فرصت سوزی آموزش و پرورش برای بهسازی مدارس فرسوده در تعطیلات کرونایی

بر مبنای آمار رسمی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، مدارس فرسوده هم اکنون حدود 19.5 درصد کل مدارس کشور را تشکیل می دهند. این در حالی است که تا پیش از شیوع کرونا مدارس فرسوده حدود 30 درصد مدارس کشور را تشکیل می دادند. این آمار نشان می دهد که تنها حدود یک سوم مدارس فرسوده در یک سال و نیم گذشته بهسازی شدند. این در حالی است که دوره تعطیلات کرونایی، فرصت مناسبی برای بازسازی یا مقاوم سازی مدارس فرسوده فراهم کرده بود، اما سازمان نوسازی مدارس نتوانست از این فرصت مناسب برای بهسازی مدارس فرسوده استفاده مناسبی داشته باشد.

تنها یک سوم مدارس فرسوده در دوره کرونا بازسازی شدند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بیش از 18 ماه از شیوع کرونا در ایران می گذرد و در این مدت، دانش آموزان به مدت سه ترم تحصیلی ناچار به حضور در کلاس های آنلاین بودند. البته رفته رفته خبر از بازگشایی حضوری مدارس می رسد و در روزهای اخیر برخی مسئولان از سید مناف هاشمی، معاون شهردار تهران گرفته تا علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا از احتمال بازگشایی مدارس از آبان یا آذر 99 خبر داده اند.

البته سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور شروط سختگیرانه ای از جمله لزوم تکمیل واکسیناسیون معلمان، دانش آموزان و خانواده دانش آموزان را برای بازگشایی مدارس اعلام کرده است و با توجه به این که تامین و توزیع حجم انبوهی  از واکسن کرونا برای تحقق این شروط تا پایان آبان دشوار به نظر می رسد، احتمالا بازگشایی حضوری مدارس تا پایان ترم تحصیلی آینده به تاخیر خواهد افتاد و از ترم دوم سال تحصیلی پیش رو شاهد این اتفاق خواهیم بود.

اما صرف نظر از این مساله، تعطیلی آموزش های حضوری در مدارس در یک سال و نیم گذشته، فرصت مناسبی را پیش روی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور قرار داد تا در این مدت با سرعت بیشتری به ساخت مدارس جدید و بخصوص به تجهیز مدارس فرسوده بپردازد؛ فرصتی که البته مطابق آمارهای رسمی آموزش و پرورش، سازمان نوسازی آن طور که باید و شاید از آن بهره نبرد.  

زیرا محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش در روز 28 آبان 98 گفته بود که حدود 30 درصد مدارس کشور نیازمند تخریب، بازسازی یا مقاوم سازی هستند و اکنون هم که نزدیک دو سال از این صحبت می گذرد، آمارهای رسمی سازمان نوسازی از این حکایت دارد که هنوز حدود 19.5 درصد مدارس کشور نیازمند تخریب، بازسازی یا مقاوم سازی هستند.

این یعنی در دوره شیوع کرونا تنها حدود یک سوم از کل مدارس فرسوده بازسازی یا مقاوم سازی شده اند و هنوز دو سوم مدارسی که پیش از شیوع کرونا نیز در فهرست مدارس فرسوده کشور جای داشتند، همچنان در همین فهرست قرار دارند؛ مساله ای که حاکی از کند بودن روند بازسازی مدارس فرسوده در دوره شیوع کروناست و ما هم علت این مساله را از مهراله رخشانی مهر، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی مدارس جویا شدیم.

رشد قیمت مصالح ساختمانی، مانع تسریع روند بهسازی مدارس فرسوده

رئیس سازمان نوسازی مدارس در این باره به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: ما در دوره شیوع کرونا فرصت بیشتری برای نوسازی مدارس نداشتیم، زیرا ما همواره مدارس نوساز را در زمین های خالی می سازیم و بنابراین تعطیل بودن یا نبودن مدارس تاثیری در این کار ندارد و اتفاقا در این دوره دشواری های اقتصادی، شیوع بیماری و گرانی مصالح ساختمانی تا حد زیادی مانع کار ما شد.

