6 دقیقه سوال بی تعارف از سازمان محیط زیست ایران/ پاسخ معاون محیط طبیعی: بودجه نداریم + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ظهر امروز نشست خبری «فرصت ها و چالش های تکثیر در اسارت گونه های در معرض انقراض» با حضور حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست و بهرنگ اکرامی، دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست و جراح سزارین یوزپلنگ «ایران» در سالن شهدای محیط زیست مقر اصلی سازمان محیط زیست در پارک پردیسان تهران برگزار شد.

در این نشست معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست به عنوان مسئول اصلی پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ ایرانی و همچنین دامپزشک متخصص این پروژه به عنوان مسئول تیم زایمان یوزپلنگ مادر و نگهداری از توله ها در روزهای ابتدایی تولد آنها به سوالات خبرنگاران حوزه محیط زیست درباره علت انجام سزارین روی یوزپلنگ «ایران» و تلف شدن دو توله از سه توله متولدشده پاسخ دادند.

این نشست با لحنی شفاف و صمیمی بین مسئولان سازمان محیط زیست، دامپزشک معتمد این سازمان و خبرنگاران حوزه محیط زیست برگزار شد. اصل برگزاری این نشست و حضور ارشدترین مسئول پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت و دامپزشک حاضر در این پروژه جای تقدیر دارد، اما متاسفانه پاسخ های معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست به سوالات خبرنگاران بار دیگر نشان داد که وزن محیط زیست در تخصیص اعتبارات و تدوین برنامه های کلان در کشور ما بسیار اندک است.

برخورد ساده انگارانه مسئولان سازمان محیط زیست با پروژه تکثیر یوزپلنگ ایرانی

خبرنگار رکنا در این نشست طرح سوال خود را با یک مثال فوتبالی آغاز کرد و تاکید داشت با وجود این که مسئولان سازمان محیط زیست ادعا می کنند که در پروژه تکثیر یوزپلنگ در اسارت امکانات استاندارد را فراهم کرده اند، اما صحبت های خود این مسئولان نشان می دهد که صرفا امکانات حداقلی برای تکثیر یوز ایرانی فراهم شده است، نه بهترین امکانات ممکن؛ به نحوی که گویی مسئولان سازمان محیط زیست تیمی را روانه مسابقات کرده بودند که قرار بود دهم لیگ آلمان شود، نه این که به قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا برسد.

به عبارت دیگر، در شرایطی که اهمیت یوزپلنگ آسیایی بر هیچ کدام از دوستداران محیط زیست در ایران و جهان پوشیده نیست، ولی مسئولان سازمان محیط زیست کاملا ساده انگارانه با پروژه تکثیر این گونه ارزشمند در اسارت برخورد کردند و به قول بهرنگ اکرامی، دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست، به نظر می رسد مسئولان این سازمان اساسا ارزش یوزپلنگ را درک نکرده اند و به همین دلیل، امکانات لازم را برای زایمان یوز مادر و نگهداری از توله های او فراهم نکردند.

در مجموع هم می توان گفت متاسفانه در هفته های اخیر، فاجعه تلف شدن دو توله یوز از سه توله متولدشده در پارک ملی توران، مایه آبروریزی برای ایران و سازمان محیط زیست شده و این در حالی است که دلسوزان محیط زیست از همان ابتدای پروژه تکثیر یوز ایرانی در اسارت تاکید داشتند که باید از بهترین امکانات و متخصصان جهان برای این پروژه استفاده شود؛ زیرا این برای اولین بار در جهان بود که یوز آسیایی در شرایط اسارت زادآوری می کرد.

مسئولان کشور ارزش لازم را برای محیط زیست ایران قائل نیستند

نکته دیگر این که مرکز تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت از سال 99 در پارک ملی توران تاسیس شده است و ماجرای تلف شدن دو توله یوز در این مرکز نشان داد که مسئولان سازمان محیط زیست کشور در دو سال گذشته امکانات لازم را برای کسب بهترین نتیجه از پروژه تکثیر یوزپلنگ در پارک ملی توران فراهم نکرده اند؛ زیرا اگر چنین بود، ما نباید در ایام زایمان یوز مادر و نخستین روزهای تولد توله های این حیوان، شاهد کمبود امکانات و متخصصان لازم برای انجام سزارین و نگهداری از توله یوزها در این مرکز می بودیم.

همچنین با وجود این که از بهمن سال گذشته احتمال بارداری «ایران» مشخص شده بود و از فروردین امسال مسئولان سازمان محیط زیست بارداری این یوزپلنگ را قطعی می دانستند، اما متولیان محیط زیست کشور تیم تخصصی و امکانات لازم برای جراحی سزارین «ایران» را فراهم نکرده و خودشان را برای احتمال انجام سزارین روی یوز مادر آماده نکرده بودند.

به همین دلیل است که در روز زایمان «ایران»، مسئولان سازمان محیط زیست به دلیل این که امکان اعزام یک تیم تخصصی جراحی حیات وحش از تهران را نداشتند و احساس می کردند اعزام یک تیم متخصص از تهران حدود 10 ساعت زمان می برد، ناچار شدند جراحی سزارین را به بهرنگ اکرامی واگذار کنند که یک متخصص تولید مثل است و از نظر بسیاری از دامپزشکان مطرح کشور، تخصصی در سزارین ندارد.

