بیش از 50 درصد پرستاران ایران اختلالات روانی دارند / افزایش تعداد پرستاران، مهمترین راهکار جلوگیری از خودکشی

تعداد پرستاران ایران کمتر از نصف استانداردهای جهانی است، به همین دلیل حجم کاری پرستاران کشورمان بسیار بالاتر از ظرفیت آنهاست. شیوع کرونا در دو سال گذشته منجر به افزایش تنش های کاری و استرس های پرستاران شده است و همین مساله به تشدید میزان شیوع اختلالات روانی در میان پرستاران دامن زده است؛ به نحوی که به گفته محمدرضا شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران، بیش از 50 درصد پرستاران کشورمان دچار اختلالات روانی هستند.

نتایج غیرقابل انتشار درباره وضعیت سلامت روان پرستاران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای اخیر انتشار خبر خودکشی دو پرستار در تهران که براساس استعلام رکنا از نیروی انتظامی هر دو در مهرماه سال 1400 رخ داده است، مجددا نگاه ها را به مشکلات شغلی شدید پرستاران و دچار بودن آنها به انواع آسیب های روحی و روانی معطوف کرد.

در این میان البته باید توجه داشت که هیچ گاه آمار دقیقی از خودکشی پرستاران منتشر نشده است، اما براساس اخبار رسانه‌ای‌شده از این مساله و اظهارات مسئولان صنفی حوزه پرستاری می توان این طور برداشت کرد که در دو سال گذشته و با شیوع کرونا در کشورمان، میزان دچار شدن پرستاران به آسیب های روحی و روانی با توجه به افزایش حجم کاری و استرس های شغلی آنها بیشتر شده است.

این نکته ای است که محمدرضا شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و عنوان کرد: پرستاران حتی پیش از شیوع کرونا نیز به اختلالات روانی از جمله اضطراب و افسردگی مبتلا بودند و بعید نیست که در دوره کرونا برخی از اعضای کادر پرستاری به دلیل تشدید اختلالات روانی دست به خودکشی زده باشند.

وی افزود: آخرین پژوهش جامع کشوری که درباره وضعیت سلامت روان پرستاران انجام شده، مربوط به هشت سال پیش است که البته نتایج این پژوهش غیرقابل انتشار توصیف شده است. اما نکته مهمی که در آن پژوهش تاکید شده بود، این است که اوضاع شیوع اختلالات روانی در میان بعضی پرستاران تعدادی از بیمارستان های دانشگاهی به گونه ای است که اساسا نمی توان مسئولیت بیماران را به آنها واگذار کرد.

زنان پرستار، افسرده تر از مردان هستند

دبیرکل خانه پرستار ایران با تاکید بر افزایش میزان اضطراب پرستاران در دوره شیوع کرونا عنوان کرد: با توجه به این که کرونا بخصوص در ماه های اول شیوع آن در کشورمان یک بیماری ناشناخته تلقی می شد که نحوه ابتلا به آن به طور دقیق مشخص نبود، بنابراین پرستاران که بیش از سایر اقشار جامعه در مواجهه با این بیماری قرار داشتند، اضطراب بیشتری را نسبت به گذشته به دلیل کار کردن با بیماران کرونایی و ترس از احتمال ابتلا به این بیماری متحمل شدند.

شریفی مقدم در همین راستا تاکید کرد: شیوع کرونا منجر به آن شده است که اغلب پرستاران دچار انواع مشکلات روحی و روانی از جمله استرس، اضطراب و افسردگی باشند و نمی توان انکار کرد که ابتلای پرستاران به این اختلالات در دوره شیوع کرونا بعضا منجر به خودکشی آن ها شده است.

وی با تاکید بر این که بیش از 50 درصد کادر پرستاری ایران دچار اختلالات روانی است، عنوان کرد: آمار دچار بودن زنان پرستار به اختلالات روانی بیشتر از مردان است، زیرا اولا نزدیک به 80 درصد از کادر پرستاری ما را زنان تشکیل می دهند و ثانیا بانوان اصولا شخصیت حساس‌تری دارند و بنابراین فشارهای سنگین شغلی، به زنان پرستار بیشتر آسیب می زند و آنها بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند.

مهمترین مشکل پرستاران، کمبود نیروی انسانی

دبیرکل خانه پرستار ایران با انتقاد از بی توجهی وزارت بهداشت به شیوع بالای اختلالات روانی در میان پرستاران گفت: کشورهای توسعه یافته به این نتیجه رسیده اند که مهمترین عامل ارتقای کیفیت ارائه خدمات سلامت به مردم، به‌کارگیری نیروی انسانی کارآمد، باانگیزه و متخصص است، اما متاسفانه این مساله بخصوص درباره کادر پرستاری برای وزارت بهداشت اهمیت خاصی ندارد و به همین دلیل، سال هاست که مسئولان این وزارتخانه به مشکلات روحی روانی پرستاران بی توجهی می کنند.

