مردم برای جلوگیری از تصویب طرح صیانت از فضای مجازی چه کنند؟ / یک حقوقدان: طرح مجلس مخالف قانون اساسی است + صوت

روز چهارشنبه کلیات طرح صیانت از فضای مجازی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. در این جلسه قرار شد جزئیات طرح صیانت از فضای مجازی با ارجاع به اصل 85 قانون اساسی در کمیسیونی مشترک و ویژه بررسی شود و در صورت تصویب طرح صیانت از فضای مجازی در این کمیسیون و تایید شورای نگهبان، قانون صیانت از فضای مجازی به مدت سه تا پنج سال به صورت موقت اجرایی خواهد شد. این در حالی است که به گفته یک حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری، طرح صیانت از فضای مجازی مخالف اصول مختلفی از قانون اساسی است.

آیا مردم می توانند جلوی تصویب طرح صیانت از فضای مجازی را بگیرند؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، روز چهارشنبه کلیات طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی با ارجاع به اصل 85 قانون اساسی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و قرار است جزئیات این طرح با تشکیل کمیسیونی ویژه و مشترک از اعضای کمیسیون های مختلف مجلس، در روزهای آتی بررسی شود. بعد هم در صورت تصویب طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی در این کمیسیون ویژه، طرح به صورت مستقیم به شورای نگهبان خواهد رفت و در صورت تایید این شورا، قانون صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی به مدت سه تا پنج سال به صورت آزمایشی اجرایی می شود و پس از آن، با رفع ایرادات این قانون احتمالی، شاهد قانونی دائمی در زمینه صیانت از فضای مجازی خواهیم بود.

اما مطرح شدن طرح صیانت از فضای مجازی در شرایط کنونی که مردم با مشکلات متعدد اقتصادی، بهداشتی و زیست محیطی دست و پنجه نرم می کنند، نه تنها با موج شدیدی از مخالفت در میان کاربران فضای مجازی روبه‌رو شده است، بلکه بخش زیادی از نمایندگان مجلس نیز با این طرح مخالفت کرده و تاکید داشته اند که در وضعیت فعلی مجلس نباید به دنبال محدودسازی دسترسی های مردم به بخش های مختلف فضای مجازی بخصوص شبکه های اجتماعی باشد و وظیفه مجلس در این شرایط، رسیدگی به دغدغه های اساسی مردم است.

بخش زیادی از مردم و کاربران فضای مجازی نیز تاکید دارند که صرف نظر از جزئیات طرح صیانت از فضای مجازی، نفس رفتن به سراغ این موضوع در شرایط کنونی که مردم درباره بحران آب، بحران کرونا و گرانی کالاهای اساسی دغدغه دارند، آن هم در شرایطی که در یک ماه گذشته مجلس هیچ جلسه فوق العاده ای را درباره این موضوعات مهم برگزار نکرده است، نشان می دهد که بخشی از نمایندگان مجلس نمی توانند دغدغه های مردم را به‌درستی بشناسند یا حداقل برای آن اولویت بندی صحیحی داشته باشند.

در این شرایط، سوال مهم این است که آیا در قوانین جاری کشور در شرایطی که بخش زیادی از مردم احساس می کنند که برخی از نمایندگان مجلس دغدغه ها و اولویت های آنها را به درستی شناسایی نکرده اند، آیا مردم می توانند به شکلی قانونی به این نمایندگان اعتراض کنند و جلوی اجرای طرحی مانند طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی را بگیرند؟

طرح صیانت از فضای مجازی کارشناسی‌شده نیست

دکتر نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری پیش از پاسخ به این سوال در گفت و گو با رکنا با تاکید بر این که تصویب طرح صیانت از فضای مجازی در شرایط کنونی نشان می دهد که نمایندگان مجلس، مشکلات کنونی مردم را به درستی شناسایی نکرده اند، عنوان کرد: کار مجلس در دنیا قانونگذاری است، به نحوی که یا باید لایحه ای کارشناسی‌شده از طرف دولت ارائه شود یا خود نمایندگان برحسب اختیاراتی که دارند، بتوانند در موارد خاص طرحی را ارائه دهند.