البته پیش از این حسن اکبری، معاون سازمان محیط زیست کشور به خبرنگار رکنا گفته بود که چون حقوق دامپزشکان محیط زیست اندک است، بسیاری از دامپزشکان حاضر به همکاری با این سازمان نمی شوند و در چنین شرایطی باید پرسید که چرا سازمان محیط زیست حقوق دامپزشکان خود را بالا نمی برد؟ آیا جز این است که سازمان برنامه و بودجه و البته مجلس شورای اسلامی اعتبارات لازم برای این کار را به سازمان محیط زیست اختصاص نمی دهند و این مساله بار دیگر ثابت می کند که مسئولان کشور ارزش لازم را برای محیط زیست ایران قائل نیستند.

نه تیمارگر دوره دیده داشتیم نه شیر مناسب برای تغذیه دستی توله ها

یکی دیگر از اشتباهات مسئولان سازمان محیط زیست در پروژه تکثیر یوزپلنگ ایرانی در اسارت این بود که از وقتی مرکز مربوط به این پروژه را در سال 99 در پارک ملی توران تاسیس کردند، باید در نظر می گرفتند که احتمالا در آینده یوز ایرانی در شرایط اسارت زایمان خواهد کرد و بنابراین باید افرادی را برای دریافت آموزش های لازم جهت تیمارگری توله های یوزپلنگ به آفریقای جنوبی می فرستادند تا دیگر در نخستین روز پس از تولد توله های یوز شاهد آن نباشیم که یک تیماگر با روش اشتباه به توله ها شیر بدهد و چه بسا همین خطا در تلف شدن دو توله نقش داشته است.

نکته دیگر این که چرا حالا مسئولان سازمان محیط زیست کشور وعده داده اند که یک دامپزشک از کشور اندونزی یا آفریقای جنوبی برای رسیدگی به توله سوم وارد ایران خواهد شد و اگر کشور ما برای پروژه تکثیر یوزپلنگ در اسارت به دامپزشک متخصص خارجی احتیاج داشت، چرا ما از ابتدای این پروژه یا حداقل در روزهای نزدیک به زایمان «ایران» از دامپزشک خارجی دعوت نکردیم و حالا که دو توله تلف شده اند، این کار را انجام داده ایم؟

سوال مهم دیگر این که چرا مسئولان سازمان محیط زیست از همان روزی که متوجه شدند یوزپلنگ مادر باردار است، احتمال ندادند که این حیوان ممکن است توله های خود را نپذیرد و ما ناچار به تغذیه دستی توله ها شویم؟ اگر مسئولان سازمان محیط زیست چنین احتمالی داده بودند، پس چرا در ایام بارداری «ایران» شیر مناسب برای تغذیه این توله یوزها را وارد نکردند تا به قول خود معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست، توله دوم به دلیل شیر نامناسب تلف نشود؟ حالا هم که وضعیت جسمانی توله سوم وخیم است، مسئولان سازمان محیط زیست ناچار شده اند که از آمریکا شیر وارد کنند و به این توله بدهند.

هیچ زیستگاه سالمی برای یوزپلنگ ایرانی باقی نمانده است

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که حسن اکبری در بخشی از صحبت هایش در این نشست خبری گفت که حفظ زیستگاه های یوزپلنگ در طبیعت از تکثیر این گونه در اسارت مهمتر است و ما باید تمرکز و هزینه بیشتری را برای حفاظت از زیستگاه های یوز ایرانی به خرج دهیم. این صحبت ها البته در حالی مطرح می شود که وضعیت حفاظت از زیستگاه های یوزپلنگ حتی از شرایط نامناسب پروژه تکثیر یوز در اسارت، بدتر است و آن طور که خود معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست گفته است، تقریبا هیچ زیستگاه سالمی در طبیعت ایران برای یوز آسیایی باقی نمانده است.

این وضعیت نامناسب برای زیستگاه های یوزپلنگ اما در شرایطی پیش آمده که بیش از دو دهه است دلسوزان محیط زیست کشور بر اهمیت حفاظت از یوز ایرانی تاکید دارند و با صحبت ها و اقدامات مسئولان سابق سازمان محیط زیست و نقش بستن یوزپلنگ بر پیراهن تیم ملی فوتبال، این طور در ذهن افکار عمومی القا شده است که یوزپلنگ ایرانی مهمترین گونه حیات وحش ایران محسوب می شود و به نوعی سلبریتی گونه های جانوری کشور است.

اما با وجود تاکیدات مکرر بر اهمیت حفاظت از یوز ایرانی، اکنون شاهد آن هستیم که نه تنها زیستگاه های این گونه به شدت تخریب شده اند، بلکه نتیجه پروژه تکثیر یوز در اسارت نیز تلف شدن دو توله از سه توله متولدشده است. علت اصلی تمام فجایعی هم که در سال های اخیر برای یوز ایرانی پیش آمده، این است که با وجود این که سال هاست بر اهمیت یوزهای ایرانی تاکید شده، ولی اعتبارات لازم برای حفاظت از این گونه مهم حیات وحش در دولت های مختلف تخصیص نیافته است.

فجایعی هم که در چند هفته اخیر و اساسا در دو دهه گذشته برای یوزپلنگ ایرانی پیش آمد، تنها یک نمونه از بی توجهی مسئولان کشور به اهمیت حفاظت از محیط زیست در چند دهه اخیر است و اساسا در سال های گذشته شاهد آن بوده ایم که اعتبارات لازم برای بهبود کیفیت رسیدگی به طبیعت و حیات وحش کشورمان به سازمان های متولی این امر اختصاص داده نشده است. در چنین شرایطی مهمترین سوالی که مسئولان کشور در دوره های مختلف باید به آن پاسخ دهند این است که اساسا ما چه چیزی از محیط زیست ایران را می خواهیم برای نسل آینده باقی بگذاریم؟