مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد؛ یک شانزدهم خط فقر /مستمری معلولان شدید، یک دهم مصوبه قانونی

اغلب مددجویان بهزیستی و کمیته امداد از گروه های نیازمندی هستند که توان کار کردن و تامین هزینه های معیشتی خود مانند سایر افراد جامعه را ندارند. در چنین شرایطی مطابق قانون اساسی، دولت وظیفه دارد که تا حدی به مددجویان بهزیستی و کمیته امداد مستمری پرداخت کند که این افراد به سطح استقلال مالی برسند. اما متاسفانه هم اکنون مستمری ماهانه مددجویان بهزیستی و کمیته امداد تنها یک شانزدهم هزینه حداقل سبد معیشت خانوارهای شهری است. این مساله نشان می دهد که مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد فاصله بسیار زیادی با خط فقر دارد و در چنین شرایطی، نه تنها مددجویان بهزیستی و کمیته امداد در معرض انواع آسیب های اجتماعی قرار می گیرند، بلکه این خانوارها به بستر بروز انواع جرایمی تبدیل می شوند که در فقر ریشه دارد.

فاصله فاحش خط فقر با مستمری ماهانه مددجویان

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که به استناد اظهارات مسئولان دولت قبل، مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد از سال 92 تا 1400 بین 8 تا 11 برابر شد، اما هنوز هم رقمی که به این افراد پرداخت می شود، آن قدر ناچیز هست که افراد تحت پوشش نهادهای امدادی عملا به هیچ وجه نمی توانند با مستمری ماهانه خود گرهی را از زندگی شان باز کنند.

این در حالی است که عمده خانوارهای تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد به دلیل معلولیت یا بیماری یکی از اعضا یا مشکلاتی از این دست، مانند سایر افراد جامعه توانایی کار کردن را ندارند و بنابراین نمی توان چندان انتظار داشت که این خانوارها بتوانند با یافتن مشاغل مناسب از پس تامین هزینه های روزمره خود برآیند.

در چنین شرایطی براساس اصول 21 و 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت وظیفه دارد که از خانواده های نیازمندی که به دلیل مشکلات جسمی و اجتماعی مختلف، توانایی تامین معاش خود را ندارند، تا حدی حمایت کند که این خانوارها دیگر نیاز به دریافت کمک از دیگران را نداشته باشند و بتوانند به صورت مستقل زندگی کنند.

این در حالی است که اکنون مسمتری ماهانه خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی بسته به بُعد خانوار، ماهانه بین 350 تا یک میلیون و 100 هزار تومان است. اما آخرین برآورد اعضای کمیته مزد شورای عالی کار از این حکایت دارد که هزینه حداقل سبد معیشت برای یک خانواده 3.2 نفره شهری به 12 میلیون تومان در ماه رسیده است و این مساله نشان می دهد که خط فقر، فاصله فاحشی با مستمری مددجویان کمیته امداد و بهزیستی دارد.

در چنین شرایطی هم وقتی مستمری خانوار سه نفره تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی حدود 700 هزار تومان است، با یک حساب و کتاب ساده می توان گفت که مستمری خانوارهای نیازمند تحت پوشش این نهادهای حمایتی عملا یک شانزدهم خط فقر است؛ یعنی این خانوارها با مسمتری های ماهانه خود فقط یک بخش از شانزده بخش مورد نیاز برای سبد معیشتی ماهانه خود را می توانند تامین کنند.

میزان افزایش مستمری مددجویان،تناسبی با تورم افسارگسیخته ندارد

این نکته ای است که سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: همواره گروهی از افراد در جامعه ما وجود داشته اند که به دلایل مختلف، نیازمند دریافت حمایت مستمر از سوی دولت بوده اند. اکنون هم ایتام، زنان سرپرست خانوار، افراد دارای معلولیت، خانواده های نیازمند، آسیب دیدگان سوانح، برخی سالمندان و ... جزو همین اقشار هستند.

