روستای افغانستانی ها در ایران تشکیل شود /کمک های سازمان ملل، 5 درصد هزینه مهاجران هم نیست + فیلم

مطابق برآوردهای کارشناسان از آمارهای رسمی، در یک سال گذشته، یعنی از زمان آغاز درگیری های طالبان با حکومت سابق افغانستان تا امروز، حدود 2 میلیون نفر از اتباع افغانستانی به ایران مهاجرت کرده اند. در این میان آن طور که دکتر اجمل خالقیار، کارشناس امور مهاجران افغانستانی به رکنا می گوید، حدود 40 تا 45 درصد از این افراد را زنان افغانستان تشکیل می دهند که بسیاری از آنها از فعالان مدنی و رسانه ای افغانستان بوده اند. در این میان همچنین حدود 60 تا 70 هزار نفر از افغانستانی ها که در ماه های اخیر به ایران مهاجرت کرده اند نیز از نظامیان سابق این کشور هستند.

مهاجرت 2 میلیون افغانستانی به ایران در یک سال گذشته

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از ماه های ابتدایی سال گذشته که درگیری های گروه طالبان با حکومت سابق افغانستان شدت گرفت، روند مهاجرت اتباع افغانستانی به ایران نیز رو به افزایش گذاشت و در مردادماه 1400 که کابل به همراه دیگر شهرهای مهم همسایه شرقی ایران سقوط کرد، آمار کوچ افغانستانی ها به ایران به اوج رسید؛ به نحوی که مطابق آمار سازمان راهداری، در ماه های ابتدایی روی کار آمدن دولت طالبان، روزانه 5 هزار افغانستانی صرفا از مرزهای رسمی به کشورمان می آمدند.

در چنین شرایطی برآوردهای کارشناسان از آمارهای رسمی نشان می دهد که در یک سال گذشته حدود 2 میلیون افغانستانی به صورت قانونی و غیرقانونی به ایران مهاجرت کرده اند، زیرا آن طور که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان گفته است، هم اکنون حدود 5 میلیون نفر از اتباع افغانستان در گوشه و کنار ایران حضور دارند و این در حالی است که برآوردهای آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد از این حکایت دارد که تا پیش از درگیری های اخیر، حدود 3 میلیون افغانستانی ساکن ایران بودند.

40 تا 45 درصد از مهاجران افغانستانی زن هستند

این نکته ای است که دکتر اجمل خالقیار، فعال مدنی اهل افغانستان و کارشناس امور مهاجران نیز در گفت و گو با رکنا به آن اشاره کرد و اظهار داشت: برآوردهای ما نشان می دهد که از زمان سقوط حکومت سابق افغانستان تا امروز، حدود یک میلیون افغانستانی به صورت غیرقانونی و حدود یک میلیون افغانستانی به صورت قانونی و با اخذ ویزا وارد ایران شده اند و اطلاعات دولتی جمهوری اسلامی ایران نیز تقریبا همین رقم را تایید می کند.

وی افزود: بخش زیادی از افغانستانی هایی که در یک سال گذشته به ایران مهاجرت کرده اند، خانم هایی هستند که در دوران حکومت سابق افغانستان در رسانه های اجتماعی و مطبوعات در راستای احقاق حقوق زنان فعالیت می کردند و در مجموع به نظر می رسد 40 تا 45 درصد از مهاجران افغانستانی که بعد از روی کار آمدن دولت طالبان به ایران پناه آورده اند، زنان هستند.

فرمان عفو عمومی طالبان دروغ بود

خالقیار در ادامه اظهاراتش، مهاجران افغانستانی را که در یک سال گذشته به ایران آمده اند، به دو دسته تقسیم کرد و گفت: عمده اتباع افغانستانی که در زمان روی کار آمدن دولت طالبان به ایران پناه آورده اند، کسانی هستند که جان آنها در افغانستان در خطر قرار داشت و به دلیل مسائل امنیتی به ایران مهاجرت کرده اند، اما حدود 30 تا 35 درصد از افغانستانی هایی هم که در یک سال گذشته به ایران آمده اند، به دلیل مشکلات اقتصادی و برای یافتن شغل های مختلف به ایران پناه آورده اند.