وی افزود: طرح های نمایندگان مجلس باید راجع به موضوعاتی ساده باشد، نه مباحثی که نیاز به کارشناسی بسیاری دارد. البته در مجلس ما متاسفانه چون برخی نمایندگان اشرافی به کار قانونگذاری ندارند و بخش زیادی از آنها با رای نه چندان بالایی وارد مجلس شده اند، مطرح شدن چنین طرح هایی به صورت غیرکارشناسی‌شده، آن هم در شرایطی که این طرح می تواند با سرنوشت 80 میلیون ایرانی سر و کار داشته باشد، عجیب نیست.

یک حقوقدان: حاضرم با طراحان طرح صیانت از فضای مجازی مناظره کنم

احمدی با انتقاد از مواد 37گانه طرح صیانت از فضای مجازی گفت: من به عنوان استاد دانشگاه دو بار تمام این مواد و تبصره های آن را خواندم، ولی متوجه نشدم که طراحان این طرح دقیقا به دنبال چه چیزی هستند و سوگند می خورم که حاضرم با تمام کسانی که امضایشان پای طرح صیانت از فضای مجازی است، مناظره کنم تا نقاط ضعف این طرح را به آقایان ثابت کنم.

وی در ادامه تاکید کرد: اشکال اصلی طرح صیانت از فضای مجازی این است که نمایندگان مجلس مساله ای با اهمیت بسیاربالا را بدون انجام کارشناسی های لازم در قالب طرح مطرح کردند؛ به نحوی که من حاضرم با این آقایان بحث کنم تا به آنها ثابت کنم که حتی معنی لغوی بسیاری از واژه هایی را که در این 37 ماده استفاده کرده اند، نفهمیده اند و طبیعتا از تاثیری که این طرح می تواند در جامعه بگذارد، آگاه نیستند.

این وکیل پایه یک دادگستری ادامه داد: متاسفانه این آقایان می خواهند با طرح صیانت از فضای مجازی در برابر استفاده مردم از یک فناوری فراگیر در سطح جهان، سد ایجاد کنند. این کار قطعا در عمل نشدنی است و همین مساله نشان می دهد که طرح مجلس تا چه حد غیرکارشناسی‌شده بوده است.

طرح صیانت از فضای مجازی مغایر با چندین اصل قانون اساسی است

این حقوقدان ارجاع طرح صیانت از فضای مجازی به اصل 85 قانون اساسی را نیز از دیگر اشکالات این طرح توصیف کرد و گفت: مطابق این اصل از قانون اساسی، سمت نمایندگی قائم به شخص است و کسی نمی تواند این سمت را به شخص دیگری واگذار کند، اما مطابق این اصل در مواردی که ضرورت دارد، نمایندگان می توانند تصویب یک طرح یا لایحه را به یکی از کمیسیون های ویژه یا عادی مجلس واگذار کنند و در این شرایط، پس از تصویب آن طرح یا لایحه در آن کمیسیون، آن طرح یا لایحه به صورت مستقیم به شورای نگهبان خواهد رفت.

احمدی تاکید بر این که در اصل 85 قانون اساسی تاکید شده است که در چنین شرایطی، نباید طرح یا لایحه ای که در یک کمیسیون ویژه یا عادی بررسی می شود، مخالف اصل 72 قانون اساسی باشد، تصریح کرد: در اصل 72 قانون اساسی تصریح شده است که قوانین مجلس نباید مغایر با شرع یا قانون اساسی باشند، اما متاسفانه این طرح صراحتا مخالف با چندین اصل قانون اساسی است که در آنها روی آزادی های مردم تاکید شده است.

