10 راه حل برای بحران آب / اعتراضات آبی به زودی در فارس، کرمان و یزد + صوت

بحران آب منجر به بروز شرایط وخیمی در کشورمان شده است. خشکسالی و سوء مدیریت منابع آبی دست به دست هم داده و بحران آب در ایران را به همراه داشته است. وجود بحران آب در ایران منجر به تشدید بسیاری از آسیب های زیست محیطی از جمله پدیده ریزگردها و فرونشست زمین شده است. بحران آب کشورمان منجر به کمبود آب شرب و کشاورزی در استان های مختلف شده و همین مساله بروز اعتراضات آبی در ماه های اخیر را به همراه داشته است. البته بحران آب ایران لاینحل نیست و محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو معقتد است با اجرای برخی راهکارها می توان بحران آب در کشورمان را در بلندمدت رفع کرد.

باید به سرعت جامعه را آماده جراحی محیط زیستی کنیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در ماه های اخیر آسیب های ناشی از بحران آب موجود در کشور که بر اثر خشکسالی و البته سوء مدیریت منابع آبی در دهه های گذشته پدیده آمده، به صورت کاملا مستقیم بر زندگی ایرانیان اثر گذاشته است و این روزها بسیاری از مردم با گوشت و پوست و استخوان خود، مسائلی از جمله کمبود آب شرب، کم آبی در بخش کشاورزی، افزایش طوفان های گرد و غبار و فرونشست زمین را درک می کنند و همین مسائل در چند ماه گذشته منجر به بروز اعتراضات آبی در استان های خوزستان، اصفهان و چهارمحال و بختیاری شده است.

در چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان محیط زیست معتقدند که اگر دولت راه حلی فوری برای مقابله با بحران آب نداشته باشد یا حداقل گامی جدی برای حل این مساله برندارد و خسارتی را که در سال های اخیر به محیط زیست وارد کرده است، نپردازد، باید منتظر بروز خسارت های امنیتی غیرقابل جبران باشد؛ چراکه بعید نیست در آینده ای نزدیک، اعتراضات آبی از خوزستان، اصفهان و چهارمحال و بختیاری به دیگر نقاط کشور سرایت کند.

اما محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در گفت و گو با رکنا معتقد است که بحران های زیست محیطی، راه حل های فوری و دستوری ندارد و ما باید برای حل چالش هایی که در طول ده ها سال ایجاد شده است، صبوری کنیم و ضمن گفت و گو با نخبگان و جوامع محلی، کشور را آماده تحمل یک جراحی محیط زیستی کنیم.

از نظر این فعال محیط زیست، جراحی زیست محیطی کشور باید به سرعت انجام شود و زمانی هم این جراحی موفقیت آمیز خواهد بود که خود بیمار بپذیرد که نیاز به جراحی دارد، چراکه اگر بیمار با جراحی همراهی نکند، هیچ اقدام مثبتی رخ نخواهد داد. در موضوع چالش های زیست محیطی ایران نیز هم مردم و هم حاکمیت دچار مشکل هستند و فعالان محیط زیست باید تلاش کنند تا همراهی تمام شهروندان و حاکمیت را برای حل معضلات محیط زیستی جلب کنند.