وی افزود: براساس قانون اساسی، دولت مکلف است که در همه شرایط، برای این دسته از اقشار جامعه، رفاه و تامین اجتماعی حداقلی را فراهم کند. بر همین اساس نیز اکنون دو نهاد حاکمیتی یعنی سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) به طور خاص وظیفه دارند که از گروه های نیازمند و آسیب دیده حمایت کنند. در همین راستا نیز دولت هر سال در قانون بودجه، رقم مشخصی را برای حمایت از مددجویان کمیته امداد و بهزیستی در نظر می گیرد.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با تاکید بر این که میزان افزایش سالانه مستمری های مددجویان باید با نرخ واقعی تورم تناسب داشته باشد، عنوان کرد: متاسفانه نه تنها در حال حاضر رقم مستمری افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی فاصله زیادی با هزینه سبد معیشت دارد، بلکه میزان افزایش این رقم در سال های اخیر نیز هیچ تناسبی با تورم افسارگسیخته موجود در ایران نداشته است.

وی در ادامه تاکید کرد: مطابق قانون اساسی، مسمتری هایی که افراد نیازمند از دولت دریافت می کنند، باید بتواند زمینه های استقلال و توانمندسازی آنان را فراهم کند، اما ساختار کنونی نظام حمایت اجتماعی کشور و رقم پایین مبالغی که به مددجویان پرداخت می شود، هیچ تناسبی با فقر شدید خانوارهای تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد ندارد.

عقب ماندگی چندین ساله ایران در تدوین نظام تامین اجتماعی چند لایه

موسوی چلک با تاکید بر این که رقم پرداختی به مددجویان بهزیستی و کمیته امداد باید برحسب میزان نیاز آنها تعیین شود و نه براساس بُعد خانوار، گفت: متاسفانه با وجود این که افراد دارای معلولیت شدید، هزینه های بسیار سنگین تری را از افراد غیرمعلول تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد در زندگی روزمره خود متحمل می شوند، اما رقم مستمری این افراد نیز دقیقا برابر سایر مددجویان است.

البته آن طور که رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می گوید، این مشکل از سال ها پیش وجود داشته است و به همین دلیل از زمان تدوین برنامه دوم توسعه، موضوع لزوم تدوین نظام تامین اجتماعی چند لایه مطرح شد، اما هنوز هم این مساله به نتیجه نرسیده و میزان مستمری ماهانه افراد مختلفی که تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی قرار دارند، با وجود تفاوت زیادی که بین هزینه های این اقشار وجود دارد، با یکدیگر برابر است.

وی با تاکید بر لزوم اجرای نظام تامین اجتماعی چند لایه عنوان کرد: دولت حتما باید به کمک مجلس مقرراتی را تصویب و اجرا کند که در آن، افراد نیازمند برحسب نیازهای واقعی خودشان از نهادهای امدادی مستمری بگیرند، یعنی معلولان بسته به سطح معلولیت خود یک رقم را از دولت دریافت کنند و زنان سرپرست خانوار و سایر گروه های نیازمند نیز هرکدام یک رقم را از نهادهای امدادی بگیرند، چراکه متاسفانه ما سال هاست که در تدوین نظام تامین اجتماعی چند لایه عقب مانده ایم.

مددجویان بهزیستی و کمیته امداد بیش از سایر اقشار در معرض آسیب های فقر هستند

موسوی چلک با اشاره به تشدید دشواری های معیشتی در سال های اخیر گفت: متاسفانه در چند سال گذشته به دلیل تشدید تحریم ها، سوء مدیریت ها و همه گیری کرونا، مشکلات اقتصادی بسیاری از اقشار جامعه بیشتر شده است و در این میان طبیعتا خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی نیز بیش از پیش تحت فشار اقتصادی قرار گرفته اند.

در این میان به گفته رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، تورم افسارگسیخته چند سال اخیر به گونه ای بوده است که سبد هزینه معیشتی خانوار در چند سال گذشته به شکل محسوسی افزایش یافته و این مساله باعث شده است که مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد با وجود رشد سالیانه از سوی دولت، فاصله بسیاری با خط سبد معیشت داشته باشد.

وی در همین راستا تاکید کرد: اساسا ساختار حوزه رفاه و تامین اجتماعی در کشورمان به قدری ناکارآمد است که در هنگام بروز مشکلات اقتصادی برای کشور، اقشار نیازمند همواره شرایط بسیار بدتری را نسبت به سایر افراد جامعه تجربه می کنند. این در حالی است که با توجه به گرانی های کم سابقه چند سال گذشته، تعداد افراد زیر خط فقر در جامعه ما در سال های اخیر به شدت افزایش یافته، اما بخش زیادی از این افراد تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی قرار نگرفته اند.