وی در ادامه تاکید کرد: متاسفانه طرح صیانت از فضای مجازی با بخش زیادی از اصول قانون اساسی از جمله آزادی شغل، مسکن، سوادآموزی و تحقیق در تناقض است؛ به طور مثال، وقتی من به عنوان یک استاد دانشگاه موضوع تحقیقی را برای دانشجوی خود مشخص می کنم، او طبق قانون باید بتواند به ابزارهای نوین پژوهش از جمله گوگل، شبکه های اجتماعی و سایت دانشگاه های خارجی دسترسی داشته باشد و اگر قرار باشد این طرح تصویب شود، دانشجویان چطور بدون دسترسی به این سایت ها می توانند مقاله بنویسند؟

فیلتر تلگرام با حکم یک بازپرس غیرقانونی بود

این حقوقدان با تاکید مجدد بر این که طرح صیانت از فضای مجازی مخالف قانون اساسی است، عنوان کرد: این طرح هم با اصل 72 قانون اساسی در تناقض است و هم با اصول 19، 20، 9 و بندهایی از اصل 3 مغایرت دارد. بنابراین اگر شورای نگهبان حقیقتا نگهبان قانون اساسی است، باید این طرح را رد کند.

وی افزود: طرح صیانت از فضای مجازی صرف نظر از این که به جنگ تکنولوژی و علم رفته است، کسب و کار مردم و محققان را با مشکل مواجه می کند و متاسفانه قرار است دسترسی به برخی شبکه های اجتماعی در آن جرم انگاری شود. این در حالی است که در حال حاضر، تلگرام با امضای بازپرسی فیلتر شده است که خودش در زندان به سر می برد، اما بیش از 50 میلیون کاربر ایرانی با استفاده از فیلترشکن به آن دسترسی دارند.

این وکیل پایه یک دادگستری با بیان این که فیلتر شدن تلگرام با امضای یک بازپرس نیز غیرقانونی بوده است، تاکید کرد: هر چیزی که آزادی های مردم، آزادی کسب و کار، مشاغل و پژوهش را مسدود و محدود کند و نادیده بگیرد، برابر خود قانون اساسی، غیرقانونی تلقی می شود.

مردم برای جلوگیری از تصویب طرح صیانت از فضای مجازی به کمیسیون اصل 90 اعتراض کنند

در پایان اما بازهم به همان سوال اول بازمی‌گردیم؛ یعنی در شرایطی که بسیاری از مردم معتقدند که طرح صیانت از فضای مجازی دغدغه آنها نبوده و مسائل مهمتری از قبیل گرانی ها، بحران آب و واکسن کرونا دغدغه آنها بوده است و به نظر می رسد که بخشی از نمایندگان مجلس مشکلات اساسی مردم یا حداقل اولویت بندی آنها را به درستی درک نکرده اند، آیا در قوانین ما راهکاری حقوقی برای این که مردم به این دسته از نمایندگان اعتراض کنند یا جلوی تصویب نهایی طرح صیانت از فضای مجازی را بگیرند، پیش بینی شده است؟ مثلا اگر کمپینی در مخالفت با این طرح در فضای مجازی به راه بیفتد و صدها هزار نفر پای نامه مربوط به آن را امضا کنند، آیا از نظر حقوقی می توان این نامه را به مراجع قضایی ارسال کرد؟

احمدی در پاسخ به این سوال گفت: مردم نمی توانند اعتراضات خود از طرح های مطرح شده توسط نمایندگان را به دستگاه قضایی ببرند، اما در خود مجلس، کمیسیون اصل 90 وجود دارد که مردم می توانند نسبت به عملکرد تمام قوا از جمله خود قوه مقننه در آن کمیسیون شکایت کنند. در این شرایط اگر نتیجه بررسی کمیسیون اصل 90 این بود که این طرح مغایر با حقوق مردم است، این کمیسیون می تواند گزارش مربوطه را تحت عنوان یک شکایت به قوه قضاییه بفرستد و در این شرایط قوه قضاییه می تواند جلوی تصویب این قانون را بگیرد.

وی در پایان تصریح کرد: اما وقتی اعضای کمیسیون اصل 90 دقیقا تفکری مشابه طراحان طرح صیانت از فضای مجازی دارند، قطعا شکایت مردم از این طرح به نتیجه ای نخواهد رسید.