جلوی رهاشدگی افغانستانی ها گرفته شود / ضربه به فرهنگ اشتغال و بازار مسکن ایران با ورود افغانستانی ها

برآوردهای رکنا از آمارهای رسمی آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد و وزارت امور خارجه نشان می دهد که در دوره طالبان بیش از 2 میلیون نفر از اتباع افغانستانی به ایران مهاجرت کرده اند. همچنین مطابق گزارشات سازمان راهداری، با وجود گذشت حدود 9 ماه از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، هنوز هم روزانه 5 هزار نفر از افغانستانی ها از مرزهای رسمی وارد ایران می شوند. این در حالی است که پیش از به قدرت رسیدن طالبان نیز حدود 3.4 میلیون افغانستانی به صورت قانونی و غیرقانونی در ایران حضور داشتند. در چنین شرایطی با توجه به آثار سوء احتمالی رهاشدگی افغانستانی ها در مناطق مختلف کشورمان، لازم است نهادهای لشکری و کشوری ایران هماهنگی ها و اقدامات زیادی را در جهت ساماندهی مهاجران افغانستانی و خدمات مورد نیاز آنها انجام دهند.

ورود روزانه 5 هزار افغانستانی به ایران از مرزهای رسمی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل بین المللی سازمان راهداری اعلام کرده که در حالی پس از به روی کار آمدن طالبان، آمار ورود روزانه افغانستانی ها به ایران از مرزهای رسمی به 5 هزار نفر رسیده است، که پیش از این روزانه بین 700 تا 800 افغانستانی از مرزهای رسمی به کشورمان می آمدند.

تشکیل "سازمان مهاجرین" اقدام مهم دولت برای ساماندهی افغانستانی ها

ابراهیم عزیزی، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در تحلیل چالش های ناشی از افزایش میزان حضور اتباع افغانستان در ایران به خبرنگار رکنا گفت: با توجه به این که در چهار دهه گذشته بخش زیادی از بازار کار ما را مهاجران قانونی و غیرقانونی افغانستانی در دست گرفته اند، طبیعی است که هرچقدر شدت مهاجرت افغانستانی ها به ایران افزایش یابد، چالش های ناشی از حضور این افراد در بازار کار کشورمان بیشتر خواهد شد.

وی افزود: نظام جمهوری اسلامی باید تمام توان خود در بخش های حاکمیتی از جمله قوای سه گانه را به کار گیرد تا حضور مهاجران افغانستانی در ایران را ساماندهی کند. البته در ماه های اخیر دولت نسبت به تشکیل «سازمان مهاجرین» اقدام کرده است و به نظر می رسد این اقدام بتواند کمک مهمی به ساماندهی مهاجران افغانستانی بخصوص افراد تازه وارد به ایران داشته باشد.

نماینده مردم شیراز در مجلس ادامه داد: در دهه های گذشته حضور افغانستانی ها در ایران فرصت های مختلفی را برای کشور ما به همراه داشته است، اما نمی توان انکار کرد که موج گسترده مهاجرت اتباع افغانستان به کشورمان، موجب ایجاد چالش های اجتماعی و امنیتی زیادی برای جامعه ما شده است. بنابراین ما باید ضمن رعایت اصل حسن همجواری با کشور افغانستان، موضوع حضور گسترده مهاجران این کشور در ایران را با رویکرد هوشمندانه ای مدیریت کنیم و آثار سوء ناشی از رهاشدگی موضوع حضور افغانستانی ها در ایران را به حداقل برسانیم.

چالش های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی ناشی از حضور افغانستانی ها در ایران

نتایج بررسی های کارشناسان حوزه های مختلف نشان می دهد که شدت گرفتن موج مهاجرت افغانستانی ها به نقاط مختلف ایران در یک سال گذشته، تبعاتی از جمله افزایش نرخ اجاره بها در محله های سطح پایین و حاشیه ای یا محله هایی از شهرهای بزرگ که اصطلاحا «افغانی نشین» محسوب می شوند را به همراه داشته و موجب کاهش فرصت های موجود در بازار کار برای ایرانیان شده است.

همچنین به گفته مسئولان وزارت بهداشت، افزایش میزان حضور افغانستانی ها در ایران، در شیوع سرخک در برخی نقاط کشورمان نقش داشته است و در پیک های قبلی کرونا نیز مشاهده شد که حضور گسترده افغانستانی های فراری از طالبان در مناطق شرقی کشور، نقش مهمی در افزایش آمار مبتلایان به این بیماری در شهرهایی از جمله مشهد داشت.

بنابراین می توان گفت با وجود این که ایران در چهار دهه گذشته توانسته است میزبان میلیون ها افغانستانی باشد و خدمات مختلفی را به این قشر ارائه کند، اما تشدید موج مهاجرت اتباع افغانستان به کشورمان در یک سال گذشته، تعادل در نحوه خدمت رسانی به این افراد را به هم ریخته است، زیرا ایران نیز مانند هر کشور دیگری، حد محدودی را برای پذیرش مهاجران از سایر کشورها دارد.