شریفی مقدم با تاکید بر این که مهمترین مشکل پرستاران کشور، کمبود نیروی انسانی است، اظهار داشت: در شرایطی که طبق استانداردهای جهانی، باید به ازای هر تخت بیمارستانی 3 پرستار فعالیت کنند، در ایران، تا قبل از شیوع کرونا تعداد پرستاران حدود 1.5 پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی بود و با توجه به خروج برخی پرستاران از چرخه خدمت رسانی در دوره کرونا و البته اضافه شدن تخت های بیمارستانی در این دوره، طبیعتا سرانه نسبت تعداد پرستار به تخت در دو سال گذشته به صورت محسوسی کاهش یافته است.

وی در ادامه تاکید کرد: وقتی حجم کاری پرستاران ایرانی بیش از دو برابر استانداردهای جهانی است و برخی از آنها حتی به دلیل مشکلات مالی، دوشیفته مشغول فعالیت هستند، بنابراین طبیعی است که پرستاران ما بسیار زودتر از حالت عادی از نظر روحی و جسمی مستهلک شوند. اکنون هم بعضی پرستاران ما نه تنها هیچ گونه تاب آوری برای ادامه فعالیت خود ندارند، بلکه هر روز بیشتر از روز گذشته دچار افسردگی می شوند.

بی توجهی وزارت بهداشت به پایش دوره ای سلامت جسم و روان پرستاران

نکته دیگری که شریفی مقدم به آن اشاره کرد، این است که در بسیاری از کشورها، وزارت بهداشت آن کشور برای تک تک پرستاران پرونده سلامت تشکیل می دهد و کادر پرستاری را به صورت دوره ای از نظر روحی و جسمی پایش می کند. این در حالی است که وزارت بهداشت ایران اساسا هیچ گونه توجهی به پایش دوره ای سلامت جسم و روان پرستاران ندارد.

دبیرکل خانه پرستار ایران در توضیح بیشتر گفت: بسیاری از کشورهای دنیا اعتقاد دارند که پرستار باید از نظر روحی و جسمی سالم باشد تا بتواند به‌خوبی از بیمار مراقبت کند و پرستاری که خودش دچار اختلالات روحی و جسمی باشد، نمی تواند به وظایف شغلی خود به نحوی مطلوب عمل کند. اما در نظام سلامت ایران، به هیچ وجه پرستاران در طول دوره خدمت خود از نظر روانی تحت پایش دوره ای قرار نمی گیرند، مگر این که مانند هشت سال پیش، نهادهای دانشگاهی بخواهند پژوهش هایی را در این زمینه انجام دهند.

همچنین به گفته شریفی مقدم، آزمایش های جسمی دوره ای پرستاران نیز صرفا توسط برخی بیمارستان ها انجام می شود و اساسا پایش شرایط جسمی پرستاران در نظام سلامت کشورمان بسیار کمرنگ تر از کشورهای پیشرفته است. در چنین شرایطی نیز طبیعی است که بخش زیادی از پرستاران ایرانی نه تنها به اختلالات روانی گرفتارند، بلکه به بیماری های مزمن نیز مبتلا هستند.

دبیرکل خانه پرستار ایران، مهمترین راهکار بهبود وضعیت روحی و جسمی پرستاران را رساندن تعداد کادر پرستاری کشور به استانداردهای جهانی دانست و گفت: تا زمانی که تعداد پرستاران ایران بسیار کمتر از حد استاندارد است، هیچ اقدامی برای رفع مشکلات روحی و جسمی پرستاران به نتیجه نخواهد رسید؛ زیرا اصلی ترین ریشه بروز این مشکلات در میان پرستاران، حجم کاری بالای آنهاست.

شریفی مقدم ادامه داد: در شرایطی که مسئولان قبلی وزارت بهداشت قرار بود براساس مجوز دولت دوازدهم، حداقل 50 درصد از 55 هزار مجوز استخدام نیروی انسانی در سال 99 را به کادر پرستاری استخدام دهند، اما از ابتدای سال 99 تا کنون، تنها 7 هزار پرستار جدید در نظام سلامت ایران استخدام شده است.

اما به گفته دبیرکل خانه پرستار ایران، در همین مدت حدود 10 هزار پرستار به دلیل ابتلا به کرونا، بازنشستگی، مهاجرت یا تغییر شغل از چرخه نظام سلامت کشور خارج شده اند و عملا تعداد پرستاران ایران در دوره کرونا حداقل 3 هزار نفر کمتر شده است. این در حالی است که قطعا با افزایش تعداد تخت های بیمارستانی کشور در دوره کرونا، سرانه نسبت تعداد پرستار به تخت به شدت کمتر شده است.

این مقام صنفی حوزه پرستاری در پایان تصریح کرد: تنها راهکار بهبود وضعیت روحی و روانی پرستاران و جلوگیری از تکرار مسائلی از جمله خودکشی کادر پرستاری، این است که مسئولان وزارت بهداشت به صورت اساسی فکری به حال استخدام پرستاران بیشتر کنند؛ زیرا تا وقتی حجم کاری پرستاران بیش از ظرفیت آنهاست، حتما مشکلات روانی آنها ادامه خواهد یافت.