مستمری معلولان شدید، یک دهم مصوبه قانونی است

موسوی چلک در بخش دیگری از صحبت هایش به قانون حمایت از افراد دارای معلولیت مصوب سال 96 اشاره کرد و گفت: در این قانون تاکید شده است که میزان مستمری افراد دارای معلولیت شدید باید معادل حداقل حقوق کارگری مصوب سالانه شورای عالی کار باشد. ضمن این که براساس این قانون، تمام افراد دارای معلولیت باید از سازمان بهزیستی حق مددکاری و حق پرستاری بگیرند، اما اکنون شاهد آن هستیم که هیچ کدام از معلولان، حق مددکاری دریافت نمی کنند و همچنین بخش زیادی از آنها از دریافت حق پرستاری محرومند.

همچنین به گفته رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، در شرایطی که حداقل حقوق افراد مجرد بدون سابقه کار در سال 1400 حدود 3 میلیون و 700 هزار تومان تعیین شده است، ولی معلولان شدید تک نفره هم مثل سایر افراد تحت پوشش بهزیستی، ماهانه فقط 350 هزار تومان از این نهاد مستمری می گیرند؛ این یعنی مستمری ماهانه دریافتی معلولان کمتر از یک دهم رقمی است که در قانون تصویب شده است.

وی در همین راستا ادامه داد: صرف نظر از معلولان شدید، سایر افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد نیز براساس قانون برنامه ششم توسعه باید معادل 20 درصد حداقل حقوق کارگران مستمری ماهانه بگیرند، این در حالی است که رقم پرداختی به مددجویان تحت پوشش تک نفره، دو نفره و سه نفره، بسیار پایین تر از مقدار تعیین شده در قانون است و عملا مددجویان تک نفره تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد کمتر از نصف رقمی که در قانون پیش بینی شده است، از این نهادها مستمری می گیرند.

مستمری پرداختی به مددجویان بهزیستی و کمیته امداد قانونی نیست

موسوی چلک با تاکید بر قانونی نبودن مستمری های پرداختی به معلولان و سایر اقشار تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد گفت: متاسفانه رقمی که اکنون به اغلب گروه های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی پرداخت می شود، فاصله معناداری با قانون دارد. تا زمانی هم که مستمری های پرداختی دولت به مددجویان کمیته امداد و بهزیستی تفاوت فاحشی با خط فقر داشته باشد، ما نباید انتظار داشته باشیم که این افراد از دایره فقر خارج شوند.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تاکید کرد: بسیاری از افرادی که تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد قرار دارند، در شرایطی زندگی می کنند که امکان کار کردن ندارند و با انواع مشکلات اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند. بنابراین عمده این افراد به شدت به دریافت حمایت های مستمر از سوی دولت نیاز دارند، اما متاسفانه اکنون رقمی که از سوی دولت به آنها پرداخت می شود، چیزی نیست که بتواند به حل مشکلات متعدد این اقشار کمک کند.

موسوی چلک ادامه داد: مددجویان بهزیستی و کمیته امداد در شرایطی با انواع مشکلات اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند که بسیاری از افراد نیازمند جامعه تحت پوشش این نهادها نیستند و از دریافت همین مسمتری های اندک این دو نهاد نیز بی بهره اند، بنابراین ما نباید نیازمندان را به مددجویان بهزیستی و کمیته امداد محدود کنیم، بلکه باید توجه داشته باشیم که میلیون ها نفر در جامعه ما وجود دارند که مطابق قانون اساسی و توصیه های مقام معظم رهبری، دولت موظف است تا حدی از آنها به صورت مستمر حمایت کند که این افراد از دایره فقر خارج شوند.

وی در پایان تصریح کرد: وقتی که دولت با مشکلات اقتصادی مختلفی مواجه شده است و بودجه لازم برای افزایش محسوس مستمری مددجویان کمیته امداد و بهزیستی و تحت پوشش قرار دادن سایر نیازمندان جامعه را ندارد، قطعا باید نهادهایی مانند بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، آستان قدس رضوی و سایر آستان های مقدس کشور پای کار بیایند و در تامین منابع مالی لازم برای حمایت از نیازمندان به دولت کمک کنند.