این کارشناس امور مهاجران افغانستانی با کذب دانستن فرمان عفو عمومی طالبان عنوان کرد: زمانی که طالبان قدرت را به دست گرفت، اعلام کرد هیچ یک از کسانی را که در حکومت سابق فعالیت می کردند، مجازات نخواهد کرد، اما اکنون بسیاری از فعالان مدنی، سیاسی و رسانه ای افغانستان بخصوص زنان مبارز در زندان های بخش های امنیتی طالبان به سر می برند و این گروه وحشت زیادی را در میان فعالان جامعه افغانستان ایجاد کرده است.

لزوم ایجاد کمپ های بیشتر برای پناهجویان افغانستانی

این فعال مدنی اهل افغانستان در بخش دیگری از صحبت هایش به شرایط بهتر پناهجویان در کشورهای اروپایی اشاره کرد و گفت: در بسیاری از کشورهای اروپایی که مهاجر می پذیرند، مطابق مقررات سازمان ملل، کمپ هایی را برای پناهندگان آماده می کنند و در آنها ضمن اسکان مهاجران، اطلاعات کامل مربوط به جنسیت، میزان تحصیل و شغل آنها را درج می کنند تا بعدا بتوانند پناهندگان را ساماندهی کنند.

وی در ادامه تاکید کرد: بهتر است حکومت جمهوری اسلامی ایران هم برای ساماندهی پناهندگان افغانستانی، کمپ های بیشتری را برای این افراد در شهرهای مرزی ایجاد کند و با استخراج اطلاعات مربوط به مهاجران، به شکل مطلوب تری به ساماندهی آنها بپردازد. البته قطعا سازمان ملل هم باید در این زمینه به دولت ایران کمک کند.

هر افغانستانی بین 8 تا 12 میلیون به قاچاقچیان انسان پول می دهد

خالقیار با تاکید بر این که بخش عمده از مهاجران افغانستانی به صورت غیرقانونی وارد ایران می شوند، اظهار داشت: بخش زیادی از افغانستانی ها هیچ گاه گذرنامه رسمی نگرفته اند و به همین دلیل هم نمی توانند به صورت قانونی از افغانستان خارج شوند. همچنین اکنون شرایط در افغانستان به جایی رسیده است که برخی افراد گذرنامه های افغانستانی را به نرخ هایی بین 1000 تا 1200 دلار به فروش می رسانند و در چنین شرایطی طبیعتا افرادی که وضعیت مالی مناسبی ندارند، ناچارند که به صورت غیرقانونی از افغانستان خارج شوند.

این کارشناس امور مهاجران افغانستانی ادامه داد: افغانستانی هایی که به صورت غیرقانونی از مرزهای نیمروز، تایباد و سایر مرزهای مشترک خود را به ایران می رسانند، معمولا بین 8 تا 12 میلیون تومان به قاچاقچیان انسان پول می دهند و این در حالی است که قاچاقچیان برخوردهای بسیار بدی را با مهاجران افغانستانی انجام می دهند. در واقع باید گفت متاسفانه در مرزهای بین ایران و افغانستان چندین گروه مافیایی وجود دارد و اعضای این گروه ها نیز معمولا هر طور که خواستند، با مهاجران افغانستانی برخورد می کنند.

وی با تاکید بر تمایل بسیاری از افغانستانی های مقیم ایران به مهاجرت به سایر کشورها عنوان کرد: اکنون روزانه صدها هزار افغانستانی به سفارت این کشور در ایران مراجعه می کنند تا گذرنامه آنها تایید شود. این افراد بعد هم به سفارتخانه کشورهای مختلف بخصوص ترکیه سر می زنند و قصد دارند در آینده ای نزدیک از ایران خارج شوند و به کشورهای دیگر مهاجرت کنند.

