده انجام داده ایم که از جمله آن می توان به خریداری و انبار کردن 25 تن علوفه، اصلاح آبشخورها و چشمه ها، آبرسانی به تانکر به آبشخورهای حیات وحش و قرار دادن مخازن آب مخصوص حیات وحش در سطح زیستگاه ها اشاره کرد.

این مقام مسئول در اداره کل محیط زیست خوزستان تاکید کرد: نگرانی ما درباره وضعیت گوزن زرد ایرانی از سایر گونه های حیات وحش کمتر است، زیرا ما در سال های گذشته آبراهه موجود در زیستگاه های این گونه مهم حیات وحش را به گونه ای لایروبی و اصلاح کرده ایم که خطر بروز تنش آبی برای زیستگاه های گوزن زرد از سایر گونه ها کمتر شده است. ولی ما درباره برخی زیستگاه های حیات وحش در مناطق زاگرسی و دشتی که خارج از سایت گوزن زرد قرار گرفته اند، نگرانی هایی داریم، چون منابع اصلی آبی این مناطق، روان آب ها، نزولات جوی و آب های زیرزمینی هستند که در شرایط بحرانی موجود به شدت محدود شده اند.

چاره ای جز آبرسانی دستی به حیات وحش وجود ندارد

مولا با تاکید بر این که چاره ای جز آبرسانی دستی به حیات وحش مناطق درگیر با بحران آب وجود ندارد، اظهار داشت: با وجود این که بسیاری از متخصصان حیات وحش تاکید دارند که ما نباید به حیوانات وحشی به صورت دستی آبرسانی کنیم، اما در شرایط بحرانی موجود در برخی زیستگاه های کوهستانی و دشتی حیات وحش در استان خوزستان، ما فعلا چاره ای جز آبرسانی دستی نداریم. به طور مثال، هم اکنون منطقه حفاظت شده کُرّایی خوزستان که زیستگاه مهم گونه های شاخصی مثل قوچ و میش و کل و بز محسوب می شود، به شدت دچار تنش آبی است و به همین دلیل، ما تانکرها و مخازن زیادی را به این منطقه انتقال داده ایم، زیرا به نظر می رسد تا یک ماه آینده تمام آب بندهای طبیعی این منطقه خشک خواهند شد.

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست خوزستان ادامه داد: بیشترین نگرانی ما از تاثیر منفی تنش آبی بر حیات وحش خوزستان برای گونه هایی مثل قوچ و میش در مناطق زاگرسی، آهو در مناطق دشتی و کل و بز در برخی مناطق کوهستانی است. بعد از چارپایان نیز ما نگرانی زیادی درباره آبزیان خوزستان داریم، زیرا در شرایط کنونی آب کافی به رودخانه ها، برکه ها، چشمه ها و تالاب ها نمی رسد و به همین دلیل، ما قطعا در آینده نزدیک شاهد تلفات آبزیان در آب های شیرین استان خوزستان خواهیم بود و این مساله می تواند حیات برخی پرندگان بومی استان را نیز با خطر مواجه کند.

وی در ادامه تاکید کرد: تنش های آبی خوزستان قطعا حیات گاومیش هایی که در هورالعظیم یا سایر تالاب های خوزستان نگهداری می شوند را نیز مورد تهدید قرار خواهد داد. بنابراین پرورش دهندگان گاومیش ها باید با هدایت سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، از همین حالا به ایجاد برکه های مصنوعی و ذخیره سازی آب برای حیوانات خود بپردازند.

احتمال وقوع آتش سوزی در زیستگاه ها

مولا با تاکید بر این که مهمترین خطری که در تابستان امسال جمعیت حیات وحش خوزستان را تهدید می کند، افزایش احتمال وقوع آتش سوزی در زیستگاه ها بخصوص در آستانه فصل زادآوری حیوانات است، عنوان کرد: وقوع حریق در مناطق تحت مدیریت اداره کل محیط زیست خوزستان به خسارت هایی که خشکسالی، بحران آب و ریزگردها بر این مناطق وارد کرده است، دامن می زند و شرایط را برای فراهم کردن وضعیت مطلوب جهت زیست حیات وحش در استان خوزستان دشوارتر می کند.

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست خوزستان ادامه داد: خشکسالی، عواقب زیادی را برای حیات وحش به همراه دارد که از جمله آن می توان به افزایش احتمال وقوع حریق در زیستگاه ها، رشد آمار تصرف اراضی طبیعی توسط سودجویان و افزایش تلفات زیستمندان به دلیل تشدید تنش های آبی اشاره کرد. در این میان با توجه به این که ما در هفته های آتی شاهد زادآوری بسیاری از پرندگان و سایر زیستمندان خوزستان خواهیم بود، وقوع آتش سوزی در چند هفته آینده در زیستگاه های خوزستان می تواند تلفات جبران ناپذیری را به حیات وحش استان وارد کند.

وی در پایان تصریح کرد: با وجود تلاش های زیادی که برای افزایش جمیعت گوزن زرد ایرانی در سال های اخیر انجام شده است، این گونه مهم حیات وحش همچنان یک گونه در معرض انقراض محسوب می شود، ولی با توجه به این که پارک ملی دز، پارک ملی کرخه و جنگل های نیمه گرمسیری، زیستگاه های اصلی گوزن زرد در استان خوزستان هستند، ما تلاش های خودمان را برای تداوم زادآوری گوزن زرد در شرایط نیمه طبیعی و بازگرداندن این حیوان به زیستگاه های طبیعی خود ادامه خواهیم داد.