ایستگاه رصد شاخه های نفس ایران + فیلم

سازمان جنگل ها متولی نظارت بر عرصه های طبیعی و برخورد با تخلفاتی است که در اراضی ملی رخ می دهد. سازمان جنگل ها زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی است. سازمان جنگل ها وظیفه دارد که بر تمام اتفاقاتی که در جنگل ها، مراتع و سایر اراضی ملی کشور رخ می دهد، نظارت دقیق داشته باشد. به همین دلیل، اخیرا سازمان جنگل ها، مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور را برای رصد لحظه به لحظه آنچه در عرصه های طبیعی می گذرد، راه اندازی کرده است. در این میان امکانات مختلفی برای پیش بینی سیل و حریق در اراضی ملی و نظارت بر جنگل ها و مراتع کشور با استفاده از دوربین های حفاظتی در مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها قرار داده شده است.  

امکانات مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها کافی نیست

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، حدود یک ماه است که مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور در سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری افتتاح شده است و مسئولان سازمان جنگل ها امیدوارند که با راه اندازی این مرکز، بتوانند نظارتی دقیق و آنلاین بر اتفاقاتی که در تمام عرصه های کشور رخ می دهد، داشته باشند.

البته بخش زیادی از امکانات موجود در این مرکز، پیش از این هم در سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور وجود داشته است، اما از 5 آبان 1400 و با تجمیع همه این امکانات در یک مرکز، سازمان جنگل ها برای اولین بار صاحب یک مرکز مانیتورینگ نسبتا پیشرفته برای نظارت بر عرصه های طبیعی کشور شده است.

با وجود این که امکاناتی از جمله پیش بینی هواشناسی، پیش بینی سیل، پیش بینی حریق، نقشه برداری، نظارت تصویری بر جنگل ها و مراتع کشور و پایش مسیر تردد خودروهای منابع طبیعی در مرکز مانیتورینگ مخاطرات منابع طبیعی کشور قرار داده شده است، اما به نظر می رسد همچنان امکانات سازمان جنگل ها برای این که مرکز مانیتورینگ به چشم بینای منابع طبیعی کشور تبدیل شود، بسیار ناکافی است.

پیش بینی هواشناسی در مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها

در این میان یکی از بخش های مرکز مانیتورینگ مخاطرات منابع طبیعی کشور، بخش هواشناسی است که در آن کارشناس مربوطه می تواند هر سه ساعت یک بار اطلاعات مربوط به آب و هوای عرصه های طبیعی کشور را استخراج کند و شرایط آب و هوایی این عرصه ها را برای مدت 15 روز آینده پیش بینی کند.

در این بخش، نرم افزارهای مختلفی وجود دارد که براساس مدل های جهانی هواشناسی، پیش بینی های روزانه، هفتگی، ماهانه و فصلی آب و هوا در عرصه های طبیعی گوناگون کشور را ارائه می کند و اطلاعات مربوط به دما، بارش، رطوبت و ... جنگل ها و مراتع طبیعی را به مسئولان سازمان جنگل ها مخابره می کند.

همچنین در بخش هواشناسی مرکز مانیتورینگ مخاطرات منابع طبیعی کشور، اطلاعات مربوط به انواع مخاطرات آب و هوایی، منطقه اثر این مخاطرات و توصیه های مربوطه به ادارات کل منابع طبیعی سراسر کشور ارسال می شود. ضمن این که در این بخش، شرایط آب و هوایی، میزان رطوبت و دمای عرصه های طبیعی مختلف پیش بینی می شود.

در چنین شرایطی وقتی به طور مثال کارشناس هواشناسی اعلام می کند که رطوبت کف یک جنگل به زیر 30 درصد و دمای هوا به بالای 30 درجه سانتی گراد خواهد رسید، بنابراین می توان پیش بینی کرد که احتمال وقوع حریق در آن جنگل وجود دارد. بر اساس همین فرآیند نیز سازمان جنگل ها به ادارات کل استانی زیرمجموعه خود، پیش بینی های مختلف مربوط به احتمال وقوع حریق در جنگل ها را ارائه می کند.

ثبت اطلاعات 63 ساله وقوع سیل در ایران در سازمان جنگل ها

بخش دیگر مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور، بخش پیش بینی سیل و زمین لغزش است. در این مرکز بانک سیل سراسر ایران از سال 1337 به بعد جمع آوری شده است که براساس آن، سامانه اطلاعاتی سیل کشور شکل گرفته است که در آن حدود 6 هزار رکورد اطلاعاتی مربوط به وقوع سیل در نقاط مختلف ایران در 63 سال گذشته وجود دارد و هر زمان که سیل جدیدی در یک نقطه از ایران رخ می دهد، اطلاعات این بخش نیز به روز می شود.