شکنجه مهاجران افغانستانی توسط نیروهای ترکیه

خالقیار با اشاره به برخوردهای نامناسب مرزبانی ترکیه با مهاجران افغانستانی گفت: متاسفانه در ماه های اخیر تصاویر زیادی از برخورد نامناسب و حتی شکنجه اتباع افغانستانی به دست نیروهای مرزبانی ترکیه در فضای مجازی منتشر شده است. همچنین برخی قاچاقچیان انسان که مهاجران را به صورت غیرقانونی از ایران به ترکیه می برند، در مواقع بسیاری از افغانستانی ها کلاهبرداری می کنند و پول آنها را می دزدند، اما پلیس ترکیه در چنین شرایطی به جای این که با قاچاقچیان انسان برخورد کند، افغانستانی ها را مورد آزار و اذیت قرار می دهند.

این فعال مدنی اهل افغانستان ادامه داد: متاسفانه با وجود این که ایرانیان در سال های اخیر به خوبی میزبان افغانستانی ها بوده اند و به آنها مانند هموطنان خودشان احترام گذاشته اند، بعضا شاهد برخوردهای نامناسب برخی افراد اهل افغانستان با شهروندان یا حتی نیروهای پلیس ایران هستیم، زیرا برخی از هموطنان ما نسبت به نحوه رفتار صحیح با ایرانیان بخصوص مسئولان دولتی و نظامی ایران آگاه نیستند و نمی توانند به شکلی مسالمت آمیز به دنبال احقاق حقوق خود باشند.

فقدان برنامه ریزی بلندمدت برای ساماندهی اتباع افغانستانی در ایران

این کارشناس امور مهاجران افغانستانی در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان این که متاسفانه فرآیندی بلندمدت برای ساماندهی اتباع افغانستانی در ایران وجود ندارد، اظهار داشت: با وجود این که در یک سال گذشته، حدودا 2 میلیون افغانستانی جدید به ایران پناه آورده اند، اما نه دولت ایران و نه سازمان ملل، هیچ کدام برنامه ای مشخص برای ساماندهی این افراد اجرا نکرده اند و همین مساله به تشدید مشکلات مهاجران در ایران دامن زده است.

وی در ادامه تاکید کرد: مسئولان ایران باید با مقامات سازمان ملل هماهنگ شوند تا بتوانند شرایط بهتری را برای ساماندهی اتباع افغانستانی فراهم کنند و آنها را در کمپ هایی مشخص اسکان دهند. در واقع، ایران باید از کشورهای اروپایی مهاجرپذیر الگو بگیرد که برای پناهجویان کمپ ایجاد می کنند و برنامه ای مشخص برای رسیدگی به اوضاع مهاجران دارند. اگر دولت ایران روستای افغانستانی ها مهاجر در ایران تشکیل دهد و چنین رویکردی را در قبال اتباع افغانستانی در پیش گیرد، قطعا مشکلات مهاجران تا حد زیادی حل خواهد شد.

سازمان ملل باید بابت میزبانی از افغانستانی ها به ایران کمک کند

خالقیار با اشاره به وظیفه سازمان ملل در زمینه کمک به ایران بابت میزبانی از پناهجویان افغانستانی توضیح داد: سازمان ملل مکلف است بابت هر افغانستانی که از طریق مرزهای رسمی وارد ایران می شود و پناهجو به حساب می آید، روزانه 5 دلار به دولت جمهوری اسلامی بپردازد. این مبلغ نیز باید براساس آمارهای رسمی آژانس پناهندگان سازمان ملل درباره تعداد پناهجویان افغانستانی ساکن ایران به جمهوری اسلامی پرداخت شود.

این فعال مدنی اهل افغانستان ادامه داد: اساسا هیچ کمکی از سوی سازمان ملل بابت افغانستانی هایی که به صورت غیرقانونی وارد ایران شده اند به دولت جمهوری اسلامی پرداخت نمی شود. البته سازمان ملل برنامه دارد که با هماهنگی دولت ایران، شرایط ساماندهی، اسکان و ایجاد شغل برای افغانستانی های فاقد مدارک اقامتی در ایران را فراهم کند، اما متاسفانه هنوز هیچ اقدام موثری در این زمینه انجام نشده است.