شیوه کشاورزی ما به هیچ وجه تناسبی با شرایط اقلیمی کشور ندارد

درویش، مهمترین علت بروز بحران آب در کشورمان را وابستگی بیش از حد اقتصاد کشور به منابع آبی توصیف کرد و گفت: متاسفانه ما همه تخم مرغ های خود را در سبد آب چیده ایم و برای امرار معاش فقط چشممان به آسمان بوده است. این در حالی است که ایران با انواع تنگناهای اقلیمی مواجه است و متوسط ریزش های آسمانی آن به مراتب کمتر از میانگین های جهانی است و سطح تبخیر آن بسیار بیشتر متوسط میزان تبخیر آب در سطح جهان است.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور تاکید کرد: ما به هیچ وجه نباید بنیان های اقتصادی کشورمان را تا این حد به آب وابسته می کردیم. اما متاسفانه اکنون اقتصاد کشور چه در حوزه صنعت و چه در حوزه کشاورزی، شدیدا به آب وابسته است؛ چراکه ما کلکسیونی از صنایع آب بر و انرژی بری را در ایران مستقر کرده ایم که معمولا در کشورهایی مستقر می شوند که از منابع آب مازاد برخوردار باشند و همچنین ما به شیوه ای از کشاورزی در ایران پرداخته ایم که به هیچ وجه تناسبی با شرایط اقلیمی ما ندارد.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو ادامه داد: ما به دلیل وجود آبرفت های درشت دانه موجود در کشور و ذخایر آب شیرین قابل قبولی که در طول هزاران سال در آبخوان های ایران شکل گرفته بود، تا چند دهه بدون توجه به محدودیت منابع آب زیرزمینی، به رفتارهای نابخردانه خودمان در زمینه برداشت آب از این منابع ادامه دادیم.

همچنین به گفته این فعال محیط زیست، در شرایطی که در گذشته، برخی دشت های کشور در اصفهان، فارس، یزد و کرمان از نظر برداشت منابع آب زیرزمینی ممنوعه شده بودند، ولی متاسفانه در سال های اخیر مجددا دستور پمپاژ شدید آب از سفره های آب زیرزمینی و همچنین احداث سدهای متعدد صادر شد و همین مساله منجر به کاهش شدید برداشت آب از منابع زیرزمینی کشور در چند سال گذشته شده است.

آبخوان های کشور را به اندازه 5 برابر دریاچه ارومیه تخلیه کرده ایم

درویش با اشاره به گزارشی که اخیرا وزیر نیرو در شورای عالی آب درباره وضعیت منابع آبی ایران ارائه کرده است، گفت: متاسفانه ایرانیان از سال 1357 تا امروز، 130 میلیارد متر مکعب آب بیش از حجمی که وارد سفره های زیرزمینی آنها شده است، از این سفره ها برداشت کرده اند. این یعنی ما در 43 سال گذشته، به اندازه پنج دریاچه به بزرگی دریاچه ارومیه بیش از حجم آبی که وارد آبخوان های کشورمان شده است، از زیر زمین آب برداشته ایم و منجر به تخلیه این آبخوان ها شده ایم.

این فعال محیط زیست با بیان این که ایرانیان در طول سه دهه اخیر، به اندازه هزار سال از سفره های زیرزمینی آب برداشت کرده اند، اظهار داشت: ما از سال 1376 تا 1399 یعنی در طول 23 سال به اندازه 110 میلیارد متر مکعب بیش از حجمی که وارد سفره های زیرزمینی ما شده است، آب برداشت کرده ایم. این مساله واقعا شرم آور و غم انگیز است و متاسفانه این فاجعه در سکوت دستگاه متولی آب کشور در سال های اخیر رخ داده است.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو ادامه داد: حالا که ما با چند برابر کردن وسعت اراضی کشاورزی، مردم را عادت داده ایم که آب، با قیمتی بسیار پایین در اختیار آنها خواهد بود و می توانند هرچه را که خواستند، بکارند و درو کنند، باید منتظر بروز فجایع آبی در کشورمان باشیم؛ آن هم در شرایطی که ما علوم مربوط به افزایش بهره وری آب در حوزه کشاورزی را به کشاورزان خود یاد ندادیم و به جای این که از کشاورزانی تقدیر کنیم که در مصرف آب صرفه جویی کرده اند، از کشاورزانی تقدیر کرده ایم که توانسته اند محصول بیشتری را با مصرف آب بسیار زیاد تولید کنند و این مساله هم از جمله علل بروز بحران آب در کشورمان بوده است.

