خانه بهزاد؛ میراثی ۱۴۰ ساله در آستانه فراموشی مطلق/ خانه‌ای که می‌توانست موزه باشد اما مأمن کارتن‌خواب‌ها می‌شود

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در بافت تاریخی شهر بندرلنگه، عمارتی ۱۴۰ ساله با نام «خانه بهزاد» همچنان ایستاده است؛ بنایی متعلق به دوران قاجار که با معماری منحصربه‌فرد خود، بخشی از حافظه تاریخی و شهری منطقه را در خود جای داده است. این خانه، که زمانی مقر رسمی شهرداری بندرلنگه بود، سال‌هاست که از چرخه بهره‌برداری خارج شده و در وضعیت نامناسبی به سر می‌برد؛ وضعیتی که نشان‌دهنده خلأ در برنامه‌ریزی بلندمدت برای حفظ و احیای میراث تاریخی شهری است.

معماری ارزشمند، بی‌برنامه‌گی ماندگار

خانه بهزاد نمونه‌ای کم‌نظیر از تلفیق معماری بومی جنوب و الگوهای قاجاری است: بادگیرهای سنتی، ایوان‌های بلند، درهای چوبی منبت‌کاری‌شده و مصالح سنتی، همگی از ویژگی‌های این بناست. با این حال، عدم ثبت ملی و نبود برنامه مشخص برای نگهداری، موجب شده تا این اثر ارزشمند به‌تدریج در معرض آسیب‌های جدی قرار گیرد.

اقدامات مرمتی محدودی که چند سال گذشته صورت گرفته‌اند، بیشتر جنبه سطحی داشته‌اند و نتوانسته‌اند پاسخگوی نیازهای اساسی این بنا باشند. در این میان، نبود تخصیص بودجه مناسب و عدم توجه مستمر از سوی نهادهای متولی، روند فرسایش را شتاب بخشیده است.

فرصت‌هایی که نادیده گرفته می‌شوند

با وجود موقعیت مکانی مناسب و ظرفیت بالای فرهنگی این عمارت، هنوز هیچ کاربری مشخص و پایداری برای آن تعریف نشده است. این در حالی است که نمونه‌های موفقی از احیای بناهای تاریخی در سایر نقاط کشور وجود دارد که می‌تواند الگویی برای بندرلنگه باشد.

سرقت یکی از درهای چوبی ارزشمند این خانه در دو سال گذشته، که بدون بازتاب رسانه‌ای و پیگیری عمومی باقی ماند، نشان‌دهنده لزوم تقویت حفاظت فیزیکی و امنیتی از میراث شهری است؛ موضوعی که نیازمند همکاری نهادهای امنیتی، شهرداری، و سازمان میراث فرهنگی است.

نگاهی به آمار و اولویت‌ها

براساس داده‌های رسمی، استان هرمزگان تنها سهم اندکی از بناهای ثبت‌شده ملی کشور را داراست؛ این در حالی است که پیشینه تاریخی، بازرگانی و فرهنگی این منطقه، اهمیت مضاعفی برای حفظ و ثبت آثار تاریخی‌اش ایجاد می‌کند. در همین راستا، ثبت ملی خانه بهزاد و تعریف ردیف بودجه مشخص برای آن، از ضروریات آشکار است.

پیشنهادهایی برای آینده‌ای ممکن

کارشناسان حوزه مرمت و توسعه شهری، پیشنهادهایی همچون مرمت اضطراری، ثبت رسمی در فهرست آثار ملی، جلب مشارکت اجتماعی، و تعریف کاربری فرهنگی برای این بنا مطرح کرده‌اند. اجرای این راهکارها، مستلزم همکاری میان‌دستگاهی و مشارکت فعالانه شهرداری، اداره میراث فرهنگی، و جامعه محلی است.

خانه بهزاد، فراتر از یک بنای خشتی و تاریخی، بخشی از هویت فرهنگی بندرلنگه است. حفاظت و احیای آن نه‌تنها پاسداشت گذشته، بلکه سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای فرهنگی، گردشگری و شهری است. با این حال، ادامه وضعیت فعلی می‌تواند فرصت‌های توسعه شهری را از بین ببرد و یک میراث ارزشمند دیگر را در سکوت از دسترس خارج کند.

اگر امروز برنامه‌ریزی دقیق و اقدامات مؤثر آغاز نشود، شاید فردا برای نجات این بنای تاریخی بسیار دیر باشد.

خبرنگار: حسن عباسی