به‌کارگیری زنان افغانستانی در مشاغل سطح پایین در ایران

این کارشناس امور مهاجران افغانستانی در پاسخ به سوال رکنا درباره وضعیت اشتغال زنان افغانستانی که در یک سال گذشته به ایران پناه آورده اند، عنوان کرد: بسیاری از خانم هایی که در یک سال اخیر از افغانستان به ایران آمده اند، زنانی هستند که در افغانستان به فعالیت های مدنی و اجتماعی می پرداختند و عمده این افراد اکنون ناچارند که در ایران، یا همراه مردان خانواده خود در حوزه کشاورزی فعالیت کنند یا به کارگری در مشاغلی مثل خیاطی بپردازند. در واقع، می توان گفت بخش زیادی از زنانی که در دوران حکومت سابق در جایگاه اجتماعی مناسبی در افغانستان قرار داشتند، اکنون در مشاغل سطح پایین در ایران فعالیت می کنند.

وی در ادامه تاکید کرد: ما از دولت ایران و سازمان ملل متحد می خواهیم در ماه های آینده شرایط را به گونه ای فراهم کنند که اتباع افغانستانی ساکن ایران که از تحصیلات و وضعیت اجتماعی مناسبی برخوردار هستند، بتوانند هم به تحصیلات خود ادامه دهند و هم در مشاغل متناسب به کار گرفته شوند. مطمئنا اگر این اتفاق رخ دهد، افغانستانی ها می توانند نقش موثرتری در دوره مهاجرت در ایران ایفا کنند.

مهاجرت عمده فعالان مدنی و رسانه ای افغانستان به ایران

خالقیار با اشاره به وضعیت نسبتا مناسب بیشتر افغانستانی های ساکن ایران گفت: در سال های اخیر بخش زیادی از مهاجران افغانستانی که در ایران حضور دارند، توانسته اند وضعیت نسبتا مناسبی را از نظر تحصیلی، شغلی و امکانات زندگی پیدا کنند و طبیعی است که این هموطنان ما از حضور در ایران رضایت داشته باشند، اما بازهم بسیاری از این افراد تمایل دارند وقتی که افغانستان از نظر امنیتی و اقتصادی شرایط مناسبی را پیدا کند، به کشور خود بازگردند.

این فعال مدنی اهل افغانستان ادامه داد: بخش زیادی از افغانستانی هایی که در یک سال گذشته به ایران پناه آورده اند، کسانی هستند که در دوران حکومت سابق به فعالیت مدنی و رسانه ای مشغول بودند یا در ارتش افغانستان عضویت داشتند و اکنون این افراد ناچارند که در ایران در مشاغل سطح پایین از جمله کشاورزی یا کارگری فعالیت کنند. قطعا اگر قرار باشد دولت ایران این افراد را رد مرز کند و به افغانستان برگرداند، جان آنها توسط طالبان تهدید خواهد شد و این افراد به هیچ وجه در افغانستان مصونیت جانی نخواهند داشت.

مدیریت سیستم اطلاعاتی طالبان توسط استخبارات پاکستان

این کارشناس امور مهاجران افغانستانی در ادامه اظهاراتش به نفوذ گسترده پاکستان در دولت طالبان اشاره کرد و گفت: متاسفانه سیستم اطلاعاتی طالبان توسط مسئولان سازمان استخبارات پاکستان اداره می شود و در یک سال گذشته جاسوس های پاکستانی دائما به دنبال شناسایی افرادی بوده اند که در دوران حکومت سابق افغانستان فعالیت مدنی و حقوق بشری انجام می دادند و علیه طالبان مبارزه می کردند.