نکته مهم درباره جمع آوری این اطلاعات این است که اساسا سیل یک اتفاق تکرارشونده در طبیعت است و زمانی که شرایط آب و هوایی و اقلیمی مشابهی در یک منطقه به وجود آید، احتمال تکرار سیل در آن منطقه زیاد است. براین اساس، کارشناس بخش پیش بینی سیل، به کمک کارشناس بخش هواشناسی و سایر کارشناسان مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها می تواند احتمال وقوع سیل در یک منطقه را پیش بینی کند.

نقشه پهنه های خطر سیل نیز بر همین اساس در بخش پیش بینی سیل مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور جمع آوری شده است که براساس آن، نه تنها احتمال تکرار سیل در نقاط مختلف کشور پیش بینی می شود، بلکه هشدارهای لازم درباره خطرپذیری شدید یا خفیف نقاط مختلف درباره وقوع سیل نیز ارائه می شود.

همچنین این بخش از سازمان جنگل ها می تواند احتمال وقوع سیل در 24 ساعت آینده در نقاط مختلف کشور را نیز پیش بینی کند و این پیش بینی ها نه تنها به ادارات کل منابع طبیعی استان ها مخابره می شود، بلکه سازمان جنگل ها پیش بینی های خود درباره وقوع سیل را نیز به ستاد مدیریت بحران کشور اعلام می کند تا این ستاد آمادگی لازم برای مقابله با سیل و امدادرسانی به آسیب دیدگان را داشته باشد.

رصد اطلاعات ماهواره مودیس در مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها

بخش دیگر مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور، بخش پیش بینی حریق و نقشه برداری است. در این بخش، اطلاعات با استفاده از تصاویر ارسالی از ماهواره مودیس جمع آوری می شود. این ماهواره بین المللی روزانه دو بار از ایران تصویربرداری می کند و قدرت تفکیک آن صد متر در صد متر است.

در بخش پیش بینی حریق سازمان جنگل ها، 32 لایه برای تفکیک اطلاعات آب و هوایی مربوط به عرصه های طبیعی مختلف کشور وجود دارد که در آن، داده های مربوط به گرد و غبار، باران، برف و بخصوص اطلاعات مربوط به حریق در جنگل ها و مراتع کشور ثبت می شود.

همچنین در این بخش لایه های مختلفی بر حسب نقشه برداری های گوناگونی که از سطح کشور انجام شده است، روی نقشه عرصه های طبیعی ایران وجود دارد که اطلاعات آب و هوایی مختلف روی این نقشه ها قرار داده می شود و براساس آن پیش بینی های مختلفی بخصوص درباره احتمال وقوع حریق در جنگل ها انجام می شود.

باید توجه داشت که اطلاعات مربوط به آتش سوزی جنگل ها از جمله مهمترین اطلاعاتی است که از طریق تصاویر ارسالی از ماهواره مودیس دریافت می شود؛ به نحوی که اولا در این بخش اطلاعات مربوط به وقوع حریق در مناطق مسکونی، صنعتی و عرصه های طبیعی از یکدیگر تفکیک می شود و ثانیا در این بخش اطلاعات مختلف با لایه های نقشه برداری شده از عرصه های طبیعی منطبق می شود تا کارشناس این بخش بتواند پیش بینی حریق را انجام دهد.

پیش بینی 85 درصدی آتش سوزی جنگل ها در مرکز مانیتورینگ

نکته مهمی که در این میان وجود دارد، این است که پیش بینی های مربوط به احتمال وقوع حریق در عرصه های طبیعی از یک ماه قبل از سوی مرکز مانیتورینگ مخاطرات منابع طبیعی کشور برای ادارات کل استانی زیر نظر سازمان جنگل ها ارسال می شود و آن طور که مسئولان مرکز مانیتورینگ می گویند، این مرکز می تواند از یک ماه قبل با احتمال بیش از 85 درصد، وقوع حریق در نقاط مختلف عرصه های طبیعی کشور را پیش بینی کند.

یعنی در بخش پیش بینی حریق مرکز مانیتورینگ، حریق های مختلف با توجه به شرایط اقلیمی و پیش بینی آب و هوایی عرصه های طبیعی، تخمین زده می شود و حتی با توجه به سوابق داده های مربوط به 21 سال وقوع حریق در اراضی ملی که در سازمان جنگل ها جمع آوری شده است، کارشناس بخش پیش بینی حریق مرکز مانیتورینگ می تواند احتمال وقوع حریق های ناشی از عوامل انسانی را نیز پیش بینی کند.

باید توجه داشت اساسا بیشتر حریق ها در عرصه های طبیعی بخصوص جنگل های کشور معمولا در همان نقاطی اتفاق می افتد که پیش تر هم در همان نقاط شاهد وقوع حریق بوده ایم، چراکه راه های نفوذ و دسترسی به جنگل ها، آبادی های موجود در حاشیه جنگل ها، اراضی زراعی محاط در جنگل ها و محل های زراعت زیرآشکوب در دل جنگل ها همواره در شرایط یکسانی قرار دارند و بنابراین احتمال تکرار آتش سوزی حتی حریق های ناشی از عوامل انسانی نیز در یک عرصه مشخص از جنگل های کشور بسیار بالاست.