وی با اشاره به آمارهای مربوط به افزایش سطح زیر کشت در ایران در سال های اخیر گفت: متاسفانه در چند سال گذشته، وسعت اراضی کشت برنج در استان فارس 40 درصد رشد کرده است و همچنین مساحت انجیرستان دیم در شهرستان استهبان این استان بیش از 4 برابر شده است. ضمن این که وسعت اراضی کشاورزی در استان اصفهان در چند دهه گذشته از 70 هزار هکتار به بیش از 500 هزار هکتار رسیده است و ما هنوز در این استان مشغول کشت برنج و پیاز هستیم. همچنین وسعت اراضی کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز در سال های اخیر از 360 هزار هکتار به 580 هزار هکتار افزایش یافته است.

باید در سراسر کشور جلوی برداشت از آب زیرزمینی را بگیریم

درویش با تاکید بر لزوم تسریع در انجام جراحی زیست محیطی در ایران گفت: ما باید به سرعت در تمام کشور در زمینه برداشت از منابع آب زیرزمینی، طرح تنفس اعلام کنیم، یعنی دولت باید تمام موتورپمپ‌های غیرمجاز را پلمپ کند و همچنین نیمی از چاه های مجاز را هم از کشاورزان بخرد و به ذی‌نفعان این چاه ها خسارت مستقیم پرداخت کند و به این صورت، برای نجات کشور از بحران آب، به کشاورزان یارانه هدفمند بپردازد.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو ادامه داد: ما باید برای رفع بحران آب موجود در کشور به سرعت به سمت استفاده از انرژی های نو بخصوص انرژی بادی و انرژی خورشیدی حرکت کنیم. همچنین ما وظیفه داریم که ماده 59 برنامه پنج ساله چهارم توسعه در زمینه ارزش گذاری مواهب طبیعی کشور را اجرایی کنیم و متاسفانه در سه دوره اخیر اجرای برنامه های توسعه در کشورمان، نسبت به اجرای این ماده قانونی بی توجهی کرده ایم.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تفکیک زباله از مبدا را نیز از دیگر راهکارهای لازم برای رفع بحران آب موجود در کشور معرفی کرد و گفت: وقتی ما اجازه می دهیم که زباله ها بدون تفکیک شدن دفن شوند، شیرابه پسماندها منجر به آلوده شدن سفره های آب زیرزمینی می شود و به این صورت، کشورمان با کمبود تصنعی آب روبه‌رو می شود و دقیقا به همین علت است که ما در استان هایی مانند گیلان، فرمان سدسازی و تخریب جنگل ها را صادر کرده ایم. این در حالی است که سدسازی همراه با نابودی جنگل ها، جنایت علیه بشریت تلقی می شود.

وی در ادامه تاکید کرد: قطعا کسانی که در دهه های اخیر کشور را دچار سوء مدیریت منابع آبی کرده اند، باید مجازات شوند و امیدوارم روزی نهادهای اطلاعاتی، امنیتی و کمیسیون اصل 90 مجلس به وظایف خود عمل کنند و اجازه ندهد که با تداوم سوء مدیریت ها، روند کاهنده کارآیی سرزمین در نقاط مختلف ایران ادامه یابد.

سالانه بیش از 2 میلیارد متر مکعب فاضلاب وارد خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر می شود

درویش با انتقاد از ورود فاضلاب به آب های شمال و جنوب کشور، گفت: متاسفانه ما سالانه بیش از 2 میلیارد متر مکعب آب شیرین به عنوان پساب وارد خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر می کنیم و نسبت به تصفیه این آب ارزشمند و ورود آن به فرآیند بازچرخانی آب، غفلت می کنیم و در عوض، 300 هزار میلیارد تومان برای شیرین سازی آب دریاهای کشور هزینه می کنیم.

این فعال محیط زیست در پایان تاکید کرد: متاسفانه بروز خطاهای فراوان مدیریتی در حوزه آب کشور منجر به آن شده است که ما اکنون در این حوزه دچار بحران و فلاکت شویم؛ زخمی که در ماه های اخیر تاول آن در استان های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان دهان باز کرده است و بعید نیست در آینده نزدیک شاهد بروز اعتراضات آبی در استان های فارس، کرمان و یزد باشیم.