وی در ادامه تاکید کرد: طالبان به کمک نیروهای اطلاعاتی پاکستان صدای کارشناسان اجتماعی و تحلیلگران سیاسی افغانستان را خاموش کرده و آنها را به مرگ تهدید کرده است. این افراد نیز چون از کشته شدن اعضای خانواده خود توسط طالبان هراس دارند، فعلا نمی توانند هیچ گونه فعالیتی در افغانستان انجام دهند و البته بسیاری از آنها در یک سال گذشته به ایران پناه آورده اند.

پناه آوردن 60 تا 70 هزار نظامی سابق افغانستان به ایران

خالقیار با تاکید بر پناه آوردن بخش زیادی از اعضای ارتش سابق افغانستان به ایران در یک سال گذشته عنوان کرد: برآوردهای ما نشان می دهد که از زمان به قدرت رسیدن طالبان تا امروز، حدود 60 تا 70 هزار نفر از نظامیان سابق افغانستان از ترس جان خود به ایران آمده اند و اکنون این افراد در شرایط مشابهی با سایر مهاجران افغانستانی در ایران زندگی می کنند. البته باید توجه داشت که بیشتر نظامیان سابق بدون داشتن مدارک اقامتی و به شکل غیرقانونی به ایران آمده اند و به همین دلیل، این افراد برای اقامت در شهرهای مختلف ایران مشکل دارند.

این فعال مدنی اهل افغانستان ادامه داد: ما از دولت ایران می خواهیم که با کمک سفارت افغانستان، نظامیان سابق افغانستانی را که هم اکنون در ایران حضور دارند، شناسایی کند و برای آنها کارت های تردد کوتاه مدت صادر کند تا این افراد برای تردد، اقامت و یافتن شغل در شهرهای مختلف ایران مشکلی نداشته باشند. البته دولت ایران می تواند در قبال صدور این کارت ها، مبلغ مشخصی را نیز به صورت قانونی از نظامیان سابق افغانستان دریافت کند تا به این صورت هم مشکل این افراد حل شود و هم منافع مالی به دولت ایران برسد.

اشرف غنی به افغانستان خیانت کرد

خالقیار در پاسخ به سوال رکنا درباره این که چرا مردم و بخصوص نظامیان افغانستان مقاومت بیشتری را در سال گذشته در برابر طالبان نشان ندادند و به شکلی قدرتمندانه تر با این گروه مبارزه نکردند، توضیح داد: در دوران حکومت سابق، افغانستان 350 هزار نیروی نظامی داشت و ارتش ما می توانست در برابر طالبان مقاومت کند، اما چون رئیس جمهور قبلی ما یعنی آقای اشرف غنی خائن بود، هیچ کاری از دست نظامیان سطح پایین افغانستان برنیامد و ما از طالبان شکست خوردیم.

این کارشناس امور مهاجران افغانستانی ادامه داد: متاسفانه آقای غنی و تیم او به افغانستان خیانت کردند و سرزمین مادری خود را به طالبان فروختند. البته باید توجه داشت که به قدرت رسیدن طالبان ناشی از نقشه های شوم آمریکا بود و در واقع این جاسوسان آمریکایی بودند که افغانستان را فروختند و کشور ما را به این روز انداختند. در شرایط حاضر هم متاسفانه هنوز برخی رهبران افغانستان مشغول خیانت به کشور ما هستند و با طالبان و پاکستان روابط اطلاعاتی دارند.

وی در ادامه تاکید کرد: کاملا واضح است که طالبان از سوی دولت آمریکا حمایت می شود، همان طور که آمریکا از گروه داعش نیز به عنوان دشمن مشترک ایران و افغانستان حمایت می کرد، اما دولت و مردم ایران همواره حامی ملت افغانستان بوده اند و به همین دلیل بیشتر افغانستانی ها از ایران رضایت دارند و ممنون مهمان نوازی ایرانی ها در سال های اخیر هستند.