وی افزود: تنها فرصت مناسبی که تعطیلی مدارس در دوره کرونا برای ما فراهم کرد، این بود که بتوانیم با فراغ بال و با آسانی بیشتری فرآیند بازسازی و مقاوم سازی مدارس را پیش ببریم. ما هم در یک سال و نیم گذشته با استفاده از اعتباراتی که در اختیار داشتیم، توانستیم تا حد زیادی به فرآیند بازسازی و مقاوم سازی مدارس سرعت ببخشیم.

رخشانی مهر در پاسخ به این سوال که چرا با این وجود، فقط یک سوم مدارس فرسوده در دوره شیوع کرونا مقاوم سازی شدند، گفت: در دوره تعطیلی مدارس ما فرصت داشتیم که با حوصله، دقت و سرعت بیشتری به تعمیر مدارس فرسوده کشور بپردازیم، اما بازهم به دلیل مشکلات اقتصادی نتوانستیم در حد مطلوبی این کار را انجام دهیم؛ به طور مثال در یک سال و نیم اخیر، قیمت فولاد و سیمان نیز به عنوان مهمترین مصالح ساختمانی بین دو تا سه برابر شد و به سخت تر شدن روند بازسازی مدارس جدید دامن زد.

معاون وزیر آموزش و پرورش در ادامه تاکید کرد: با وجود این که شیوع کرونا می توانست فرصت مناسبی را برای تسریع روند بازسازی و مقاوم سازی مدارس فرسوده در اختیار ما قرار دهد، اما چون دشواری های اقتصادی زیادی در این یک سال و نیم پدید آمد، نتواستیم تا حدی که می خواستیم به تعمیرات اساسی مدارس بپردازیم، گرچه بازهم در حد اعتباراتمان تلاش کردیم که روند تعمیر و مقاوم سازی مدارس را پیش ببریم.

رشد محدود آمار کلاس های نوساز در دوره شیوع کرونا

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که با وجود رشد نه چندان مناسب آمار مقاوم سازی مدارس فرسوده کشور در دوره شیوع کرونا، اما روند ساخت مدارس جدید توسط سازمان نوسازی در این دوره تا حد نسبتا مطلوبی مناسب بود و نه تنها دشواری های اقتصادی ناشی از شیوع این بیماری منجر به کاهش آمار کلاس های درس نوساز در دو سال گذشته نشد، بلکه این آمار افزایش محدودی را هم تجربه کرد.

رخشانی مهر ضمن اشاره و این نکته با ارائه آمار از ساخت کلاس درس جدید در سال 1400 گفت: در سال 1400 تعداد 2150 پروژه آموزشی با 9454 کلاس درس نوساز به بهره برداری می رسد که پیش بینی می‌کنیم تا پایان امسال تعداد کلاس های درس تحویلی به حدود 14 هزار و 900 کلاس درس برسد. این کلاس ها در استان های مختلف کشور پراکنده است، اما بیشترین کلاس درس مربوط به استان های سیستان و بلوچستان، خوزستان و تهران است.

رئیس سازمان نوسازی مدارس ادامه داد: در سال 99 تعداد 2487 فضای آموزشی با 14 هزار و 863 کلاس درس نوساز به بهره برداری رسید و در سال 98 هم تعداد 2997 فضای آموزی با 13 هزار و 777 کلاس درس نوساز افتتاح شد. همچنین در سال 97 تعداد 2040 فضای آموزشی با 9534 کلاس درس نوساز به بهره برداری رسید که تمام این آمارها حاکی از این است که در چهار سال گذشته، ما هر سال تعداد کلاس های بیشتری را تحویل آموزش و پرورش دادیم؛ این در حالی است که در دو سال اخیر ما با شیوع کرونا و دشواری های ناشی از گرانی شدید مصالح ساختمانی دست و پنجه نرم می کردیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر این که شیوع کرونا در یک سال و نیم گذشته سختی های زیادی را در راه نوسازی مدارس ایجاد کرد، اظهار داشت: با توجه به این که ما باید در پروژه های ساخت و ساز نیز پروتکل های بهداشتی را رعایت می کردیم و جمع شدن تعداد زیادی کارگر در یک محیط امکان پذیر نبود، سرعت کار ما در دوره کرونا کمتر از سال های قبل بود.