آسیب های اجتماعی و امنیتی سیل مهاجرت اتباع افغانستان به ایران

عزیزی ضمن اشاره به چالش های زیاد ناشی از سیل مهاجرت افغانستانی ها به کشورمان گفت: حضور گسترده افغانستانی ها در بازار کار ایران در چهار دهه گذشته، منجر به وارد شدن آسیب های زیادی به فرهنگ اشتغال در کشور ما شده و حضور این افراد فرصت های زیادی را در بازار کار از ایرانیان گرفته است. همچنین نمی توان انکار کرد که سیل مهاجرت اتباع افغانستان به ایران منجر به تشدید برخی آسیب های اجتماعی و بروز بعضی مسائل امنیتی در کشورمان شده است.

نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس ادامه داد: تمام آسیب های ناشی از مهاجرت افغانستانی ها به ایران به دلیل عدم ساماندهی مناسب این مساله در کشورمان رخ داده است و به همین دلیل، ما باید جلوی رهاشدگی مساله حضور مهاجران افغانستانی در ایران را بگیریم تا بتوانیم از حضور گسترده اتباع افغانستان در ایران به عنوان یک فرصت استفاده کنیم و همزمان خدمات مناسبی را نیز در اختیار این مهاجران قرار دهیم.

وی در ادامه تاکید کرد: ما باید این موضوع را بپذیریم که وقتی حوادث ناگواری در کشورهای همسایه ما رخ می دهد، طبیعتا آمار مهاجرت و پناهندگی افراد در معرض آسیب به کشور ما نیز افزایش می یابد. بنابراین افزایش آمار مهاجرت افغانستانی ها به ایران از زمان شدت گرفتن درگیری های طالبان با دولت قبلی افغانستان به این سو، کاملا طبیعی بوده است و در شرایط کنونی مسئولان ما چاره ای جز ساماندهی مهاجران قانونی و غیرقانونی افغانستانی ساکن ایران ندارند.

طالبان باید ورود افغانستانی ها به ایران را محدود کند

مساله دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که در سال های پایانی حکومت سابق افغانستان، آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد در تلاش بود تا با کمک دولت ایران و مسئولان افغانستان، روند بازگشت داوطلبانه افغانستانی های ساکن ایران به کشور خود را پیگیری کند. البته در همان زمان هم روند بازگشت داوطلبانه اتباع افغانستان به ایران با سرعت اندکی انجام می شد، به نحوی که طبق آمارهای آژانس پناهندگان، تا پیش از روی کار آمدن دولت طالبان، کمتر از 5 هزار افغانستانی از ایران به کشور خود بازگشته بودند.

در این میان اما با سقوط حکومت سابق افغانستان و روی کار آمدن طالبان، نه تنها روند بازگشت داوطلبانه افغانستانی ها به کشورشان کاملا متوقف شد، بلکه شاهد تشدید موج مهاجرت اتباع افغانستان به کشورمان در یک سال اخیر بوده ایم؛ به نحوی که از آمارهای رسمی آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد و وزارت امور خارجه برآورد می شود که بعد از روی کار آمدن طالبان، بیش از 1.5 میلیون افغانستانی به ایران آمده اند.

البته نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس معتقد است که با توجه به شکل گیری برخی روابط سیاسی بین ایران و دولت طالبان، در ماه های آینده می توان مجددا پیگیری ها را برای آغاز دوباره فرآیند بازگشت داوطلبانه افغانستانی ها به کشورشان انجام داد و با هیات حاکمه افغانستان به توافقاتی رسید تا آنها بتوانند با استفاده از ابزارهای کنترلی، ورود افغانستانی ها به ایران را محدود کنند تا ما بتوانیم به شکلی مناسب تر به ساماندهی افرادی بپردازیم که در ماه های اخیر به کشورمان مهاجرت کرده اند.

لزوم شکل گیری مدیریت یکپارچه برای ساماندهی مهاجران افغانستانی

عزیزی در بخش پایانی صحبت هایش با بیان این که ساماندهی اتباع افغانستانی ساکن ایران نیازمند هماهنگی دستگاه های مختلف نظام است، اظهار داشت: ما زمانی می توانیم موضوع مهاجرت گسترده افغانستانی ها به کشورمان در ماه های اخیر را ساماندهی کنیم که نوعی مدیریت یکپارچه کشوری را در این زمینه شکل دهیم. در واقع، دولت به تنهایی نمی تواند این مساله را مدیریت کند، بلکه باید نیروهای نظامی و انتظامی، به همراه مجلس و قوه قضاییه در ساماندهی مناسب اتباع افغانستانی ساکن ایران به دستگاه اجرایی کمک کنند.

وی در پایان تصریح کرد: ما امیدواریم که بتوانیم در ماه های آتی همکاری های لازم با دولت طالبان را در موضوع ساماندهی افغانستانی های ساکن ایران را انجام دهیم و با همراهی آنها رفته رفته مهاجرت اتباع افغانستانی به کشورمان را کنترل کنیم. به نظر می رسد ما بتوانیم که در آینده ای نزدیک این همکاری را با دولت طالبان شکل دهیم، زیرا در چند ماه گذشته، آثار خوبی از همکاری طالبان با ایران در زمینه ممنوع کردن کشت خشخاش و تامین حقابه کشورمان از هیرمند را مشاهده کرده ایم.