طالبانِ افراطی هیچ تغییری نکرده است

خالقیار با تاکید بر این که عملکرد طالبان نسبت به دو دهه قبل هیچ گونه تغییری نکرده است، اظهار داشت: با وجود این که برخی افراد گمان می کردند که طالبان نسبت به دوره قبلی که بر افغانستان حکومت می کرد، تغییر کرده است، اما این گروه در اندک زمانی پس از به قدرت رسیدن با اعمال انواع محدودیت ها بر زنان نشان داد که هیچ گونه تغییری نکرده و همان تفکرات و شیوه عملکرد قبلی خود را حفظ کرده است.

این فعال مدنی اهل افغانستان ادامه داد: طالبان یک گروه افراطی است که اعضای آن در مکاتب پاکستان تحصیل کرده اند و مقامات ارشد این گروه نیز دستور مسئولان پاکستان را اجرا می کنند. البته باید توجه داشت که طالبان خودشان چند دسته هستند که با یکدیگر اختلاف نظر دارند، اما همه آنها تابع پاکستان هستند و به هیچ وجه نمی توان آنها را افغانستانی های حقیقی دانست.

وی در پایان تصریح کرد: ما از مسئولان جمهوری اسلامی ایران بخصوص رهبر معظم انقلاب اسلامی تقاضا می کنیم که امنیت مهاجران افغانستانی را که اکنون به ایران پناه آورده اند، حفظ کنند و ضمن همراهی کردن با نهادهای بین المللی تلاش کنند که شرایط بهتری را از نظر اقتصادی و اجتماعی برای اتباع افغانستانی ساکن ایران فراهم کنند و بدانند که افغانستانی ها همواره سپاسگزار مردم و حکومت ایران خواهند بود.

یک مقام دولتی: کمک های سازمان ملل به ایران تنها 5 درصد هزینه های اتباع افغانستانی را پوشش می دهد

نکته مهمی که در پایان باید به آن توجه داشت، این است که کمک های مادی سازمان ملل به ایران و سایر کشورهای مهاجرپذیر، صرفا بر مبنای اطلاعات رسمی از پناهندگان ثبت شده ارائه می شود و آژانس پناهندگان این سازمان بابت اتباع خارجی که به صورت غیرقانونی در یک کشور مهاجرپذیر حضور دارند یا با پاسپورت رسمی در یک کشور دیگر هستند و پناهنده محسوب نمی شوند، کمکی به کشور مهاجرپذیر ارائه نمی کند.

همچنین مطابق آمارهای آژانس پناهندگان سازمان ملل، تا پایان سال 2021 میلادی حدود 780 هزار پناهنده ثبت شده افغانستانی در ایران حضور داشتند و با توجه به این که عمده اتباع افغانستانی که در یک سال گذشته یعنی در دوران حکومت طالبان از افغانستان به ایران آمده اند، به صورت غیرقانونی به کشورمان رسیده اند، بنابراین می توان برآورد کرد که تعداد اتباع افغانستانی حاضر در ایران که به عنوان پناهنده رسمی ثبت شده اند، احتمالا از یک میلیون نفر فراتر نرفته است.

در این میان محمدتقی هاشمی، مدیرکل اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی در گفت و گو با رکنا، ضمن تایید پرداخت برخی کمک ها توسط آژانس پناهندگان سازمان ملل به ایران در سال های اخیر، تاکید کرد: بدون تردد میزان کمک هایی که سازمان ملل بابت پناه دادن به اتباع افغانستانی به ایران پرداخت می کند، بسیار کمتر از هزینه هایی است که دولت جمهوری اسلامی برای ارائه خدمات گوناگون به اتباع مجاز و غیرمجاز افغانستانی ساکن ایران صرف می کند.

وی در همین راستا تصریح کرد: با توجه به یارانه های متعددی که در سیستم اجتماعی و اقتصادی ایران وجود دارد و طبیعتا اتباع افغانستانی نیز از آن استفاده می کنند، برآوردهای ما نشان می دهد که کمک های سازمان ملل به ایران در بهترین حالت بین 4 تا 6 درصد از هزینه های اتباع را پوشش می دهد و حدود 95 درصد هزینه های ارائه خدمات به اتباع مجاز و غیرمجاز ساکن ایران، توسط دولت جمهوری اسلامی پرداخت می شود.