سازمان جنگل ها فقط 30 دوربین حفاظتی برای نظارت بر جنگل های کشور دارد

بخش دیگر مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور که یکی از مهمترین بخش های این مرکز محسوب می شود، بخش دوربین های حفاظتی است که در آن کارشناس مربوطه می تواند با استفاده از دوربین های آنلاینی که در برخی جنگل ها و مراتع کشور نصب شده است، به صورت لحظه به لحظه بر عرصه های طبیعی نظارت کند و از اتفاقاتی مثل وقوع حریق یا قاچاق چوب در این عرصه ها مطلع شود.

در بخش دوربین های حفاظتی مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها، فعلا فقط 30 دوربین وجود دارد که در عرصه های طبیعی گوناگون نصب شده اند و کارشناسان سازمان جنگل ها می توانند به صورت آنلاین بر آنها نظارت کنند. البته سازمان جنگل ها برنامه دارد که در سال های آتی، تعداد دوربین های حفاظتی دوربُرد موجود در جنگل ها و مراتع کشور را به حداقل 900 دوربین برساند تا به این صورت بتواند نظارت دقیق تری بر تخلفات احتمالی که در عرصه های طبیعی کشور رخ می دهد، داشته باشد.

همچنین باید توجه داشت که هرچه تعداد دوربین ها بیشتر شود، طبیعتا امکان نظارت بر آنها توسط نیروهای انسانی کمتر می شود و به همین دلیل، سازمان جنگل ها برنامه دارد که در آینده ای نزدیک با اضافه کردن امکانات نرم افزاری از جلمه نرم افزار آشکارساز حرکت، نرم افزار آشکارساز حریق، نرم افزار آشکارساز تغییرات و ... به بخش دوربین های حفاظتی، به شکل کاملا نرم افزاری از قاچاق چوب، قطع درختان، شخم زدن اراضی زیرآشکوب جنگل ها و وقوع حریق در عرصه های طبیعی کشور مطلع شود.

نکته دیگر این است که دوربین های حفاظتی که کارشناسان مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها بر آنها نظارت می کنند، در واقع همان دوربین هایی هستند که کارشناسان ادارات کل منابع طبیعی استان ها نیز روی آنها نظارت دارند و حتی اگر زمانی تعداد دوربین های حفاظتی مرکز مانیتورینگ سازمان جنگل ها به 900 دوربین برسد و نظارت ها در این مرکز به شکل نرم افزاری انجام شود، بازهم در هر اداره کل استانی تعدادی کارشناس به صورت زنده پای دوربین ها حضور خواهند داشت تا از درون استان بر تخلفات و مسائلی که در عرصه های طبیعی کشور رخ می دهد، نظارت کنند.

مجهز شدن 900 خودروی سازمان جنگل ها به سیستم AVL

بخش پایانی مرکز مانیتورینگ و هشدار مخاطرات منابع طبیعی کشور نیز سامانه مانیتورینگ نیرو و امکانات سازمان جنگل هاست. در این سامانه اطلاعات تردد و موقعیت لحظه ای مربوط به تمام افراد، موتورسیکلت ها و خودروهایی که مجهز به سیستم AVL هستند، ثبت می شود تا اولا کارشناسان سازمان جنگل ها بتوانند بر عملکرد نیروهای استانی خود نظارت کافی داشته باشند و ثانیا در صورت بروز حادثه برای یکی از نیروهای ادارات کل منابع طبیعی استان ها، مسیر تردد آنها به صورت کامپیوتری ثبت شده باشد تا نیروهای کمکی بتوانند به صورت دقیق به محل حادثه اعزام شوند.

همچنین در آینده قرار است سامانه مانیتورینگ نیرو و امکانات سازمان جنگل ها به سامانه تخلفات متصل شود تا مشخص شود در صورت وقوع یک تخلف در یکی از عرصه های طبیعی کشور، آیا خودروی مربوط به اداره منابع طبیعی مربوطه در ایام نزدیک به وقوع آن تخلف، در محل مربوطه گشت زنی داشته است یا خیر. در چنین شرایطی مسئولان سازمان جنگل ها در صورتی که خودرو در محل مربوطه گشت زنی کرده باشد ولی اطلاعات مربوط به وقوع آن تخلف را به اداره خود اعلام نکرده باشد، با راننده آن خودرو برخورد می کنند.

هم اکنون از 1600 خودروی عملیاتی و اداری ادارات کل منابع طبیعی سراسر کشور، 900 خودرو به سیستم AVL مجهز شده اند که موقعیت لحظه ای و گزارش مسیرهای طی شده توسط آنها در بازه های زمانی مختلف به مرکز مانیتورینگ مخابره می شود.

البته سازمان جنگل ها برنامه دارد که در آینده ای نزدیک، تعداد خودروهای مجهز به سیستم AVL را افزایش دهد و براساس توافق میان این سازمان و شرکت های خودروساز قرار است از این پس تمام خودروهایی که سازمان جنگل ها تهیه می کند، از ابتدا به سیستم AVL مجهز باشند.