افزایش محدود بودجه سازمان نوسازی در دوره کرونا

رئیس سازمان نوسازی مدارس با بیان این که با وجود تمام این مشکلات؛ آمار ساخت مدارس جدید در دوره کرونا افزایش یافت، گفت: اگرچه در یک سال و نیم گذشته شیوع کرونا و گرانی قیمت مصالح آسیب های زیادی به روند نوسازی مدارس وارد کرد، ولی بازهم ما توانستیم در این مدت، آمار تعداد کلاس های درس نوسازی شده را نسبت به قبل از شیوع کرونا ارتقا دهیم.

در این میان البته باید توجه داشت که براساس آمارهای رسمی سازمان نوسازی مدارس که در اختیار رکنا قرار گرفته است، در سال 99 بودجه این سازمان نسبت به سال قبل از آن بیش از 60 درصد بالاتر رفت، اما بودجه امسال این سازمان تنها حدود 20 درصد نسبت به سال گذشته رشد کرده است.

این در حالی است که براساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، تورم رسمی کشور در سال 99 به میزان 36.4 درصد اعلام شده و تورم نقطه به نقطه مردادماه نیز 45.2 بوده، اما بودجه سازمان نوسازی مدارس بسیار کمتر از تورم رسمی کشور افزایش یافته است.

در این میان اما بسیاری از کارشناسان آموزش و پرورش تاکید دارند که دوره شیوع کرونا فرصت مناسبی برای دولت بود تا با افزایش بودجه سازمان نوسازی مدارس، اولا تمام مدارس فرسوده کشور را بازسازی یا مقاوم سازی کند و ثانیا با افزایش محسوس تعداد کلاس های نوساز جدید، شرایط را برای بازگشایی حضوری هرچه بهتر مدارس و حضور دانش آموزان در کلاس هایی نوسازتر و ایمن تر فراهم کند؛ فرصتی که البته به نظر می رسد بخصوص در حوزه نوسازی مدارس تا حد زیادی از دست رفته است.

رئیس سازمان نوسازی مدارس در این باره توضیح داد: ما هم دوست داشتیم که بودجه سازمان نوسازی افزایش پیدا کند تا ما بتوانیم هم مدارس فرسوده بیشتری را بازسازی کنیم و هم به احداث کلاس های درس نوساز بپردازیم، اما وزارت آموزش و پرورش با توجه به بودجه محدودی که در اختیار دارد، نمی تواند بودجه سازمان نوسازی را افزایش دهد و باید بودجه بیشتری در این زمینه از سوی سازمان برنامه و بودجه در نظر گرفته می شد.

جمع آوری بخاری های نفتی از تمام مدارس؛ جز مدارس عشایری

رخشانی مهر درباره روند تجهیز وسایل گرمایشی مدارس در دوره شیوع کرونا نیز گفت: ما در این مدت تمام مدارسی را که امکان استانداردسازی سیستم گرمایشی آنها وجود داشت، مجهز به تجیهزات روز کرده ایم و با حذف بخاری های نفتی، شوفاژ یا بخاری های هوشمند مناسبی را در این مدارس قرار داده ایم؛ اما طبیعتا در مدارس مناطق عشایری که برق، آب و گاز شهری وجود ندارد، طبیعی است که ما نمی توانیم بخاری نفتی را حذف کنیم.

رئیس سازمان نوسازی مدارس ادامه داد: اکنون فرزندان عشایر ما در مدارس کپری، چادری و کانکسی درس می خوانند و تنها چیزی که ما اعلام کردیم که آن را جمع آوری کردیم، مدرسه خشت و گلی است و اکنون هم ما هیچ مدرسه خشت و گلی در ایران نداریم، اما در منطقه ای که اقلیم آن ایجاب می کند که خانواده ها خودشان در کپر زندگی کنند و کپر نوعی معماری مناسب آن اقلیم محسوب می شود، ما هم مدارس را به صورت کپری تشکیل می دهیم.

وی در پایان تصریح کرد: نه تنها امکان جمع آوری مدارس کپری وجود ندارد، بلکه اساسا جمع آوری این مدارس صحیح نیست؛ زیرا با توجه به شرایط زیست و روند کوچ عشایر، امکان این که در تمام مناطق عشایری کشور مدارس کانکسی ایجاد شود، وجود ندارد و اتفاقا این از افتخارات جمهوری اسلامی است که می تواند در هر شرایطی مدرسه تشکیل دهد و برای تمام دانش آموزان معلم بفرستد.