سر اصلی هرکول بیستون را برای نجات از دست سارقان به گنجینه بردند/ دزدان دو بار سر هرکول را ربودند! + عکس

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، مجسمه هرکول ، یکی از آثار ارزشمند بازمانده از دوره اشکانیان و سلوکیان در ایران است که در سال ۱۳۳۷ طی پروژه‌ای عمرانی در دامنه کوه بیستون کرمانشاه کشف شد. باستان شناسان قدمت این تندیس را به حدود سال ۱۵۰ پیش از میلاد نسبت داده اند.

این مجسمه ، پیکره مردی نیرومند و نیمه‌برهنه را نشان می‌دهد که بر پوست شیری به طول دو متر دراز کشیده است. او با آرنج چپ به پهلو تکیه داده، در دست چپ خود پیاله‌ای دارد، دست راستش را روی پای راست قرار داده و پای چپ را زیر پای دیگرش جمع کرده است. چهره مجسمه با ریش و مویی مجعد تراشیده شده و حالتی آرام دارد.

در پشت پیکره، نقش‌هایی همچون درخت زیتون، پیکره‌هایی از کمانداران و گرزی گره‌دار دیده می‌شود که در گذر زمان دچار فرسایش شده‌اند. همچنین کتیبه‌ای به زبان یونانی در همان بخش به چشم می‌خورد. این مجسمه با ارتفاع ۱.۴۷ متر، از سنگ‌های طبیعی همان منطقه تراشیده شده است.

هرکول در اسطوره‌های یونان باستان نماد قدرت و پیروزی است. برخی پژوهشگران این پیکره را بازتاب شخصیت اسطوره‌ای هراکلس (Heracles) می‌دانند، در حالی‌که عده‌ای دیگر معتقدند این تندیس نماینده ایزد ایرانی «ورثرغنه» یا «وهران» است؛ ایزدی محبوب در آیین اشکانی که نماد جنگاوری بود.

کشف این مجسمه به علی سلمانی نسبت داده شده است. در جریان احداث جاده همدان ـ کرمانشاه و خاک‌برداری توسط شرکت راه‌سازی کامساکس، مجسمه از دل خاک بیرون آمد. به دلیل برخورد ماشین‌آلات راه‌سازی، ابتدا سر پیکره از بدنه جدا و چند روز بعد پیدا شد. همچنین در همان زمان، جام و یکی از دست‌ها آسیب دیدند و ریش مجسمه بر اثر برخورد چنگک بولدوزر از چانه جدا شد. بیرون آوردن کامل مجسمه حدود ۱۲ روز به طول انجامید.

سر هرکول در ایران چند بار دزدیده شد!

سر این تندیس تاریخی بارها دزدیده و آسیب دیده است. اولین‌بار در سال ۱۳۵۶ سر مجسمه به سرقت رفت، اما مدتی بعد بازگردانده شد. در سال ۱۳۵۸ نیز بخش‌هایی از بدن، دست و جام تخریب شدند. در سال ۱۳۷۲، سر هرکول برای دومین‌بار توسط قاچاقچیان آثار فرهنگی دزدیده شد. این بار، سر پیکره به دو قسمت تقسیم شده و بخشی از ریش آن از بین رفت. به همین دلیل آن زمان، سازمان میراث فرهنگی تصمیم گرفت سر اصلی مجسمه را از محل دور کرده و به خزانه میراث فرهنگی استان کرمانشاه منتقل کند.

مجسمه هرکول برای نجات از شر سارقان یک دهه بدون سر ماند!

پس از آن، به‌مدت یک دهه مجسمه بدون سر باقی ماند. تلاش‌هایی برای ساخت مولاژ صورت گرفت، اما این نسخه‌ها یا به‌سرعت آسیب دیدند، یا از مواد نامناسبی ساخته شده بودند. نهایتا در نوروز ۱۳۸۴، سر جدیدی با جنسی مقاوم ساخته و روی تندیس نصب شد.

سر اصلی مجسمه هرکول در گنجینه نگهداری می شود

لازم به ذکر است سر اصلی، برای محافظت بیشتر، همچنان در گنجینه استان نگهداری می‌شود. مجسمه هرکول در آذرماه سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. نمونه‌ای دیگر از این پیکره که به پیکرتراشان دوره اشکانی نسبت داده می‌شود، هم‌اکنون در موزه شوش در استان خوزستان نگهداری می‌شود.